మోకాలి మార్పిడిపై ఎన్నో సందేహాలు
‘మోకాలి మార్పిడి’ శస్త్రచికిత్సల గురించి ఈ మధ్యకాలంలో తరచుగా వింటున్నాం. మోకాలిలోని రెండు ఎముకల మధ్యలో ఉండే మృదులాస్థి అరిగి పోయినప్పుడు, ఆ స్థానంలో కృత్రిమంగా మెత్తటి పదార్థాన్ని అమర్చడమే ‘మోకాలి మార్పిడి’ శస్త్రచికిత్స. ఇతర రుగ్మతలతో బాధ పడుతున్నవారు ‘మోకాలి మార్పిడి’ శస్త్రచికిత్స చేయించుకోవచ్చా? లేదంటే, కొద్దిరోజులు ఆగాలా? అసలు చేయించుకోకూడదా? ఇలా ప్రజలలో ఎన్నో సందేహాలు, అనేకానేక అపోహలు, అర్థం లేని భయాలు ఉన్నాయి. వాటిలో నిజం ఎంత?
చిన్న వయసులోనే..
సాధారణంగా ‘మోకాలి మార్పిడి’ శస్త్రచికిత్సను 55 నుంచి 75 సంవత్సరాల వారికి చేస్తారు. 55లోపు వారికి కొన్ని ప్రత్యేక సందర్భాల్లో మాత్రమే ఆపరేషన్ చేస్తారు. ఎందుకంటే, చిన్న వయసులోనే ఇలాంటి ఆపరేషన్ చేయడం వల్ల కృత్రిమ కీలు త్వరగా అరిగిపోయి, కొన్నేండ్ల తర్వాత మరొకసారి శస్త్రచికిత్స (revision knee replacement) చేయాల్సి రావచ్చు. అందుకే, కనీసం 55 ఏండ్లు వచ్చేవరకూ వేచి ఉండమని సలహా ఇస్తాం. కానీ, కొంతమందిలో చాలా చిన్న వయసులోనే మోకాలి కీలు పూర్తిగా అరిగిపోతుంది. నొప్పి విపరీతంగా ఉంటుంది. నడవటంలో తీవ్ర సమస్య వస్తుంది. అలాంటి సందర్భాల్లో, 35-40 సంవత్సరాల వారిలోకూడా ‘కీళ్ల మార్పిడి’ శస్త్రచికిత్స అవసరం కావచ్చు. 75 దాటిన వాళ్లలో ఆపరేషన్తో రిస్క్ కొంత అధికమే అయినా, అన్ని విధాలా ఆరోగ్యవంతులై ఒక్క అరుగుదల సమస్యతోనే బాధ పడుతున్నట్టయితే, ఆపరేషన్ విజయవంతంగా చేయవచ్చు.
గుండె జబ్బులుంటే..
హృద్రోగ సమస్యలు ఉన్నవారికి కూడా ‘మోకాలి మార్పిడి’ ఆపరేషన్ చేయవచ్చు. అయితే, వీరికి కొన్ని ప్రత్యేక పరీక్షలు నిర్వహించి గుండె సామర్థ్యాన్ని బేరీజు వేస్తారు. అప్పటికే స్టెంట్ వేసుకున్నవారూ లేదా బైపాస్ సర్జరీ అయి రక్తం పలుచబడటానికి కొన్ని మందులు వాడే వారు కార్డియాలజిస్ట్ సలహా మేరకు సర్జరీకి ఐదునుంచి ఏడురోజుల ముందు ఆ ఔషధాలను ఆపాల్సి ఉంటుంది. కొన్ని రకాల గుండె ఆపరేషన్ల (వాల్వ్ రిప్లేస్మెంట్స్) తరువాత ఎప్పుడైనా రక్తం పలుచగా చేసే మందులను ఆపాల్సి వస్తే, ప్రత్యామ్నాయంగా ఇంజెక్షన్లు అవసరమనే విషయాన్ని తప్పక గుర్తుంచుకోవాలి. ఆధునిక స్టెంట్ వేసిన తర్వాత ఒక సంవత్సరం వరకు ‘మోకాలి మార్పిడి’ శస్త్రచికిత్స చేయకూడదని డాక్టర్లు సలహా ఇస్తారు.
మధుమేహం ఉంటే..
మధుమేహం దేహంలోని అన్ని భాగాలనూ ఏదో ఒక రకంగా ప్రభావితం చేస్తుంది. ఈ వ్యాధి తొలిదశలో ఉన్నవారు, రక్తంలో చక్కెరస్థాయిని నియంత్రణలో ఉంచుకుంటే ఎటువంటి ఇబ్బందీ ఉండదు. నిరభ్యంతరంగా ‘కీలు మార్పిడి’ శస్త్ర చికిత్స చేసుకోవచ్చు. దీర్ఘకాలంగా డయాబెటిస్ ఉన్నవారిలో మాత్రం, వ్యాధిని సరిగ్గా కంట్రోల్ చేయకపోతే కాళ్ళకు రక్తప్రసారం తగ్గిపోయే అవకాశం ఉంటుంది. అలాంటి పరిస్థితుల్లో ఆపరేషన్వల్ల అయిన గాయం వెంటనే మానకపోవచ్చు. షుగర్ లెవెల్స్ ఎక్కువగా ఉండేవారిలో ఆపరేషన్ తర్వాత ఇన్ఫెక్షన్ అధికంగా ఉండే ఆస్కారం ఎక్కువ. కాబట్టి, షుగర్ లెవెల్స్ పూర్తిగా నియంత్రణలోకి వచ్చాకే ఆపరేషన్ ప్లాన్ చేస్తారు. అంతేకాకుండా, మధుమేహ వ్యాధిగ్రస్థులలో గుండెలో రక్తనాళాలు కూడా సరిగ్గా పని చేయకపోయే ప్రమాదం ఉంటుంది. దానికి సంబంధించిన ప్రత్యేక పరీక్షలుకూడా చేయాల్సివస్తుంది. ఆపరేషన్కి ముందు కానీ, తర్వాత కానీ ఎండోక్రైనాలజిస్ట్ సలహామేరకు కొన్ని సందర్భాలలో ఇన్సులిన్ ఇంజక్షన్ కొంతకాలం వరకు వాడాల్సి రావచ్చు.
రుమటాయిడ్ ఆర్థరైటిస్
కీళ్ల వాతం వ్యాధి (రుమటాయిడ్ ఆర్థరైటిస్)ని తొలిదశలో మందులతోనే తగ్గించే అవకాశం ఉంది. కానీ, చాలా సంవత్సరాలుగా బాధ పడుతున్న వారిలో కీళ్ళ అరుగుదల ఎక్కువై పోయి, వారి నడకను పూర్తిగా తగ్గించేస్తుంది. అలాంటి వారికి ‘కీలు మార్పిడి’ శస్త్రచికిత్స చాలా ఉపయోగకరం. కాబట్టి, రుమటాలజిస్ట్ సలహా మేరకు మందులలో మార్పులు చేసుకుని ఆపరేషన్కు సిద్ధపడవచ్చు. అంతేకాదు, వీరు స్టెరాయిడ్ టాబ్లెట్లు ఎక్కువ కాలం తీసుకోవడం వల్ల రోగ నిరోధక శక్తి తక్కువగా ఉంటుంది. ఎముకలు బలహీనంగా ఉంటాయి. ఈ పరిస్థితులను కూడా ఆపరేషన్కు ముందు పరిగణనలోకి తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది
పక్షవాతం బాధితులకు..
60 సంవత్సరాలు పైబడిన వారిలో, మరీ ముఖ్యంగా డయాబెటిస్, హైబీపీ పేషెంట్స్లో పక్షవాతం రావడం అరుదేమీ కాదు. వీరిలో చాలామంది మోకాలి అరుగుదలతో కూడా బాధ పడుతుంటారు. అయితే, ఇలాంటి రోగులు ‘కీలు మార్పిడి’ ఆపరేషన్ చేయించుకోవాలని అనుకుంటే, పెరాలిసిస్ వచ్చిన తర్వాత కనీసం ఒక సంవత్సరం వరకు వేచి ఉండాల్సి ఉంటుంది. న్యూరాలజిస్ట్ సలహామేరకు మందులు వాడుతూ, తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకుంటూ విజయవంతంగా ‘కీలు మార్పిడి’ ఆపరేషన్ చేసుకోవచ్చు.
క్యాన్సర్ వ్యాధిగ్రస్థులకు..
ఈమధ్య కాలంలో వయసుతో నిమిత్తం లేకుండా చిన్నపిల్లల నుంచి వయోధికులవరకు ప్రతి ఒక్కరినీ రకరకాల క్యాన్సర్లు వేధిస్తున్నాయి. వయోధికులలో క్యాన్సర్ చికిత్స అనంతరం వయసుతోపాటు వచ్చే మోకాలి నొప్పులు సహజమే. అయితే, ఒకసారి క్యాన్సర్ చికిత్స పూర్తయిన తర్వాత, అలాంటి వారికీ ‘మోకాలి మార్పిడి’ ఆపరేషన్ విజయవంతంగా చేయవచ్చు. కొన్ని రకాల క్యాన్సర్లలో చాలాకాలం పాటు మందులు వాడాల్సి ఉంటుంది.అలాంటివారు ఆంకాలజిస్ట్ సలహామేరకు ఆ మందులలో తగిన మార్పులు చేసుకుంటే సరి.
లివర్ ఫెయిల్యూర్ అయిన వారికి..
కాలేయవ్యాధులతో బాధ పడుతున్నవారికి ఎలాంటి శస్త్రచికిత్స చేయాల్సి వచ్చినా, ముందుగా లివర్ స్పెషలిస్ట్ సలహా తీసుకోవడం తప్పనిసరి. తొలిదశ లివర్ వ్యాధిగ్రస్థులు తగు జాగ్రత్తలు తీసుకుంటూ ‘మోకాలి మార్పిడి’ ఆపరేషన్ చేయించుకోవచ్చు. వ్యాధి లక్షణాలు తీవ్రంగా ఉంటే మాత్రం ఆపరేషన్లో రిస్క్ ఎక్కువే.
కిడ్నీ సమస్యలు బాధిస్తుంటే..
కిడ్నీ సమస్యలతో బాధపడే వారిలోకూడా మోకాళ్ళ అరుగుదలను చూస్తుంటాం. అయితే, ఈ రోగులకు నొప్పి తగ్గించడానికి మందులు వాడటం కూడా ఇబ్బందికరమే. కాబట్టి, బాగా అరిగినవాళ్లలో మోకాలి రిప్లేస్మెంట్ అవసరమవుతుంది. కొన్ని సందర్భాలలో డయాలసిస్ చేయించుకున్న వారికికూడా ‘మోకాలి మార్పిడి’ శస్త్రచికిత్సను విజయవంతంగా చేయవచ్చు. అయితే, నెఫ్రాలజిస్ట్ సలహా, సంప్రదింపులతో రిస్క్ తగ్గించి ఈ ఆపరేషన్ నిర్వహించవచ్చు.
శ్వాసకోశ వ్యాధులు ఉంటే..
ఊపిరితిత్తుల జబ్బులతో బాధ పడుతున్న పేషెంట్స్కూడా ‘మోకాలి మార్పిడి’ ఆపరేషన్ చేయించుకోవచ్చు. ఆపరేషన్కు ముందు వారి ఊపిరితిత్తుల పనితీరును పల్మనాలజిస్ట్ సమీక్షిస్తారు. దీర్ఘకాలికంగా ఆస్తమాలాంటి వ్యాధులతో బాధ పడుతున్నవారి విషయలో, కొన్ని మందులను మార్చాల్సి ఉంటుంది. ముఖ్యంగా, చాలాకాలంగా ధూమపానం అలవాటున్నవారి ఊపిరితిత్తుల్లో కొన్ని సమస్యలు పేరుకుపోయి ఉండవచ్చు. అటువంటి పేషెంట్లకు పల్మనరీ ఫంక్షన్ టెస్ట్ వంటి ప్రత్యేక పరీక్షలు నిర్వహించాల్సిన అవసరం రావచ్చు. థైరాయిడ్, డిస్క్ ప్రొలాప్స్ సయాటికా వంటి వ్యాధులతో బాధ పడుతున్న వారుకూడా మోకాలు బాగా అరిగిపోయిన సందర్భాల్లో ఆపరేషన్ చేసుకోవచ్చు. కొన్ని రకాల దీర్ఘకాలిక మందులు శరీరావయవాలపై దుష్ర్పభావాలు చూపుతాయి. కాబట్టి, ‘మోకాలు మార్పిడి’ శస్త్రచికిత్సకన్నా ముందే, మీరు వాడుతున్న అన్ని మందుల గురించీ డాక్టర్కు చెప్పడం చాలా ముఖ్యం.
డాక్టర్. జి. వేద ప్రకాష్
సీనియర్ ఆర్థోపెడిక్ & జాయింట్ రీప్లేస్మెంట్ సర్జన్
యశోద హాస్పిటల్స్, సోమాజిగూడ ,హైదరాబాద్.