అహంకారం పతనానికి హేతువని పెద్దలు చెప్తారు. కానీ, అహంకారం అంటే ఏమిటో చాలామందికి అర్థం కాదు. అహంకారం అంటే గర్వమని అర్థం చెప్పుకొంటాం. కానీ, దర్శనకారులు అహంకారాన్ని విశ్లేషించిన తీరు ఆశ్చర్యం కలిగిస్తుంది. మన జీవితంలో ఒక్క అహంకారాన్ని విడిచిపెడితే సరిపోతుందా? అహంకారం అనేది మన మీద గొప్ప ప్రభావాన్ని చూపుతుంది. ఒకవిధంగా సృష్టికి మూలం అదే అనిపిస్తుంది. మనం పొందే కీర్తిప్రతిష్ఠలకు, శక్తియుక్తులకు అదే మూలం. ప్రకృతి నుంచి బుద్ధితత్వం వస్తుంది. బుద్ధి నుంచి పుట్టిందే అహంకారం. దానినుంచి సమస్తమైన ప్రపంచం ఆవిర్భవించింది. కాబట్టి, మనిషిలో అహంకారం ఎక్కువనేది కాదనలేని సత్యం.
అహంకారం నుంచి శబ్ద, స్పర్శ, రూప, రస, గంధాలు జన్మించాయి. వీటి నుంచే పంచభూతాలు పురుడు పోసుకున్నాయి. అంతేకాదు, జ్ఞానేంద్రియాలు, కర్మేంద్రియాలు కూడా అహంకారం నుంచే వచ్చాయి. అన్నిటిని మించి మనసుకు జన్మనిచ్చింది అహంకారమే! ఒక్క జీవునికి తప్ప సమస్త ప్రపంచానికి మూలమై నిలిచింది అహంకారమే. అహంకారం లేకపోతే శరీరమే లేదు. అలాగని మనిషి పూర్తిగా అందులోనే కూరుకుపోతే అతణ్ని కాపాడేవారు ఎవ్వరూ ఉండరు. అహంకారం ప్రకృతి జన్యమైంది. అది శరీర రూపంలో జీవుణ్ని బంధిస్తుంది. ఆ బంధనం నుంచి బయటపడటం చాలా కష్టం. అందుకే సద్గురువులు ‘అహంకారాన్ని త్యజించు, ఓంకారాన్ని ఆశ్రయించు’ అని సూచిస్తారు.
అహంకారం మనతో ఎన్ని జన్మలెత్తించిందో చెప్పలేం. భౌతికమైన పదార్థాల మీద ప్రేమను, తోటి ప్రాణుల మీద ద్వేషాన్ని రగిలించేది కూడా ఈ అహంకారమే! ఇది స్వార్థానికి పర్యాయపదం. ‘నేను, నాది’ అనే మాటలు అహంకారానికి గుర్తులు. ప్రపంచాన్ని విడువకుండా చేయడంలో అహంకారం పాత్ర గొప్పది. అందుకే దానినుంచి విముక్తి పొందడానికి ఓంకారాన్ని సాధనంగా చూపించారు ఆధ్యాత్మిక వేత్తలు.
రాజ్యాన్ని, అధికారాన్ని రక్షించుకొమ్మని బలి చక్రవర్తికి శుక్రాచార్యుడు హితబోధ చేస్తాడు. కానీ, అహంకార తత్వం తెలిసిన బలి ‘కారే రాజులు, రాజ్యముల్ గలుగవే, గర్వోన్నతింబొందరే, వారేరీ సిరి మూటగట్టుకొని పోవంజాలిరే?’ అని శుక్రాచార్యుడిని ప్రశ్నిస్తాడు. అహంకారానికి దూరంగా ఉంటాడు. లోకంలో ఒక గురువు ప్రేయోరాజ్యాన్ని కోరుకోమని చెప్తాడు. అది అహంకారానికి ప్రతీక. మరో గురువు శ్రేయోరాజ్యానికి దారి చూపుతాడు. శ్రేయోరాజ్యానికి అధిపతి పరమాత్మ. అతను ఓంకార స్వరూపుడు. శ్రేయోరాజ్యంలో అహంకారానికి తావులేదు. ఒక్క ఆనందానికి తప్ప.
అహంకారం నుంచి బయటపడటానికి సత్కర్మలను ఉపదేశించారు మన పూర్వికులు. పరహిత కర్మలే సత్కర్మలు. ముఖ్యంగా యజ్ఞం. అది మన అహంకారాన్ని తొలగించే అవకాశాన్నిస్తుంది. అగ్నిలో వేసింది అందరు దేవతలకూ అందుతుంది. నేతి ఆహుతులిస్తూ ‘ఇదమగ్నమే ఇదం నమమ’ అంటాం. ‘ఇది అగ్నిదేవత కోసమే కానీ, నా కోసం కాద’ని దాని అర్థం. ప్రాచీనులు పరహితకర్మను యజ్ఞంగా భావించారు. యజ్ఞం ద్వారా తమ అహంకారాన్ని తొలగించుకున్న వారూ ఉన్నారు. అజ మహారాజు, ఉద్దాలకుడు మొదలైన పురాణ పురుషులు అహంకారం నుంచి విముక్తి పొందడానికే యజ్ఞ యాగాదులను ఆచరించారు. దానధర్మాలకు ప్రాధాన్యం ఇచ్చారు.
అహంకారం ప్రాకృతికమైనది. ప్రకృతి సంపదను అనుభవింపజేయడంలో అది కీలకమైంది. గెలుపు వల్ల అహంకారం ద్విగుణీకృతమవుతుంది. ఏ గెలుపు తన ఆనందానికి కారణమవుతుందో, అదే గెలుపు అహంకారం వల్ల మనిషిని అపఖ్యాతిపాలు చేస్తుంది. అధోగతికి నెట్టేస్తుంది. అహంకారం ఒకవిధమైన ప్రకాశమే కావచ్చు. దీపం వెలిగించినప్పుడు వచ్చే వెలుగులాంటిదే. కానీ, ఆ దీపకాంతి ఎంతకాలం ఉంటుంది? చమురు అయిపోయినా, వత్తి కరిగిపోయినా, ప్రమిద విరిగిపోయినా దీపం ఆరిపోవలసిందే! అందుకే భౌతిక పదార్థాల వల్ల కలిగే ప్రకాశం కంటే ఆత్మ ప్రకాశం గొప్పదని విజ్ఞులు సెలవిస్తారు. అహంకారపు వెలుగులు తాత్కాలికమైనవి. ఆత్మ ప్రకాశంలో అవి వెలవెలబోతాయి. ఓంకారాన్ని ఆశ్రయిస్తే ఆత్మ ప్రకాశిస్తుంది.