సీజనల్‌ వ్యాధులతో జర జాగ్రత్త

• నిర్లక్ష్యం వహిస్తే ప్రాణాలకే ప్రమాదం
• పరిసరాలు పరిశుభ్రంగా ఉంటే వ్యాధులు దూరం
• రోగాల నివారణపై అవగాహన అవసరం
• చిన్న చిన్న జాగ్రత్తలతో ఆరోగ్యం పదిలం

ఖమ్మం, జూలై 24: వర్షాకాలం వస్తూ వస్తూ వ్యాధులను వెంట తీసుకొస్తుంది.. వరద నీరు గుంటలు, కాలువల్లో నిలిచి ఉండడంతో దోమల సంఖ్య పెరుగుతుంది.. దోమలు కుట్టడంతోనే మనకు డెంగీ, మలేరియా, ఫైలేరియా, మొదడువాపు వంటి అనేక రోగాలు వస్తాయి.. తాగేనీరు కలుషితం అయితే డయేరియా వంటి వ్యాధులు వస్తాయి.. రోగాల విజృంభణతో ఇక ఆస్పత్రులను ఆశ్రయించడం, వేలకు వేలు ఫీజులు చెల్లించి చికిత్స తీసుకోవడం, జేబులకు చిల్లులుపడడం ఖాయం. కొన్నిసార్లు ఆరోగ్య పరిస్థితులు విషమించి ప్రాణాలు పోవచ్చు. అందుకే ప్రజలారా.. తస్మాత్‌ జాగ్రత్త.. సీజనల్‌ వ్యాధులతో అప్రమత్తంగా ఉండండి.. వ్యాధుల వ్యాప్తి, నివారణ మార్గాలపై అవగాహన పెంచుకోండి.. అదే మీకు శ్రీరామరక్ష !

మలేరియా..
మలేరియాకు కారణం అయ్యే ప్లాస్మోడియం పరాన్నజీవి ఆడ ఎనాఫిలిస్‌ దోమ ద్వారా వ్యాపిస్తుంది. ఇవి మురుగు నీటి కాలువలు, చెరువులు, నీరు నిల్వ ఉన్న కుంట ల్లో, పంట కాలువలు, పొలాల్లో ఎక్కువగా పెరుగుతాయి. ఇవి రాత్రిపూటే ఎక్కువగా కుడుతాయి. దోమ కుట్టినప్పుడు కొందరికి నొప్పి, దద్దులు కలగవచ్చు. దోమ కాటుతో శరీరం లోకి ప్రవేశించిన ప్లాస్మోడియం పరాన్నజీవి ఎర్రరక్తకణాలపై దాడి చేస్తుంది. ఇందులో ప్లాస్మోడియం వైవాక్స్‌, ప్లాస్మో డియం ఫాల్సిపేరమ్‌ అనేవి రెండు రకాలు ప్లాస్మోడియం వైవాక్స్‌లో జ్వరం, ఒళ్లు నొప్పులు వంటివి ఉంటాయి. ఇవి అంత ప్రమాదకరమైనవి కావు. కానీ రెండో రకం ఇప్పుడు ఎక్కువగా కన్పిస్తుంది. దీనిని త్వరగా గుర్తించి చికిత్స అందిం చకపోతే కాలేయాన్ని, కిడ్నీలను, రక్తకణాలను దెబ్బతీస్తుంది. ఒక్కోసారి మెదడుపై దాడి చేసి మెదడుకు ఎక్కి సెరిబ్రల్‌ మలేరియాకు దారి తీయవచ్చు. కొన్ని సార్లు రక్తం గడ్డకట్టే ప్రక్రియను దెబ్బతీసి రక్త స్రావానికి కూడా కారణం అవుతుంది.

లక్షణాలు..

• ఇది దోమ కుట్టిన 10-14రోజుల్లో లక్షణాలు కన్పిస్తాయి.
• రోజు విడిచి రోజు జ్వరం వస్తుంది. తలనొప్పి, ఒళ్లు నొప్పులు ఉంటాయి.
• చలితో కూడిన జ్వరం రావడం తగ్గగానే విపరీతంగా చెమటలు పట్టడం.
• కొన్ని సార్లు వాంతులు కూడా అవుతాయి.
• ఇలా ఉంటే తక్షణమే డాక్టర్‌ను సంప్రదించి సలహా మేరకు రక్త పరీక్షలు చేయించుకోవాలి.

చికెన్‌ గున్యా..
ఇది కూడా ఈడిన్‌ ఈజిఫ్ట్‌ దోమ ద్వారానే వస్తుంది. ఇది పగటి పూట ఎక్కువగా కుడుతుంది. గున్యా వైరస్‌ బారిన పడ్డవారిని కుట్టిన దోమ మరొకరిని కుట్టడం ద్వారా ఈ వ్యాధి ఇతరులకు వ్యాపిస్తుంది. ఈ వ్యాధి సోకితే శరీరంలొ ఉన్న కీళ్లు, ఎముకలు విపరీతమైన నొప్పులు ఉండి కనీసం నిలబడటానికి, నడవటానికి కూడా చాలా ఇబ్బందిగా ఉంటుంది.

లక్షణాలు…

• తీవ్రమైన జ్వరం, ఒళ్లు నొప్పులు ఉంటాయి.
• కొన్ని రోజులు మంచం దిగని పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది. అడుగు తీసి అడుగు వేయడం కూడా చాలా కష్టతరంగా మారుతుంది.
• ఇది అంతా ప్రాణాంతక సమస్య కాదు. కానీ వయస్సు మీరినా కొద్ది దీని ప్రభావం ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఈ వ్యాధి వృద్ధులను చాలా కాలం బాధిస్తుంది.
• పిల్లల్లో, మధ్య వయసు వారిలో కీళ్ల నొప్పులు కొద్ది రోజుల్లో తగ్గిపోతాయి.

డెంగీ…
ఈడిన్‌ఈజిప్ట్‌ దోమ కుట్టడం కారణంగా డెంగీ సోకుతుంది. నల్లగా ఉండే ఈ దోమ ఒంటి మీద తెల్లని చారలు ఉంటాయి. దీని శరీరంలోకి డెంగీ వైరస్‌ ప్రవేశించిన 7 – 8 రోజుల తరువాత దాని ద్వారా మనుషులకు వ్యా పిస్తుంది. ఇది కుట్టినప్పుడు నొప్పి ఉండదు. ఇది రాత్రి పూట కంటే పగటి పూట ఎక్కువగా కుడుతుంది. ఈ దోమ మంచినీటిలో వృద్ధి చెందుతుంది. మూతలు లేని నీళ్ల ట్యాంకులు, సిమెంట్‌, తారు రోడ్డుపై నిలిచే వర్షపు నీటిలో వాటి పడేసిన ప్లాస్టిక్‌ వస్తువుల్లో, ఇంట్లో ఉండే పూల కుండీలల్లో, కూలర్లు, పాత టైర్లు, తాగి పడవేసిన కొబ్బరి బొండాలలో ఎక్కువగా వృద్ధి చెందుతాయి. ఒకప్పుడు డెంగీ పట్టణ ప్రాంతాల్లో మాత్రమే ఎక్కువగా ఉండేది. అది క్రమేపీ గ్రామాలకు, తండాలకు అన్ని ప్రదేశాలకు పాకింది.

లక్షణాలు…

• దోమ కుట్టిన కొన్ని రోజుల తరువాత హఠాత్తుగా తీవ్రమైన జ్వరం వస్తుంది.
• కాళ్లు, ఒళ్లు కదిలించలేని పరిస్థితి ఉంటుంది. ఎముకల్లోనూ, కండరాలల్లోనూ భరించలేనినొప్పి శరీరంపై ఎర్రటి పొక్కులు (రాషెస్‌)వస్తాయి.
• వాంతులు, వికారం, రక్తంతో కూడిన మలవిసర్జన, కడుపునొప్పి ఉంటాయి.
• అధిక రక్త పోటుతో పాటు రక్తకణాల సంఖ్య గణనీ యంగా తగ్గిపోతుంది. కొన్ని సార్లు ముఖ్య అవయవాలు వైఫల్యం మరణం సంబవించవచ్చు.

మెదడువాపు..
ఇది పందుల నుంచి దోమ ద్వారా మనుషులకు వ్యాపిస్తుంది. పందుల్లో ఈ వైరస్‌ ఉన్న వాటికి ఏమీ కాదు. పందులను కుట్టిన దోమలు తిరిగి మనుషులను కుట్టడం ద్వారా ఇది వ్యాపిస్తుంది. మెదడు వాపు వ్యాధి చా లా ప్రమాదకరమైనది. ఇది ఎక్కువగా ఇళ్లల్లో ప్రాణాం తకంగా పరిణమించే అవకాశం ఉంది.

లక్షణాలు…

• తీవ్రమైన తలనొప్పి, మెదడు పొరలలో వాపు ఉంటుంది.
• శరీరంలో వణుకు, ఏదైన ఒక భాగం చచ్చుబడిపోయి కోమాలోకి వెళ్లే ప్రమాదం ఉంది.

ఫైలేరియా…
ఈ వ్యాధి ఆడ క్యూలెక్స్‌ దోమ ద్వారా ఉకరేరియా బ్రాంకాప్టీ అనే వైరస్‌ వలన వస్తుంది. ఇవి మురుగు నీరు, బురద ఎక్కువగా ఉన్న గుంతలు,సెప్టిక్‌ ట్యాంకుల్లో ఎక్కువగా వృద్ధి చెందుతాయి. మంచినీటిలో కూడా పెరగవచ్చు.

లక్షణాలు..

లార్వా దశలోని ఫైలేరియా కారక వైరస్‌ మనుషుల రక్తంలోకి ప్రవేశించినప్పటికీ పైకి మామూలుగానే కనపడతారు. వివిధ దశల తరువాత ఇవి విశ్వరూపం చూపేడతాయి.

• దోమలు కుట్టడం ద్వారా ఈ వైరస్‌ కారక వాహకాలు ఒకరి నుంచి మరొకరికి వ్యాపిస్తాయి.
• కొన్ని రొజులు గడిచిన తరువాత ఈ వైరస్‌ లింఫ్‌ నాళా ల్లోకి వెళ్లి చనిపోతాయి. దీంతో ఆ నాళం మూసుకుపోయి అక్కడ వాపు(లింఫోడిమా) తలెత్తుతుంది.
• ఇది కాళ్లకు, చేతులకు రావచ్చు. పురుషుల్లో వృషణాల్లో కూడా కనపడవచ్చు.
• అరుదుగా ఇతర భాగాల్లో కూడా వస్తుంది. ఎక్కువ మందిలో కాళ్లల్లోనే కనపడి శరీర ఆకృతిని పూర్తిగా దెబ్బ తీస్తుంది.
  నివారణ మార్గాలు..
  దోమల ద్వారా వ్యాప్తి చెందే అన్ని రకాల వ్యాధులకు నివారణ మార్గాలు ఒకే తీరుగా ఉం టాయి. ముఖ్యంగా దోమలు వృద్ధి చెందకుండా పకడ్బందీ చర్యలు తీసుకోవాలి. ఏమాత్రం ఈ వ్యాధుల లక్షణాలు కన్పించినా తక్షణం దగ్గరలోని వైద్యులను సంప్రదించాలి.
• దోమ కాటు బారిన పడకుండా చూసుకోవాలి.
• బయటకు వెళ్లేటప్పుడు కాళ్లను, చేతులను కప్పి ఉంచే దుస్తులను వేసుకోవాలి.
• ఇంటి కిటికీలకు, తలుపులకు దోమలు రాకుండా జాలీని అమర్చుకోవాలి.
• పడుకునేటప్పుడు దోమలు కుట్టకుండా దోమ తెరలు వాడాలి.
• చిన్నపిల్లలు పడుకునేటప్పుడు దోమలు కుట్టకుండా పై పూత మందులు వాడుకోవాలి.

ఏ చిన్న అనారోగ్యాన్ని నిర్లక్ష్యం చేయకూడదు..
వానాకాలం సీజనల్‌ వ్యాధులు వచ్చే అవకాశం ఉంటుంది..ఈ కాలంలో చిన్న నిర్లక్ష్యం కూడా చేయవద్దు..ముఖ్యంగా జ్వరాల విషయంలో అప్రమత్తంగా ఉండాలి.పరిసరాలను పరిశుబ్రంగా ఉంచుకోవాలి..ఆహారం విషయంలో కనీస జాగ్రత్తలు పాటించాలి..త్రాగే నీటి విషయంలో కూడా చిన్న చిన్న విషయాలను పాటించినట్లయితే పెద్ద పెద్ద వ్యాధులకు దూరంగా ఉండవచ్చు..దోమల భారిన పడకుండా జాగ్రతలు తీసుకోవాలి.ఎక్కువ శాతం వేడి పధార్దాలను తీసుకునే ప్రయత్నం చేయాలి
–నారగాని రాంప్రసాద్‌ (ఎండీ, జనరల్‌ మెడిసిన్‌)