అప్పులపైనే ఆధారం.. నవంబర్‌ నాటికే 107% అప్పులు

తెలంగాణ రాష్ట్ర ఆర్థిక పరిస్థితి అగమ్యగోచరంగా తయారైంది. గడిచిన నాలుగేండ్లలో ఎన్నడూ లేనంతగా రాష్ట్ర సొంత రాబడి క్షీణించింది. వార్షిక బడ్జెట్‌ అంచనా లక్ష్యంలో ఎనిమిది నెలలు దాటినా సగానికి కూడా చేరలేదు. ప్రతి ఏడాది బడ్జెట్‌ అంచనాలు పెరుగుతున్నా, వాస్తవ రూపంలో ఖజానాకు వచ్చే ఆదాయం తగ్గుతున్నది.

• ఏడాది అప్పు 8 నెలల్లోనే దాటేశారు
• 8 నెలల్లో ఆదాయం 30 శాతమే
• కాగ్‌ నివేదికలో బహిర్గతం

హైదరాబాద్‌, డిసెంబర్‌ 18 (నమస్తే తెలంగాణ) : తెలంగాణ రాష్ట్ర ఆర్థిక పరిస్థితి అగమ్యగోచరంగా తయారైంది. గడిచిన నాలుగేండ్లలో ఎన్నడూ లేనంతగా రాష్ట్ర సొంత రాబడి క్షీణించింది. వార్షిక బడ్జెట్‌ అంచనా లక్ష్యంలో ఎనిమిది నెలలు దాటినా సగానికి కూడా చేరలేదు. ప్రతి ఏడాది బడ్జెట్‌ అంచనాలు పెరుగుతున్నా, వాస్తవ రూపంలో ఖజానాకు వచ్చే ఆదాయం తగ్గుతున్నది. అప్పుల భారం మాత్రం గుట్టలా పెరిగిపోతున్నది. కంప్ట్రోలర్‌ అండ్‌ ఆడిటర్‌ జనరల్‌ తాజాగా విడుదల చేసిన నవంబర్‌ నెల రాష్ట్ర ఆదాయ, వ్యయాల నివేదికను పరిశీలిస్తే ఈ విషయం స్పష్టమవుతున్నది. బడ్జెట్‌ అంచనాలకు, వాస్తవ వ్యయాలకు మధ్య భారీ వ్యత్యాసాలు ఉండటం, వాటిని పూడ్చడానికి అప్పులపై ఆధారపడటం ఈ నివేదికలో ప్రధానంగా కనిపిస్తున్నది. ఆర్థిక సంవత్సరంలో రూ.54,009.74 కోట్ల వరకు అప్పులు చేయవచ్చని బడ్జెట్‌లో అంచనా వేసుకున్నారు. కానీ నవంబర్‌ నాటికే రూ.58,068.90 కోట్ల అప్పు చేశారు. కేవలం (ఏప్రిల్‌-నవంబర్‌) తొలి 8నెలల్లోనే బడ్జెట్‌ అంచనా కంటే 107.52%అప్పులు చేయడం ప్రభుత్వ ఆర్థిక వైఫల్యానికి అద్దం పడుతున్నది.

అదుపు తప్పుతున్న అప్పులు

అదుపు లేకుండా అప్పులు చేస్తున్న రాష్ట్ర సర్కారు.. సొంత రాబడులను పెంచుకోవడంలో మాత్రం చతికిల పడుతున్నది. 2022-23లో నవంబర్‌ నాటికి బడ్జెట్‌ అంచనాలో 49.7% అప్పులు చేశారు. 2024-25కు ఇది76.84 శాతానికి చేరింది. 2025-26 (ప్రస్తుత ఏడాది) నవంబర్‌ ముగిసే సమయానికే ప్రభుత్వం 107.52% అప్పులు చేసింది. అంటే, ఏడాది మొత్తానికి అనుకున్న అప్పును ఎనిమిది నెలల్లోనే దాటేశారు. ఇది రాష్ట్ర చరిత్రలోనే అత్యంత ప్రమాదకర స్థాయికి సంకేతంగా ఆర్థిక నిపుణులు చెప్తున్నారు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంస్థల గ్యారెంటీలు, పబ్లిక్‌ అకౌంట్‌ నుంచి తీసుకున్న అప్పుల వివరాలను ప్రభుత్వం కాగ్‌కు సమర్పించలేదు. ఇది రాష్ట్ర అసలు అప్పుల లెకలపై అనుమానాలను కలిగిస్తున్నది.

కాగ్‌ నివేదికలోని ప్రధాన అంశాలు..

• 2025-26 వార్షిక బడ్జెట్‌లో సొంత ఆదాయాలుగా భావించే రెవెన్యూ రిసీట్స్‌ రూ.2,29,720.63 కోట్లుగా అంచనా వేయగా, 8 నెలల్లో రూ.1,08,685.45 కోట్లు మాత్రమే వచ్చింది. అంటే లక్ష్యంలో 47.31% మాత్రమే వచ్చింది.
• బడ్జెట్‌లో రాబడులు రూ.2,84,837.30 కోట్లుగా ప్రతిపాదించగా, నవంబర్‌ నాటికి రూ.1,66,785.68 కోట్లు మాత్రమే వచ్చాయి. అంటే లక్ష్యంలో 58.55 శాతానికి మాత్రమే చేరింది.
• బడ్జెట్‌ వ్యయాలు రూ.2,63,486.73 కోట్లుగా ప్రతిపాదించారు. నవంబర్‌ నాటికి రూ.1,54,499.48 కోట్లు వెచ్చించారు. అంచనాలో 58.64 శాతం ఖర్చు చేశారు.
• బడ్జెట్‌లో పన్నేతర ఆదాయం కింద రూ.31,618 కోట్లు వస్తాయని అంచనా వేశారు. కానీ, వచ్చింది రూ.4,770 కోట్లు (15.09%) మాత్రమే. ఈ భారీ వ్యత్యాసం బడ్జెట్‌ రూపకల్పనలోని లోపాలను ఎత్తిచూపుతున్నది.
• రాష్ట్రం సొంతంగా ఆదాయాన్ని పెంచుకోలేక కేంద్రం ఇచ్చే గ్రాంట్ల కోసం ఎదురుచూస్తున్నది. కేంద్ర గ్రాంట్లను బడ్జెట్‌లో రూ.22,782.50 కోట్లుగా అంచనా వేయగా, నవంబర్‌ నాటికి రూ.3,472.01 కోట్లు (15.24%) మాత్రమే వచ్చాయి.
• ఒకప్పుడు మిగులు బడ్జెట్‌ రాష్ట్రంగా ఉన్న తెలంగాణ, ఇప్పుడు రెవెన్యూ లోటులో కూరుకుపోయింది. ఈ ఏడాది రూ.2,738 కోట్ల మిగులు వస్తుందని బడ్జెట్‌లో ప్రతిపాదించారు. నవంబర్‌ నాటికి 9,372 కోట్ల లోటు (342 శాతం) నమోదైంది. గత మూడేండ్లలో ఎన్నడూ లేని విధంగా రెవెన్యూ లోటు పెరగడం గమనార్హం.