పారిన జలం నేల సజీవం..మన కల నిజం

బీజేపీ జాతీయ అధ్యక్షుడు జేపీ నడ్డా ఇటీవల కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు అంచనాలు పెంచారంటూనే ఇతరత్రా ఆరోపణలు కూడా చేశారు. సీఎం కేసీఆర్‌ మీదా అవాకులు చెవాకులు మాట్లాడి తన అజ్ఞానాన్ని చాటుకొన్నారు. లోక్‌సభలో కాళేశ్వరంపై ఒక ప్రశ్నకు సమాధానంగా కేంద్ర జలశక్తి మంత్రి గజేంద్ర సింగ్‌ షెకావత్‌ చేసిన ప్రకటన ఆయన దృష్టికి రాకపోవడం విచిత్రం.

కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టులో అవినీతి జరగలేదని, తెలంగాణ ప్రభుత్వం తన స్వంత నిధులతోనే ప్రాజెక్టు నిర్మాణం చేసిందని, కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రాజెక్టు కు అన్ని అనుమతులిచ్చిందని, నిర్మాణానికి రూ.80,190 కోట్ల అంచనా వ్యయాన్ని కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆమోదించిందని మంత్రి షెఖావత్‌ వెల్లడించారు. ఈ ప్రాజెక్టు ద్వారా 240 టీఎంసీల నీటిని వినియోగించి తెలంగాణలో 13 జిల్లాల్లో 18.25 లక్షల ఎకరాల కొత్త ఆయకట్టుకు, 20 జిల్లాల్లో విస్తరించి ఉన్న 18.82 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టు స్థిరీకరణ ప్రతిపాదనలను కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆమోదించిందన్నారు. అలాగే ఈ ప్రాజెక్టు నిర్మాణం సందర్భంగా నిర్వాసితులకు చట్టప్రకారం పరిహారం ఇచ్చిందని, పునరావాస కేంద్రాలను నిర్మించిందని ఆయన స్పష్టం చేశారు.షెఖావత్‌ గారే మరో ప్రశ్నకు జవాబిస్తూ.. ‘దేశంలో 100 శాతం ఇంటింటికీ సురక్షిత తాగునీరు అందిస్తున్న ఒకే ఒక రాష్ట్రం తెలంగాణ’అని ప్రకటించారు. గతంలో నీతి ఆయోగ్‌ కూడా తెలంగాణ రాష్ర్టాన్ని ప్రశంసించటం గమనార్హం.

కాళేశ్వరం అంచనా విలువ ఎందుకు పెరిగింది?

ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో నాటి వైఎస్‌ ప్రభుత్వం డా.బీఆర్‌ అంబేద్కర్‌ ప్రాణహిత చేవెళ్ళ సుజల స్రవంతి పేరుతో ప్రాజెక్టుని తలపెట్టింది. 2008లోఈ ఎత్తిపోతల పథకం ప్రారంభించి రూ. 17,875 కోట్లకు అనుమతి మంజూరు చేసింది. ఆ తర్వాత 19 నెలల్లోనే పనులు మొదలు కాకుండానే రూ.38,500 కోట్లకు సవరించింది. మహారాష్ట్రతో ఒప్పందం చేసుకోకుండానే టెండర్లు ఖరారు చేసింది. ప్యాకేజీ 3 లో ప్రతిపాదించిన తమ్మిడిహట్టి వద్ద బ్యారేజీ పనులు తప్ప అన్ని ప్యాకేజీల్లో పనులు మొక్కుబడిగా మొదలుపెట్టింది. 2010లో కేంద్ర ప్రభుత్వానికి డీపీఆర్‌ను 40,300 కోట్లకు సవరించి పంపింది. 2014 జూన్‌లో రాష్ట్రం ఏర్పడే నాటికి ప్రాజెక్టుపై మొబిలైజేషన్‌ అడ్వాన్స్‌లు ఇతరాల పేర రూ.7 వేల కోట్లకు పైగా ఖర్చు చేసింది. తెలంగాణ ఏర్పడిన వెంటనే సీఎం కేసీఆర్‌ ఇంజినీరింగ్‌ నిపుణులతో పెండింగ్‌ ప్రాజెక్టులను సమీక్షించి వాటిని రన్నింగ్‌ ప్రాజెక్టులుగా మార్చాలంటే మార్పులు చేయవలసి ఉంటుందని రీఇంజినీరింగ్‌ చేపట్టినారు. దీని తర్వాత ప్రాజెక్టు అంచనా వ్యయం రూ.80,190 కోట్లుగా అంచనా వేశారు. 40,300 కోట్ల అంచనా విలువ 2010 నాటిది. భూసేకరణ చెయ్యక, అటవీ అనుమతులు తేలేక, తమ్మిడిహట్టి బ్యారేజీ సాంకేతిక అంశాలను, మహారాష్ట్రతో వివాదాలను పరిష్కరించక ప్రాజెక్టును 8 ఏండ్లు దేకించిన తర్వాత కూడా ప్రాజెక్టు అంచనావ్యయం రూ. 40,300 కోట్లే ఉంటుందా?

……రీడిజైనింగ్‌కు కారణాలు……

1. తమ్మిడిహట్టి వద్ద నీటి లభ్యత తగినంత లేదని కేంద్ర జల సంఘం హైడ్రాలజీ విభాగం కట్టిన లెక్కలు..
2. ప్రతిపాదిత జలాశయాల సామర్థ్యంపై కేంద్ర జల సంఘం అభ్యంతరాలు, సూచనలు
3. ముంపును అనుమతించబోమని మహారాష్ట్ర ప్రకటించడం..
4. మహారాష్ర్ట, కర్ణాటక రాష్ర్టాలు ఎగువన గోదావరి దాని ఉపనదులపై లెక్కకు మించి ప్రాజెక్టులు, బ్యారేజీలు కట్టినందున శ్రీరాంసాగర్‌, నిజాంసాగర్‌, సింగూరు జలాశయాలకు నీరు రాక ఎండిపోయే పరిస్థితి ఏర్పడటం.

ఈ జలాశయాలను దిగువ గోదావరిలో పుష్కలంగా లభ్యమయ్యే నీటితో పునర్జీవింపజేసి, రీఇంజినీరింగ్‌తో సమస్యలను పరిష్కరించి మూడేండ్ల రికార్డు సమయంలో ప్రాజెక్టును నిర్మించి రైతాంగానికి నీరు అందించడం జరిగింది. ఎన్ని అడ్డంకులు కల్పించినప్పటికీ కేసీఆర్‌ సంకల్ప బలంతో వాటిని అధిగమించి ప్రాజెక్టును సాకారం చేశా రు. కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద ఎత్తిపోతల పథకంగా పేరుగాంచింది. ఇది రాష్ర్టానికే కాదు దేశానికి గర్వకారణం. కేంద్ర జలసంఘం నిపుణులు కూడా ఇదొక ఇంజనీరింగ్‌ అద్భుతమని ప్రశంసించారు.

కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు అందించిన ఫలాలు

మేదిగడ్డ బ్యారేజి వద్ద 100 మీటర్ల ఎత్తు నుంచి 618 మీటర్ల ఎత్తున ఉన్న కొండపోచమ్మసాగర్‌ జలాశయానికి 10 అంచెలలో నీటిని ఎత్తిపోసే నిర్మాణాలు, బ్యారేజీలు, జలాశయాలు పంప్‌ హౌజ్‌లు, సొరంగాలు, ప్రధాన కాలువలు అన్నీ పూర్తి అయ్యాయి. ప్రాజెక్టుకు మాతృ జలాశయంగా ఉన్న 50 టీఎంసీల మల్లన్నసాగర్‌ జలాశయం కూడా పూర్తయింది. నిజామాబాద్‌, కామారెడ్డి, నిర్మల్‌, యాదా ద్రి, మెదక్‌, సంగారెడ్డి జిల్లాల్లో సాగునీరు అందించే లింకులలో పనులు శరవేగంగా జరుగుతున్నా యి. సమాంతరంగా కాలువల నిర్మాణం కూడా కొనసాగుతున్నది.

కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు ద్వారా కొత్త స్థిరీకరణ కలుపుకొని సుమారు 45 లక్షల ఎకరాలకు సాగునీరు అందుతున్నది. కోటి 80 లక్షల ప్రజానీకానికి తాగునీరు, పరిశ్రమల స్థాపనకు నీరు అందిస్తున్నది. దీంతో తెలంగాణ నుంచి వలసలు ఆగిపోయాయి. ఎల్లంపల్లి,సమ్మక్కసాగర్‌ బ్యారేజీల మధ్య న 170 కిమీ గోదావరి సజీవమై మత్స్య సంపద పెరిగింది. కనీసం మరో 50 ఏండ్ల వరకు హైదరాబాద్‌ తాగునీటికి, పారిశ్రామిక అవసరాలకు నీటికి కొరత ఉండదు. ఇదంతా తెలంగాణ రాష్ట్రం అవతరించినందు వల్ల, కేసీఆర్‌ సంకల్ప బలం వల్ల సాధ్యమైంది.

కాళేశ్వరం రీఇంజనీరింగ్‌ తర్వాత అంచనాలు పెరుగడానికి కారణాలు

1. ఆయకట్టు 16.40 లక్షల ఎకరాల (సాధ్యం కానిది) నుంచి 18.25 లక్షలకు పెరిగింది. రీఇంజినీరింగ్‌ ద్వారా ప్రాణహిత ప్రతిపాదిత ఆయకట్టుకే కాదు శ్రీరాంసాగర్‌, నిజాంసాగర్‌, సింగూరు, వరదకాలువ, చెరువుల కింద 18.82 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టుని స్థిరీకరించడం కూడా ఒక లక్ష్యం.
2. కేంద్ర జలసంఘం సూచనల మేరకు జలాశయాల సామర్థ్యాన్ని14 టీఎంసీల నుంచి 141 టీఎంసీలకు పెంచడమైనది. కొత్త జలాశయాలను ప్రతిపాదించడం జరిగింది. జలాశయాల ఎత్తు పెంచడం కోసం,కొత్త జలాశయాల నిర్మా ణం కోసం అదనపు ఖర్చు అనివార్యం.
3. గోదావరిపై మేడిగడ్డ, అన్నారం, సుందిళ్ళ బ్యారేజీలను, వాటికి నీటిని ఎత్తి పోయడానికి మూడు పంప్‌ హౌజ్‌ లను కొత్తగా ప్రభుత్వం ప్రతిపాదించింది.
4. ఈ మూడు బ్యారేజీల ద్వారా నదీ మార్గంలో గోదావరి నీటిని రోజుకు 3 టీఎంసీలు ఎత్తిపోయడానికి పనులు పూర్తయ్యాయి. ఇప్పుడు రోజుకు 3 టీఎంసీలు ఎత్తిపోయడానికి పంపు లు ఏర్పాటైనవి. గతంలో పంపింగ్‌ సామర్థ్యం రోజుకు 1.80 టీఎంసీలు మాత్రమే. ఇప్పుడు రోజుకు 3 టీఎంసీలు.
5. జలాశయాల సామర్థ్యాన్ని పెంచినందున భూసేకరణ , పునరావాసం కోసం అదనంగా ఖర్చు పెరుగుతుంది.
6. గత ప్రభుత్వాల హయాంలో భూసేకరణ కోసం ప్రభుత్వం పెట్టిన ఖర్చు ఏకరాకు రూ. 2 లక్షలు మాత్రమే. భూసేకరణ కోసం రూ. 1071 కోట్లు కేటాయించారు. 2013 భూసేకరణ చట్టం వచ్చిన తర్వాత ఇప్పుడు భూసేకరణపై తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఏకరాకు 6 నుంచి 12 లక్షలు చెల్లించింది. భూసేకరణ కోసం రూ.6085 కోట్లు డీపీఆర్‌లో కేటాయించింది.
7. గత ప్రభుత్వం సబ్‌ స్టేషన్లు, ట్రాన్స్మిషన్‌ లైన్ల నిర్మాణం కోసం 1010 కోట్లు మాత్రమే కేటాయించింది. ఇది ఎత్తిపోతల పథకాల్లో అతి ముఖ్యమైనది. తెలంగాణ ప్రభుత్వం వీటి కోసం రూ. 3000 కోట్లు డీపీఆర్‌లో కేటాయించింది.
8. ఇక 2007 నుంచి 2016 దాకా ధరల పెరుగుదలను అనుమతించవలసిన నిబంధనలు గత ప్రభుత్వం కుదుర్చుకున్న ఇపీసీ టెండరు ఒప్పందాల్లోనే ఉన్నాయి. ఈ నిబంధనల కారణంగా ధరల పెరుగుదల భారం 5163 కోట్లు ఖజానాపై పడింది.
9. వ్యాట్‌ 2.8 శాతం నుంచి 3.5 శాతానికి పెరిగింది.
10. ఈపీఐసీ ప్యాకేజీల్లో టెండర్లు అన్నీ 3.70 నుంచి 4.9 శాతం వరకు ఎక్కువకు వేశారు. దీనివల్ల ప్రాజెక్టుపై 1600 కోట్ల భారం పడింది. ప్రభుత్వం ఈపీసీ విధానాన్ని రద్దు చేసిన తర్వాత టెండర్లు తక్కువలో వస్తున్నాయి.

ఈ పెరిగిన అంచనా వ్యయాల వలన ప్రాజెక్టులలో అవినీతి జరిగిందని వాదించడం మూర్ఖత్వం.

–సింగిరెడ్డి నిరంజన్‌ రెడ్డి
(వ్యాసకర్త: వ్యవసాయ శాఖ మంత్రి, తెలంగాణ ప్రభుత్వం)