‘మన బతుకమ్మను డీజేలు ఆక్రమించి కలుషితం చేస్తున్నాయి’ అని తెలంగాణ సాంస్కృతిక ప్రేమికులు వాపోతున్నారు. నిజమే, ‘బతుకమ్మ’ ఉత్సవాల్లో డీజేల హోరు వినిపిస్తున్న మాట వాస్తవమే. దాన్ని తప్పుపట్టవలసిన అవసరం లేదేమో! పాటపాడుతూ ఆడే ‘బతుకమ్మ’ను తప్పకుండా ప్రోత్సహించాలి, కాపాడుకోవాలి. అయితే, నేటి తరానికి ‘బతుకమ్మ’ అందాలంటే డీజే తప్పదేమో!
ఆ బీట్ లేకపోతే గుజరాతీ దాండియా ‘బతుకమ్మ’ను మింగేస్తుంది. దాండియా ఇప్పటికే దేశాన్ని ఆవరించింది. తెలంగాణలో మాత్రం ‘బతుకమ్మ’ సంప్రదాయం దాండియా దాడిని చాలా మట్టుకు నిలువరించింది. తెలంగాణలో దాండియా ‘బతుకమ్మ’లో భాగమైంది. దాండియాలో ఉన్న బీట్ నేటి యువతులను విశేషంగా ఆకర్షిస్తున్నది. ఇది మనందరం అంగీకరించవలసిన వాస్తవం. బతుకమ్మ సంప్రదాయాన్ని కాపాడుకుంటూనే బతుకమ్మ పాటల్లో కొత్త స్వరాలు, కొత్త బీట్ను తీసుకురాక తప్పదేమో. కొన్నేండ్ల కిందట దసరా పండుగకు మా చిన్నమ్మ ఉండే మహారాష్ట్రలోని ఔరంగాబాద్ వెళ్ళాం. అక్కడ దాండియాపై మోజు స్పష్టంగా కనిపించింది. యువతులు నెలరోజుల ముందునుంచే దాండియా నేర్చుకోవడానికి వెళ్తారట. దాండియా నేర్పడానికి కోచింగ్ సెంటర్లూ వెలిశాయి. దేవీ నవరాత్రుల సందర్భంగా మహారాష్ట్రలోని ప్రతి పట్టణంలో దాం డియా పోటీలు నిర్వహిస్తారు. అందులో గెలుపొందడానికి యువతులు తీవ్రంగా శ్రమిస్తారు. అప్పుడు మహారాష్ట్రను దాండియా పూర్తిగా ఆవరించిందని అర్థమైంది. గుజరాతీ సాంస్కృతిక దాడిలో మహారాష్ట్ర తన అస్తిత్వాన్ని కోల్పోతున్నదా అనిపించింది. 2019లో మంచిర్యాల జిల్లా దండేపల్లిలో సద్దుల బతుకమ్మ ఉత్సవాలను చూశాం. దండేపల్లిలో రెండురకాల బతుకమ్మలు ఆడుతారు. ఓ దిక్కు పాత తరం అక్కలు తామే పాట పాడుతూ బతుకమ్మ ఆడుతున్నారు. మరోదిక్కు ఈ తరం యువతులు కోలాటంతో డీజేలను ఆశ్రయించారు.డీజేలలో వినపడుతున్న పాటలు కొత్త స్వరాల్లో, కొత్త బీట్స్లో ఇటీవలి కాలంలో వచ్చిన బతుకమ్మ పాటలే కావడం మనం గమనించాలి. ఔరంగాబాద్లో చూసిన దృశ్యానికి దండేపల్లిలో చూసిన దృశ్యానికి ఏ పోలికా లేదు. అక్కడ దాండియా మోజు కనిపించింది. ఇక్కడ దాండియాను తనలో కలిపేసుకున్న ‘బతుకమ్మ’ కనిపించింది.
ఏ కళారూపమైనా కాలానుగుణంగా ఆధునికతను సంతరించుకోలేకపోతే అంతరించిపోతుంది. తెలంగాణ జానపదకళలను చూస్తే.. ఒగ్గు కథ, చిందు బాగోతం తెలంగాణలో బతికి బట్టకట్టాయి. దానికి కారణం కాలానుగుణంగా అవి మార్పును ఆహ్వానించాయి. కొత్త కథలను, కొత్త వరుసలను కళాకారులు తమ కథాగానంలో చేర్చుకున్నారు. ప్రభుత్వ పథకాల ప్రచారానికి ఈ కళా రూపాలను వినియోగించుకోవడానికి వీటి లో వెసులుబాటు ఉన్నది.
తెలంగాణ ఉద్యమం ‘బతుకమ్మ’ను ఒక మహోన్నత సాంస్కృతిక ప్రతీకగా ఎత్తిపెట్టింది. ఉద్యమకాలంలో, ఆ తర్వాత మన కవులు, గాయకులు కూర్చిన కొత్త పాటలు, కొత్త స్వరాలు, కొత్త బీట్స్ ‘బతుకమ్మ’కు ఒక నూతన చేర్పుగా భావించాలి. వాటిని తెలంగాణ సమాజం స్వాగతించింది. ‘బతుకమ్మ’కు ఇవి జవసత్వాలు చేకూర్చాయి. బతుకమ్మకు కొత్త స్వరాలు, కొత్త బీట్స్ లేకపోతే కొత్తతరం ‘బతుకమ్మ’ను కొనసాగించలేరు. దాండియా వారిని తన వైపునకు లాక్కుంటది. దాండియా దేశాన్ని ఆవరించినట్టు బతుకమ్మను కూడా మింగేస్తుంది.
ఇప్పుడు గ్రామాల్లో మునుపటి వ్యవసాయ సంస్కృతి లేదు. కొత్తతరం యువతులు సాంప్రదాయిక పద్ధతిలో బతుకమ్మ పాటలను నేర్చుకొని ఆడిపాడే పరిస్థితుల్లేవు. అయితే తెలంగాణ ఉద్యమం ఎత్తిపట్టిన బతుకమ్మ, బోనాల కొత్త స్వరాలను, బీట్స్ ను అందిపుచ్చుకొని ముందుకు సాగుతున్నది. ‘బతుకమ్మ’ ఇప్పుడు తెలంగాణకే పరిమితం కాలేదు. విశ్వవ్యాప్తమైంది. దేశంలోని అనేక రాష్ర్టాలతో పాటు అమెరికా, బ్రిటన్, ఆస్ట్రేలియా, కెనడా, గల్ఫ్ దేశాల్లో కూడా తెలంగాణ వాసులు ‘బతుకమ్మ’ను ఉత్సవంగా జరుపుకొంటున్నారు. విదేశీయులూ ఈ సంబురాల్లో పాల్గొంటున్నారు. ఇది ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో ఊహించలేని విష యం. నిజానికి బతుకమ్మ ఇప్పుడు ప్రపంచాన్ని ఆవరిస్తున్నదనుకోవచ్చు. ఇందుకు బతుకమ్మకు మన కవులు, కళాకారులు చే కూర్చిన కొత్త స్వరాలు, బీట్స్ దోహదం చేశాయి. ఈ విషయంలో తెలంగాణ జాగృతి సంస్థ చేసిన కృషిని కూడా యాది చేసుకోవాలి. బతుకమ్మ సాంప్రదాయికంగా (Traditional) మాత్రమే ఉండాలనుకోవడం మన Wishful Thinking. సాంప్రదాయాలు నిలువ నీరు లాగా మార్పునకు లోనుకాకుండా ఉండటం అసాధ్యం. దాండియా దేశాన్ని ఆవరిస్తే తెలంగాణలో ‘బతుకమ్మ’ దాండియాను సంలీనం (Assimilate) చేసుకున్నది. తెలంగాణ భాష ఉర్దూ, మరాఠీ, కన్నడ భాషా పదాలను సంలీనం చేసుకున్నట్టు. అది కళకు ఉండే ప్రోగ్రెసివ్ లక్షణం. బతుకమ్మ రాబోయేతరాలకు అందుతుందన్న భరోసా కలుగుతున్నది. సాంప్రదాయికమైన బతుకమ్మ ఆటాపాటను కాపాడుకోవడం, ఆధునికతను స్వాగతించడం రెండూ అవసరమే.
– భాగీరథి