ఆస్టియోపొరోసిస్.. ఎముకల తొలి శత్రువు. క్రమక్రమంగా గుల్లబారేలా చేస్తుంది. ఆ దెబ్బకు ఎముకలు బలహీనపడి, పెళుసుబారిపోతాయి. గాజు కంటే కూడా సుకుమారంగా మారిపోతాయి. వంగినా, దగ్గినా.. ఫట్టున విరిగిపోవచ్చు. తుంటి భాగంలో, మణికట్టులో, వెన్నెముకలో చిన్నాపెద్దా పగుళ్లు రావచ్చు. నిజానికి ఎముక అనేది.. నిరంతరం క్షయం చెందుతూ, ఆ మేరకు మళ్లీ భర్తీ అయ్యే సజీవ కణజాలం. అయితే, సాంద్రత క్షీణించిపోతూ.. ఆ స్థానంలో అంతే మొత్తంలో కొత్త పదార్థం భర్తీ కానప్పుడు ఎముకలు గుల్లబారుతాయి. నెమ్మది నెమ్మదిగా శరీరాన్ని అస్థిరం చేసే అస్థిపంజర సంబంధ వ్యాధి .. ఆస్టియోపొరోసిస్.
ఎముకల్లో నిత్యం పునఃసృష్టి జరుగుతూ ఉంటుంది. పాత కణజాలం క్షయం చెందుతూ, కొత్త కణజాలం ప్రాణం పోసుకుంటూ ఉంటుంది. యువతలో, పరిపూర్ణ ఆరోగ్యవంతుల్లో శరీరం పాత ఎముకల పదార్థాన్ని వదిలించుకున్నా కూడా.. అంతకంటే వేగంగా కొత్త పదార్థాన్ని తయారు చేసుకుంటుంది. అలా ఎముకల బరువు, పరిమాణం సమతూకంలో ఉంటుంది. చాలామందిలో 30 ఏండ్ల నాటికి ఎముకల బరువు చివరిదశకు చేరుకుంటుంది. ఆ తర్వాత నెమ్మదిస్తూ ఉంటుంది. వయసు పెరిగే కొద్దీ అపసవ్య క్రియ మొదలవుతుంది. అంటే, పునఃసృష్టి జరిగే ఎముకల పదార్థంతో పోలిస్తే, నశించిపోయే పదార్థ పరిమాణమే ఎక్కువగా ఉంటుంది. దీంతో సమతుల్యత దెబ్బతింటుంది.
ఎవరిలో?
ఓ వ్యక్తి తన యవ్వనంలో ఎంత ఎముక ద్రవ్యరాశిని ఆర్జించారన్న దాన్నిబట్టి, అతనికి లేదా ఆమెకు ఆస్టియోపొరోసిస్ వచ్చే అవకాశాలు ఉన్నాయా లేదా అన్నది
నిర్ధారిస్తారు. ఎముకల ద్రవ్యరాశి ఎంత ఎక్కువ ఉంటే అంత ఆరోగ్యకరం. ఆ అస్థి సంపద ఉన్నంతకాలం ఆస్టియోపొరోసిస్ మనల్ని తాకే సాహసం చేయలేదు.
ముప్పు.. కారణాలు
వయసు, తెగ, జీవనశైలి, వైద్యపరమైన స్థితిగతులు, గత చికిత్సలు మొదలైనవి మనిషి ఎముకల ఆరోగ్యాన్ని, ఆస్టియోపొరోసిస్ నిరోధక శక్తిని నిర్ధారిస్తాయి. కొన్నిసార్లు ఎముకలు గుల్లబారడం అన్నది మన నియంత్రణలో లేని కారణాల వల్లా జరుగవచ్చు.
లింగం (జెండర్): పురుషులతో పోలిస్తే మహిళల్లో ఆస్టియోపొరోసిస్ వచ్చే అవకాశం ఎక్కువ.
వయసు: వయసు పెరుగుతున్న కొద్దీ ఆస్టియోపొరోసిస్ బారినపడే ముప్పు అధికం అవుతుంది.
తెగ: ఇది కొంతమేర జన్యుపరమైన రుగ్మత కూడా. శ్వేత జాతీయులు, ఆసియా ఖండవాసులు ఆస్టియోపొరోసిస్ బారినపడే ప్రమాదం అధికమే.
కుటుంబ చరిత్ర: కుటుంబంలో ఏ ఒక్కరికి ఆస్టియో పొరోసిస్ ఉన్నా.. ప్రత్యేకించి చీలమండ, తుంటిభాగం, భుజం, మణికట్టు అకారణంగా గుల్లబారిన (ఇండెక్స్ ఫ్రాక్చర్) చరిత్ర ఉంటే.. ముప్పు తప్పదు.
శరీరాకృతి: ఆజానుబాహులతో పోలిస్తే, పొట్టివారు ఆస్టియోపొరోసిస్ బారినపడే అవకాశం ఎక్కువే. కారణం, వీరికి వయసు పెరుగుతున్న కొద్దీ ఎముకలలో ద్రవ్యరాశి తగ్గిపోతూ ఉంటుంది.
హార్మోన్ స్థాయులు
కొన్ని హార్మోన్లు మరీ ఎక్కువగా కానీ, మరీ తక్కువగా కానీ ఉన్నవారిలో ఆస్టియోపొరోసిస్ లక్షణాలు కనిపిస్తాయి. ఉదాహరణకు..
లైంగిక హార్మోన్లు: లైంగిక హార్మోన్ స్థాయులు తగ్గిపోవడం అన్నది ఎముకల బలహీనతకు దారితీస్తుంది. మెనోపాజ్ దశలో ఉన్న మహిళల్లో ఈస్ట్రోజెన్ ఉత్పత్తి పడిపోవడం ఆస్టియోపొరోసిస్ రాకకు ఓ సంకేతం. పురుషులలో ప్రొస్టేట్ క్యాన్సర్ చికిత్స కారణంగా టెస్టోస్టిరాన్, మహిళల్లో రొమ్ము క్యాన్సర్ కారణంగా ఈస్ట్రోజెన్ తయారీ గణనీయంగా తగ్గిపోతుంది. ఈ పరిణామాలు ఎముకల క్షీణతను వేగిరం చేస్తాయి.
థైరాయిడ్ సమస్యలు: థైరాయిడ్ హార్మోన్ మరీ ఎక్కువగా విడుదలైనా ఎముకలకు గండమే. థైరాయిడ్ ఉండాల్సిన దానికంటే ఎక్కువగా ఉన్నా, ఉండకూడనంత మందకొడిగా ఉన్నా ఇబ్బందే. రోగులకు చికిత్సలో భాగంగా మోతాదుకు మించి థైరాయిడ్ హార్మోన్ అందించడం వల్ల కూడా ఇలా జరగవచ్చు. పారాథైరాయిడ్, అడ్రినల్ గ్రంథులు అతి చురుగ్గా ఉండటం ఆస్టియోపొరోసిస్కు ఓ ముందస్తు హెచ్చరిక.
ఆహారం కూడా..
క్యాల్షియం తక్కువగా ఉన్న ఆహారం తీసుకునేవారు, తిండిపోతులు, ఊబకాయాన్ని తగ్గించుకోవడానికి బేరియాట్రిక్ శస్త్రచికిత్స చేయించుకున్నవారు.. ఆస్టియో పొరోసిస్ బారినపడే ప్రమాదం ఉంది. ఆ పోరాటంలో పోషకాహారం మనకు కొండంత అండగా నిలుస్తుంది.
18 నుంచి 50 ఏండ్ల వారు రోజుకు 1,000 మిల్లీ గ్రాముల క్యాల్షియం తీసుకోవాలి. 50 ఏండ్లు దాటిన మహిళలు, 70 ఏండ్లు దాటిన పురుషులకు అయితే 1,200 మిల్లీగ్రాములు అవసరం. దీర్ఘ కాలంపాటు క్యాల్షియం లోపించడం కూడా ఏమంత మంచి పరిణామం కాదు. క్యాల్షియం తక్కువగా తీసుకోవడం వల్ల ఎముకల సాంద్రత తగ్గిపోతుంది. దీంతో ఎముకలకు అకాల వృద్ధాప్యం వచ్చేస్తుంది. క్రమక్షయం మొదలవుతుంది. అలా ఎముకలలో పగుళ్లు సంభవించే ప్రమాదం ఉంది. బరువు తక్కువ వ్యక్తులను ఆస్టియోపొరోసిస్ సులభంగా కబళించవచ్చు. పొట్ట, పేగులకు సంబంధించిన శస్త్రచికిత్స కారణంగా క్యాల్షియం సహా వివిధ పోషకాలను గ్రహించే శరీర
వ్యవస్థ కుంచించుకుపోతుంది. బరువు తగ్గడానికి చేయించుకునే శస్త్రచికిత్సలు ఎముకలను గుల్లబారుస్తాయి. అంతేకాదు… దీర్ఘ కాలంపాటు ప్రిడిసోన్, కార్టిసోన్ లాంటి కార్టికో స్టెరాయిడ్లను తీసుకున్నా ప్రమాదమే. దీనివల్ల ఎముకలు పునరుత్తేజాన్ని పొందే శక్తిని కోల్పోతాయి.
వివిధ రుగ్మతలతో
పేగులు, మూత్రపిండాలు, కాలేయ వ్యాధులతోపాటు వివిధ క్యాన్సర్లు, తెల్ల రక్త కణాలకు సంబంధించిన రుగ్మతలు, కీళ్లవాతం సహా కొన్ని వైద్య సమస్యలు ఉన్నవారికి ఆస్టియోపొరోసిస్ ముప్పు పొంచి ఉంటుంది. కొన్ని దురలవాట్లు కూడా ఎముకలకు కీడు చేస్తాయి. నిత్యం ఏదో ఒక శారీరక శ్రమ చేసేవారితో పోలిస్తే, గంటలకొద్దీ కూర్చుని ఉండేవారికి ఆస్టియోపొరోసిస్ ముప్పు అధికం. వ్యాయామం, నడక, పరుగు, నృత్యం మొదలైనవి ఎముకలకు బలాన్ని ఇస్తాయి. అతిగా ఆల్కహాల్ తీసుకునే వారు, ధూమపాన ప్రియులు మరింత జాగ్రత్తగా ఉండాలి.
ప్రభావాలు..
ముఖ్యంగా వెన్నుపాము, తుంటి భాగంలో పగుళ్లు వస్తాయి. చిన్న ప్రమాదమైనా సరే, ఎముకలకు పెద్ద నష్టమే వాటిల్లుతుంది. కదలిక కష్టమైపోతుంది. కొన్నిసార్లు, కింద పడకపోయినా వెన్నెముకకు పగుళ్లు సంభవిస్తాయి. పగులు వచ్చిన దగ్గర ఎముకలు బలహీన పడిపోతాయి. దాంతో వెన్నునొప్పి వస్తుంది. గూనితో ఇబ్బంది పడాల్సి వస్తుంది. ఎంత త్వరగా నిపుణులను సంప్రదిస్తే అంత క్షేమం.
ఎముక సాంద్రత పరీక్ష
ఎముక సాంద్రత పరీక్ష అనేది ఎముక ఆరోగ్యాన్ని బేరీజువేస్తుంది. ఎముకలు ఆస్టియోపీనియా లేదా ఆస్టియోపొరోసిస్ దశలో ఉన్నాయా, పగుళ్లు ఇవ్వడానికి అవకాశం ఏమైనా ఉందా? అన్నది ఇక్కడ నిర్ధారణ అవుతుంది. పగుళ్ల ముప్పును అంచనా వేయడానికి సాంద్రత పరీక్షే ఉత్తమ మార్గం. ఈ పరీక్షలో భాగంగా ఒక చదరపు సెంటీమీటరు ఎముకలో ఎన్ని గ్రాముల క్యాల్షియం, ఇతర మినరల్స్ ఉన్నాయో తెలుసుకుంటారు. ఇందుకు ఎక్స్ కిరణాలను ఉపయోగిస్తారు. సాధారణంగా, మినరల్స్ పరిమాణం ఎక్కువగా ఉంటే ఎముక సాంద్రత ఎక్కువగా ఉన్నట్లు. సాంద్రత ఎక్కువగా ఉందంటే పగుళ్లకు అవకాశం తక్కువని అర్థం. ఎముక సాంద్రత పరీక్ష కోసం బోన్ డెన్సిటోమీటర్ అనే పరికరాన్ని ఉపయోగిస్తారు. డ్యూయల్ ఎనర్జీ ఎక్స్ రే అబ్జార్ప్షియోమెట్రీ (డెక్సా), క్వాంటిటేటివ్ కంప్యూటరైజ్డ్ టొమోగ్రఫీ (సీఎంటీ) పరీక్షలు కూడా ఆస్టియోపొరోసిస్ రోగులకు సిఫారసు చేస్తారు. 65 ఏండ్లు దాటిన మహిళలు అందరికీ ఎముకల సాంద్రత పరీక్షను సిఫారసు చేస్తారు. పైన తెలిపిన ముప్పు లక్షణాలున్న 65 ఏండ్ల లోపు వారికి కూడా ఈ పరీక్ష అవసరమే.
పరీక్ష ఫలితాలు
ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ నియమావళి ప్రకారం టి స్కోర్, జడ్ స్కోర్ అనే రెండు కొలమానాల ద్వారా ఎముక సాంద్రత ఫలితాలను వెల్లడిస్తారు. టి స్కోర్ -1 అంతకంటే ఎక్కువ ఉంటే ఎముకల సాంద్రత సాధారణంగా ఉన్నట్లు. -1 నుంచి -2.5 మధ్య ఉంటే ఎముక సాంద్రత తక్కువ అని అర్థం.. అంటే ఆస్టియోపీనియా ఉన్నట్లు. -2.5, లేదా అంతకంటే తక్కువగా ఉంటే ఆస్టియోపొరోసిస్గా నిర్ధారిస్తారు. ఇక జడ్ స్కోర్ వ్యక్తి వయసు, లింగం, బరువు, తెగ, జాతుల ప్రమాణాల ప్రకారం నిర్ధారిస్తారు. జడ్ స్కోర్ -2 లేదా అంతకంటే తక్కువగా ఉంటే ఎముకల సాంద్రత తక్కువగా ఉన్నట్లే. రక్తం సీరంలోని క్యాల్షియం, ఫాస్ఫరస్, ఆల్కలిన్ ఫాస్ఫటేజ్, పీటీహెచ్ మొదలైన వాటిని పరీక్షించడం ద్వారా కూడా ఆస్టియోపొరోసిస్ను బేరీజు చేస్తారు.
జాగ్రత్త.. జాగ్రత్త..
ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఆస్టియోపొరోసిస్ ఆందోళనకరమైన రుగ్మతగా మారిపోయింది. ప్రతి సంవత్సరం దాదాపు 90 లక్షల మంది దీని బారిన పడుతున్నారు. ఫలితంగా ఆరోగ్య రక్షణ వ్యవస్థలపై ఆర్థికంగా భారం పడుతున్నది. కాబట్టి వయసు, లింగం, ఇతర ముప్పు కారకాలను అనుసరించి ఎముకల సాంద్రత పరీక్ష (బీఎండీ) చేయించుకోవాలి. అవసరమైతే తగిన చికిత్స తీసుకోవాలి. పోషకాహారం, ఆరోగ్య కరమైన జీవనశైలి చాలా ముఖ్యం.
వ్యాయామం
వ్యాయామం వల్ల ఎముకలు బలపడతాయి. ఎముకల క్షయం నెమ్మదిస్తుంది. బ్యాలెన్స్ వ్యాయామాలతో పాటు శక్తిని పెంచే కసరత్తులు కూడా చేయాలి. శక్తిని పెంచే వ్యాయామాలు భుజాలు, వెన్నెముక పైభాగంలోని కండరాలు, ఎముకలు బలోపేతం కావడానికి దోహదపడతాయి. నడక, జాగింగ్, పరుగు, మెట్లు ఎక్కడం, స్కిప్పింగ్.. లాంటివన్నీ బరువును తట్టుకోగలిగే వ్యాయామాలు. వీటివల్ల కాళ్లు, తుంటి, కింది వెన్నెముక ఎముకల మీద ప్రభావం పడుతుంది.
ఎలా తెలుస్తుంది?
ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం వెంటనే తెలుసుకోవాలి. ఎందుకంటే? ఎముకలు క్షీణించడం అన్నది నెమ్మదిగా జరుగుతుంది. అదీ నొప్పి లేకుండా. మనం ఊహించిన దానికంటే సులువుగా ఎముక విరిగిపోవడమే ఈ వ్యాధి సంకేతం. కానీ, ఆ పరిస్థితి రాకుండానే ఆస్టియోపొరోసిస్ను గుర్తించవచ్చు. దీనికోసం ఎముక సాంద్రతను పరీక్షిస్తారు. అదే వయసు కలిగిన, అదే లింగానికి చెందిన ఇతరులతో పోలిస్తే ఆ వ్యక్తి ఎముకల సాంద్రత సాధారణంగా ఉందా, తక్కువగా ఉందా, ఎక్కువగా ఉందా.. అన్న విషయాన్ని ఈ పరీక్ష గుర్తిస్తుంది. ఆస్టియోపొరోసిస్గా నిర్ధారించే స్థాయికి ఎముకల క్షీణత చేరుకోకపోతే దాన్ని ‘ఆస్టియోపీనియా’ అని పిలుస్తారు.
విటమిన్-డి
విటమిన్-డి వల్ల శరీరానికి క్యాల్షియంను గ్రహించే సామర్థ్యం పెరుగుతుంది. ఇతర మార్గాల్లోనూ ఇది ఎముకల ఆరోగ్యాన్ని మెరుగు పరుస్తుంది. మనకు కొంతమేర విటమిన్-డి సూర్యరశ్మి నుంచి సహజంగానే అందుతుంది. ఇంటికే పరిమితమైనవారికి, రోజూ సన్స్క్రీన్ ఉపయోగించే వారికి విటమిన్-డి లభ్యత కొంత తక్కువే. కాడ్ చేప కాలేయం నూనె, సాల్మన్ చేపలు, పాలు, తృణధాన్యాలు కూడా విటమిన్-డితో సమృద్ధమై ఉంటాయి.
క్యాల్షియం ఖజానా
..ఒకవేళ ఆహారం నుంచి క్యాల్షియం తక్కువగా దొరుకుతుందని అనుకుంటే, సప్లిమెంట్లతో ఆ లోటు పూరించుకోవచ్చు. అయితే క్యాల్షియం మోతాదు మించితే మాత్రం మూత్రపిండాల్లో రాళ్లు వస్తాయి. క్యాల్షియం సప్లిమెంట్లు ఎక్కువగా తీసుకోవడం గుండెకు ప్రమాదకరం. యాభై దాటిన వారికి ఆహారం, సప్లిమెంట్ల ద్వారా అందే క్యాల్షియం రోజువారీ మోతాదు 2,000 మిల్లీగ్రాములకు మించ
కూడదని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.
చికిత్స
ఎముకల సాంద్రత పరీక్ష ఫలితాలను అనుసరించి వైద్యులు తగిన చికిత్సను ఎంచుకుంటారు. ముప్పు మరీ ఎక్కువగా లేకుంటే ఔషధాలు ఇవ్వరు. ఎముకల క్షీణత లాంటి దుష్ప్రభావాలను తగ్గించడానికి ప్రయత్నిస్తారు.
హార్మోన్ వైద్యం
మహిళలలో మెనోపాజ్ తర్వాత ఎముకల సాంద్రత స్థిరంగా కొనసాగడానికి ఈస్ట్రోజెన్ హార్మోన్ ఇస్తారు. అయితే దీనివల్ల రొమ్ము క్యాన్సర్, రక్తంలో కణుతులు పొంచి ఉంటాయి. స్ట్రోక్ వచ్చేందుకు కూడా ఆస్కారం ఉంది. కాబట్టి, ఈస్ట్రోజెన్ హార్మోన్ చికిత్సను అరుదుగా మాత్రమే చేస్తారు. దీనికి ప్రత్యామ్నాయంగా రాలొక్సిఫీన్ (ఎవిస్టా) ఔషధం అందుబాటులో ఉంది. దీనివల్ల కొన్ని రకాల రొమ్ము క్యాన్సర్ల ముప్పు తగ్గి పోయినా వివిధ దుష్ప్రభావాలు తలెత్తే అవకాశం ఉంది. పురుషుల విషయానికి వస్తే టెస్టోస్టిరాన్ స్థాయులు తక్కువ కావడంతోనూ ఆస్టియోపొరోసిస్ ముడిపడి ఉంటుంది. దీనికోసం టెస్టోస్టిరాన్ రీప్లేస్మెంట్ చికిత్స అందుబాటులో ఉంది.
ఎముక నిర్మాణ ఔషధాలు
సమస్య తీవ్రంగా ఉన్నప్పుడు, సాధారణంగా చేసే ఆస్టియోపొరోసిస్ చికిత్సలు పనిచేయ నప్పుడు.. ఎముక నిర్మాణ ఔషధాలనే ఎంచుకుంటారు వైద్య నిపుణులు. టెరిపారటైడ్ (బోనిస్టా, టెరిఫ్రాక్, ఫోర్టియో): పారాథైరాయిడ్ హార్మోన్ లాగే ఇది కూడా శక్తిమంతమైన ఔషధం. ఎముకలు కొత్తగా వృద్ధి చెందడాన్ని ప్రేరేపిస్తుంది. దాదాపు రెండేండ్ల వరకు పనిచేసేలా సూది ద్వారా శరీరంలోకి చొప్పిస్తారు.
అబలోపారటైడ్: పారాథైరాయిడ్ హార్మోన్లా ఉండే మరో ఔషధం అబలోపారటైడ్. దీన్ని గరిష్టంగా రెండేండ్లపాటు మాత్రమే తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది.
రొమొసోజుమబ్: ఆస్టియోపొరోసిస్ను సమర్థంగా ఎదుర్కోవడానికి అందుబాటులోకి వచ్చిన అధునాతనమైన ఎముక నిర్మాణ ఔషధం. వైద్యుల పర్యవేక్షణలో నెలకోసారి ఇంజెక్షన్ రూపంలో ఇస్తారు. ఒక ఏడాది చికిత్సకు మాత్రమే ఈ విధానం పనికొస్తుంది.
…ఈ తరహా ఎముక నిర్మాణ ఔషధాలలో దేన్ని తీసుకున్నా కూడా, కొత్తగా ఎముక వృద్ధి చెందడానికి అదనంగా మరో ఆస్టియోపొరోసిస్ ఔషధాన్ని తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది. నిపుణులైన వైద్యులు మాత్రమే పరిస్థితిని బేరీజు వేయగలరు.
-డాక్టర్ కృష్ణ సుబ్రమణ్యం
సీనియర్ ఆర్థోపెడిక్ & జాయింట్ రీప్లేస్మెంట్ సర్జన్
యశోద హాస్పిటల్స్, మలక్పేట్
హైదరాబాద్