Pothana Bhagavatam | భాగవత తృతీయ స్కంధంలోని ప్రహ్లాద జన్మ సంబంధ నేపథ్యం.. కశ్యప ప్రజాపతి తన ప్రియసతి దితితో ఇలా పలికాడు- ‘దేవీ! నీవు సంతతి కోసం పాప సంగతి (సాంగత్యం)కి జంకక అకాలంలో వెలయాలి వలె అతి వ్యామోహానికి లొంగి నన్ను ఈ గతి (ఈ విధంగా) రతికై నిర్బంధించావు. కనుక, నీకు మహాబలులు, ఉర్వి (భూమి)కి భారభూతులు, ఉచ్ఛృంఖలులు, ఉగ్రవాదులు, పలు విధాల సజ్జన పీడాపరులు అయిన ఇద్దరు ఖలులు- దుష్టులు, పుడతారు (హిరణ్య సహోదరులు)’. దితి పశ్చాత్తాపంతో పరిశుద్ధురాలయింది. పుత్రుల దుర్గతికి పరితపించింది. అయితే, వారు అనంతుని-విష్ణుని, చేతిలోనే అంతమవుతారని విని అంతలోనే వంతమాని సంతసించింది.
కశ్యపుడన్నాడు- ఇంతీ! నీవు సంతతం శ్రీకాంతుని చరణ సరోజాలను చింతించు. నన్ను సంతోషంతో సేవించు. పడతీ! నీ పెద్దకుమారుడు కనక (హిరణ్య) కశిపునికి కలిగే సంతానంలో ధర్మబుద్ధిగల మహాభక్తుడొకడు పుడతాడు-
ఉ॥ ఆ మహితాత్మకుండు సుగుణాంబుధి భాగవతోత్తముండు, ల
క్ష్మీ మహిళాధినాథుఁ దులసీదళదాముఁ బరేశు నాత్మ హృ
త్తామరసంబునందుఁ బ్రమదంబున నిల్పి తదన్య వస్తువుం
దా మదిలో హసించు హరిదాస్య విహార వినిశ్చితాత్ముడై!
‘రమణీ! పరమ భాగవతుడు, సుగుణ గరిమా రత్నాకరుడు అయిన ఆ మహానుభావుడు తన హృదయ కమలంలో రమా మనోహరుని, తులసీదామ ధరుని, పరాత్పరుని పరామోదం (సంతోషం)తో నిలుపుకొని, ఆ హరి వరివస్యా (సేవా) మార్గంలోనే నిరంతరం చరించి తరించాలని నిశ్చితంగా వరించి, ఇతర అహితకర (లౌకిక) వస్తువులను, అవస్తువులు (ఉనికిలేనివి)గా పరిహసిస్తూ పరిహరిస్తాడు.’
‘మగువా! నీ మనుమడు మనువుతో సమానుడు. ‘హరిమయము విశ్వమంతయు హరి విశ్వమయుండు’- తన మనసులో ఈ విశ్వమంతా విష్ణుమయంగా వీక్షిస్తాడు. దేహ గేహాదులపై మోహం లేనివాడై, వైరాగ్య స్వభావుడై పరుల ప్రగతికి ప్రసన్నుడగుచు, ఇతరుల పాపతాపాలకు సంతాపం చెందుతూ ఉంటాడు. అచ్యుతుని అనన్యదృష్టితో ఆత్మసాక్షిగా దర్శిస్తాడు. అతడు అజాతశత్రువు. మహాత్ములందరితో నీ మనుమడు మహామతియై నుతికెక్కి (కీర్తిమంతుడై) మనుతాడు’ అని దితిపతి పలికాడు. ప్రజాపతి పలుకులు విని దితి ప్రసన్నత చెందింది.
నిలింపద్వేషి- దేవవిరోధికి (హిరణ్య కశిపుడికి) నలుగురు కుమారులున్నా మొదటి ముగ్గురికి- హ్లాద, సంహ్లాద, అనుహ్లాదులకు పేరు ప్రఖ్యాతులు లేవు. నాల్గవ వాడైన ప్రహ్లాదుడే నాల్గవ పురుషార్థం- మోక్షం వలె నాణ్యమైనవాడు. ఏమిటి ఆ నాణ్యత అంటే ‘ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మ’ అన్న రుగ్వేద ఐతరేయ ఉపనిషత్ మహావాక్యంలోని ‘ప్రజ్ఞానం’ (ప్రకృష్టమైన-శ్రేష్ఠ, ప్రేష్ట, ప్రముఖ, ప్రధానమైన జ్ఞానం)- వలె అతడు ‘ప్రహ్లాదం’ అనగా ప్రకృష్టమైన ఆనందం. ఎంత ఆనందం? ఎట్టి ఆనందమది? అంటే ఎంత జ్ఞానమో అంత ఆనందం. పిసరంత కూడా దుఃఖస్పర్శ లేని అసలైన సిసలైన కేవల ఆనందం. ‘చదువులలో మర్మమెల్లఁ జదివితిఁ దండ్రీ’ అన్న ప్రహ్లాదుని మహావాక్యంలోని ‘మర్మము’ అంటే ప్రజ్ఞానమే- అపరోక్ష జ్ఞానం. అదే పరాభక్తి! అట్టి జ్ఞానమే ఆనందం. అజ్ఞానమే దుఃఖం. ‘అజ్ఞస్య దుఃఖౌఘమయం జ్ఞాస్యానందమయం జగత్’- అజ్ఞానికి జగత్తు దుఃఖమయం, సుజ్ఞానికి ఆనందమయం. తైత్తిరీయ ఉపనిషత్తు, వల్లీత్రయం (శిక్షా, ఆనంద, భృగు వల్లులు)లోని ‘ఆనంద-బ్రహ్మానంద వల్లి’ ఉపబృంహణ (అర్థ వివరణ)మే ‘ప్రహ్లాద చరిత్ర’గా ప్రదర్శితమై, ప్రజ్వరిల్లింది. ‘సైషానందస్య మీమాగ్ంసా భవతి’ అంటూ తైత్తిరీయ ఉపనిషత్తులో ఆనందాన్ని (Bliss) గురించిన మీమాంస- అంతస్తులు, స్థాయి భేదాలు (levels) వర్ణించి ఉన్నాయి. యౌవనం, సాధుత్వం, వేదాధ్యయనం, పరిజనం, శరీర దార్ఢ్యం, ధైర్యం, బలం, భూతలమంతా శాసించగల శక్తి, సంపూర్ణ ధనం కలిగిన ఒక మనిషి ఆనందం మనుష్యానందంగా చెప్పబడింది. దీనికి వందరెట్లు మనుష్య గంధర్వానందం. ఇలా దేవగంధర్వ, పితృదేవతా, అజానజ దేవతా, కర్మదేవతా, దేవ, ఇందు, బృహస్పతి, ప్రజాపతి, బ్రహ్మానందాలు. ఇవన్నీ ఉత్తరోత్తరా ఒక దాన్ని మించి ఒకటి వందరెట్లు అధికమైన ఆనందాలు. కాగా, చివరిది బ్రహ్మానందం. ఆనందానికి అవధి-పరాకాష్ఠ! జీవులు అనుభవించే చిన్న-పెద్ద ఆనందాలన్నీ దీని శాఖలే! ‘స్వాత్మానందలవీ భూత బ్రహ్మాద్యానంద సంతతిః’ (లలితా సహస్రనామం)- బ్రహ్మదేవాదుల ఆనందాల సమూహం, మనుష్యానందం మొదలు బ్రహ్మానందం వరకు గల అన్ని విధాల ఆనందాలు కలిసి అమ్మవారి స్వరూపమే అయిన బ్రహ్మానందం వేదాల పరమార్థం తెలిసిన శ్రోత్రియునికి, అకామహతునికి- కోరికలకు లొంగని వానికి అప్రయత్నంగా లభిస్తుందని ఉపనిషత్ సిద్ధాంతం. ఈ ఆత్మానందమే శ్రీహరి స్వరూపం! ఆ శ్రీహరికి అనన్య, అవ్యాజ భక్తుడే మన ప్రహ్లాదుడు.
‘భాగవతం’ అనే పదానికి స్థూలంగా ఉన్న అర్థం- భా- భక్తి, గ- జ్ఞానం, వ- వైరాగ్యం, త- తత్తం. ఈ అర్థం వ్యాకరణబద్ధం- అనుకూలం, కాకపోయినా ప్రజల గుండెల్లో మాత్రం అత్యంత నిబద్ధమై, ప్రసిద్ధంగా గూడుకట్టుకొని ఉంది. గండిక్షేత్ర భూమానంద ఆశ్రమస్వామి శ్రీరామకృష్ణానందుల వారి మాటల్లో.. ‘జ్ఞానానికి కపిలాచార్యుడు. భక్తికి సంకేతం ధ్రువుడు. మూర్తీభవించిన వైరాగ్యం జడభరతుడు. ఈ మూడూ ముప్పిరిగొన్న సమష్టి రూపమే విశుద్ధభక్తి తత్తమూర్తి ప్రహ్లాదుడు’. ‘ప్రకృష్టో హ్లాదో యస్యసః ప్రహ్లాదః’- ఎలాంటి వికట విపత్కర విపరీత సంకట విషమ పరిస్థితుల్లో కూడా ‘అకటా’ అంటూ కటకటపడని విశంకటమైన- తిరుగులేని, తరుగుకాని మెరుగైన, చలించని- మొక్కవోని ఆహ్లాదం
(ఆనందం) కలవాడే ప్రహ్లాదుడు! ‘ప్రకర్షేణ హ్లాదయతి’- తోటివారికి కూడా సాటిలేని మేటి ఆనందాన్ని ప్రసాదించేవాడు, పంచి ఇచ్చేవాడు ప్రహ్లాదుడు! స్వయంగా తాను ఆనందస్వరూపుడై ఇతరులను కూడా అనితరంగా, అవ్యయ ఆనంద పరవశులనుగా చేయువాడు ప్రహ్లాదుడు!
శేషం)
– తంగిరాల రాజేంద్రప్రసాద శర్మ, 98668 36006
Read More :
పోతన భాగవతం | దెయ్యాలూ వేదాలు వల్లిస్తాయి!
పోతన భాగవతం | వైరులూ హరి వారలే!
పోతన భాగవతం | దీని భావమేమి శుక మునీంద్ర
పోతన భాగవతం | ప్రచేతసుల పరమపద ప్రాప్తి
పోతన భాగవతం | భద్రమైన గురుబోధ
పోతన భాగవతం | పరివర్తన చెందడానికే!