Classical dancer kala krishna | రోళ్ల కిష్టయ్య.. కళా కృష్ణగా మారడం వెనుక నాలుగున్నర దశాబ్దాల పరిశ్రమ ఉంది. పట్టువదలని శిక్షణ ఉంది. ఆయన కాలు మోపని ఖండం లేదు. పొందని పురస్కారం లేదు. సత్యభామగా యువతరాన్ని నిద్రపోనివ్వని అందం ఆయనది. నవజనార్దన, కూచిపూడి, ఆంధ్రనాట్యంలో తనకు తానేసాటి అని నిరూపించుకున్నారు. మారుమూల కళ్లెపల్లి గ్రామం నుంచి ఖండాంతర ఖ్యాతిని సొంతం చేసుకున్న కళా కృష్ణ తాజాగా తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం విశిష్ట పురస్కారాన్ని అందుకున్నారు. ఈ సందర్భంగా ‘బతుకమ్మ’తో కళా కృష్ణ పంచుకున్న జీవిత అనుభవాలు ఆయన మాటల్లోనే..
మాది పూర్వ కరీంనగర్ జిల్లా బెజ్జంకి మండలం కళ్లెపల్లి. నాన్న రోళ్ల లక్ష్మయ్య, అమ్మ గౌరమ్మ. మేము ముగ్గురం అన్నాదమ్ములం. ఒక అక్క. తల్లిదండ్రులు నాకు పెట్టిన పేరు కిష్టయ్య. మాది వ్యవసాయ కూలీ కుటుంబం. మా ఊరి దొరల దగ్గర పనిచేసేది. నేను నాట్యరంగం వైపు రావడం నాన్నకు అసలు ఇష్టం లేదు. కోపంతో నాతో మాట మానేశారు. దాదాపు 15 ఏండ్లు ఒకరినొకరం చూసుకోలేదు. పోయే వరకు నాపై ఆ కోపం అలాగే ఉండిపోయింది.
నా పాస్పోర్ట్, విద్యా ధ్రువపత్రాల మీద తప్ప, ఎక్కడా నా అసలు పేరు ఉండదు. తల్లిదండ్రులు పెద్దగా చదివించకపోయినా, వాళ్లు పెట్టిన పేరు ఉండాలని నా పాస్పోర్ట్పై అదే పేరు ఉంచాను. నృత్య పాఠశాలలో మా తెలుగు టీచర్ నాకు ఓనమాలు నేర్పారు. ఉద్యోగం కోసం హైదరాబాద్ వచ్చిన నేను, ఓ పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయుడిగా చేరాను. నృత్యంలో ప్రవేశం ఉండటంతో పిల్లలకు శిక్షణ ఇచ్చి ప్రదర్శనలు ఇప్పించేవాణ్ని. పాఠశాల ప్రధానోపాధ్యాయుడు ‘మీరు మరింత శిక్షణ తీసుకొని విద్యార్థులకు నేర్పించొచ్చు కదా!’ అన్నారు. అప్పటినుంచి శాస్త్రీయ నృత్యంలో శిక్షణ తీసుకోవడం మొదలుపెట్టాను. నేను నేర్చుకున్న విషయాలు పిల్లలకు చెప్పేవాణ్ని.
నటరాజ రామకృష్ణగారి వంటి గురువు దొరకడం నా అదృష్టం. శిష్యులను ఆయన తల్లిలా ఆదరించేవారు. తండ్రిలా క్రమశిక్షణ నేర్పేవారు. గురువుగా బోధించేవారు. మా భవిష్యత్తు ఎలా ఉండాలో ఆయనే నిర్ణయించేవారు. వారి దగ్గర శిష్యరికమే నన్ను ఈ స్థాయికి తీసుకొచ్చింది. ఈ మట్టిని శిల్పంగా మలిచిన మహానుభావుడు ఆయన. కాకతీయుల కాలంలో రాచ మర్యాదలు పొందిన పేరిణి నృత్యాన్ని గురువుగారు పునఃసృష్టించారు. ఒకసారి నాకూ పేరిణి నృత్యాన్ని నేర్పించమని అడిగాను. ‘నువ్వు పీలగా ఉన్నావు. పనికి రావు’ అన్నారు. నాకు ఆంధ్ర నాట్యాన్ని నేర్పించారు. నమ్మకం కుదిరిన తర్వాత ప్రదర్శనలు ఇప్పించారు. 1979లో నేను మొదటిసారి భామా
కలాపం ప్రదర్శన ఇచ్చాను. ఆ సమయంలో గురువుగారు చాలా శ్రద్ధ తీసుకున్నారు. జడ ఎలా ఉండాలి? దుస్తులు ఎలా ఉండాలి? ఆంగిక, అభినయాలు ఎలా ఉండాలి? అన్నది దగ్గరుండి చూసుకున్నారు. ఆ ప్రదర్శనకు అప్పటి రాజకీయ ప్రముఖులు ఎస్బీ చవాన్, శీలాకౌల్ కూడా హాజరయ్యారు. ప్రదర్శన తర్వాత గురువుగారి స్నేహితులు, ఇతర పండితులు ఎంతగానో మెచ్చుకున్నారు. నన్ను మరింత తీర్చిదిద్దమని మా గురువుగారితో అన్నారట. ఆయన తన శిష్యుల విషయంలో చాలా జాగ్రత్తగా ఉండేవారు. ప్రదర్శనలకు బస్లో వెళ్లనిచ్చేవారు కాదు. బస్లో వెళ్తే నల్లబడతామని, అందరూ చూస్తారని చెప్పేవారు. బయటికి వెళ్లాల్సి వస్తే దగ్గర ప్రాంతాలైతే రిక్షాలో, దూరమైతే కారులో తీసుకెళ్లేవారు. నేను తెలంగాణ యాసలో మాట్లాడుతుంటే ‘ఇలా మాట్లాడితే మిగతా ప్రాంతాల వాళ్ల ఆదరణ ఉండదు. భాష మార్చుకోమ’ని గురువుగారు సూచించారు. అప్పట్లో అలాంటి పరిస్థితి ఉండేది. ఇప్పుడా దుస్థితి లేదు. స్వేచ్ఛగా మన భాష మనం మాట్లాడుకోవచ్చు.
నేను బెజ్జంకిలో చదువుకునే రోజుల్లో ప్రధానోపాధ్యాయుడి ఇంట్లో ఉండేవాణ్ని. నేను మంచి ఉద్యోగంలో స్థిరపడాలని అనుకునేవారు ఆయన. నేను కళారంగానికి వెళ్తుంటే, ‘నువ్వు భవిష్యత్తులో గొప్పవాడివి కావచ్చు. కానీ, జీవితం ఎప్పుడు ఎలా ఉంటుందో ఊహించలేం. నీకా ఆస్తిపాస్తులు లేవు. ఉద్యోగం చాలా ముఖ్యమ’ని చెప్పారు. కొన్నాళ్లు ఉద్యోగం కూడా చేశాను. ఓసారి మా గురువుగారు, హయగ్రీవాచారి, జస్టిస్ మాధవరెడ్డి .. ముగ్గురూ నాతో మాట్లాడారు. ‘నీకు నృత్యం కావాలా? ఉద్యోగం కావాలా? రెండూ అంటే కుదరదు. గంటలో ఏదో ఒకటి తేల్చుకొని చెప్పు’ అన్నారు. నాకు భవిష్యత్తు కావాలి. ఇంటినుంచి మద్దతు లేదు. రోజు గడవాలంటే ఉపాధి కావాలి. ఎటూ తేల్చుకోలేకపోయా. అప్పటికే తల్లిదండ్రులకు దూరంగా ఉంటున్నా, మళ్లీ వీళ్లకూ దూరమవుతానా అనిపించింది. అప్పుడు వాళ్లే ‘నువ్వు పదవీ విరమణ అయ్యేలోపు నీకేం వస్తుందో అది సమకూర్చే ప్రయత్నం చేస్తాం’ అన్నారు. నేనూ సమ్మతించాను. నేను ఇబ్బందిపడే పరిస్థితి రానివ్వలేదు. తర్వాతి కాలంలో దేశదేశాల్లో ప్రదర్శనలిచ్చాను. ఎందరో శిష్యులను తీర్చిదిద్దాను.
మేం నృత్యం నేర్చుకున్నప్పటి పరిస్థితులు ప్రస్తుతం లేవు. ఇప్పుడు సాంకేతికత అందుబాటులోకి వచ్చింది. పిల్లలు మాత్రం మధ్యలోనే మానేస్తున్నారు. విశ్వవిద్యాలయాల్లో నాట్యశాస్త్రంలో కోర్సులు ఉన్నాయి. నాట్యకళను వృత్తిగా ఎంచుకునే అవకాశాలున్నాయి. తెలుగు విశ్వవిద్యాలయ ప్రతిభా పురస్కారం, సిద్ధేంద్రయోగి పురస్కారం, విశిష్ట పురస్కారం.. ఈ మూడూ నటరాజ రామకృష్ణ గారికి వచ్చాయి. నాకు కూడా రావడం చాలా ఆనందంగా, గర్వంగా ఉంది. ఇదంతా గురువులు పెట్టిన భిక్షే! వారి అనుగ్రహమే లేకుంటే ఏదో ఉద్యోగం చేసుకొని, రిటైర్ అయి పెన్షన్ తీసుకుంటూ ఇంట్లో ఉండేవాణ్ని. నా భవిష్యత్తును గురువుగారు ఆనాడే గుర్తించారు.
పేరిణి నృత్యం పురుషుడు.. పురుషుడుగా చేసే నాట్యం. మిగతా శాస్త్రీయ నృత్యకళలు మగవాళ్లు, ఆడవాళ్లు చేస్తుంటారు. ‘వీరత్వంతో కూడిన పురుషులు మాత్రమే చేయగల నృత్యశాస్త్రం ఉన్నదా?’ అని నటరాజ రామకృష్ణ పరిశోధన చేశారు. కాకతీయుల కాలంలో పేరిణి నృత్య సంప్రదాయం ఉందని తెలుసుకున్నారు. దానిపై పరిశోధన చేశారు. అలా తన విద్వత్తుతో పేరిణి నాట్యకళను వీరరౌద్ర ప్రధానంగా పునఃసృష్టి చేశారు. భారతీయ శాస్త్రీయ నృత్యకళలు ప్రచారంలోకి రాకముందు పేరిణి ఒక విశిష్ట నృత్యకళగా విరాజిల్లింది. ఆ కళ నుంచే ఇతర నృత్యరీతులకు ప్రాంతీయ పేర్లు వచ్చాయని మా గురువుగారి అభిప్రాయం. పండితులు ఒప్పుకొంటారా? లేదా అన్నది వేరే సంగతి. కానీ, ఈ నృత్యకళను పునఃసృష్టి చేసి 50 ఏండ్లు విస్తృత ప్రచారం కల్పించిన తర్వాత మళ్లీ ఆగిపోయే పరిస్థితి రాకూడదు. అందుకు అందరి కృషి అవసరం.
భామాకలాపం, నవజనార్దనం, కూచిపూడి, ఆంధ్రనాట్యం.. ఇలా అనేకం చేశాను. కానీ, సత్యభామగా నా ప్రదర్శన ఓ మెట్టు పైనే ఉంటుందని చెప్పవచ్చు. ఈ క్రమంలో వింతైన సమస్యలూ ఎదుర్కొన్నాను. ప్రదర్శన పూర్తయ్యాక చాలామంది నన్ను తాకాలని ప్రయత్నించేవారు. ఒకసారి మణిపూర్లో కార్యక్రమం తర్వాత జపాన్ నుంచి వచ్చిన ఒకావిడ నేను మగాడిని అంటే అస్సలు నమ్మలేదు. ‘మగాడివైతే ఆ హావభావాలు ఎలా పలికించావు? భార్యాభర్తలు కలుసుకున్నప్పుడు ఉండే ఎమోషన్స్ ఎలా పండించావు?’.. ఇలా రకరకాల ప్రశ్నలు వేసింది. చివరికి నేను పురుషుణ్ని అని తెలిసి ఆశ్చర్యపోయింది. ఒకసారి త్యాగరాయ గానసభలో వరుసగా మూడు రోజుల కార్యక్రమం జరిగింది. మొదటి రోజు ప్రదర్శన పూర్తయ్యాక ఒక పెద్దావిడ వచ్చి ‘సత్యభామ చేస్తూ, గిల్టు నగలు పెట్టుకోవడమే!’ అంటూ మేలిమి బంగారంతో చేసినవి తెచ్చి ఇచ్చింది. ప్రదర్శన తర్వాత నిద్ర పోకుండా వాటికి కాపలాగా ఉన్నా. మూడో రోజు కార్యక్రమం పూర్తవగానే ఆ నగలన్నీ ఆ పెద్దావిడకు భద్రంగా అప్పజెప్పి ఊపిరి పీల్చుకున్నా!
✍ నూర శ్రీనివాస్
ఫొటోలు: గడసంతల శ్రీనివాస్
లోకల్ టు గ్లోబల్ వార్తల కోసం.. నమస్తే తెలంగాణ ఫేస్బుక్, ట్విటర్ పేజీలను ఫాలో అవ్వండి
gauthami jeji | బొల్లి మచ్చలు ఉన్నాయని కుంగిపోలేదు.. మోడలింగ్లో అదరగొడుతుంది..
Vijayalakshmi | చదివింది పదో తరగతే కానీ.. చేసేది కోట్ల బిజినెస్
Anshul Gupta | ఆ 1200 మంది మహిళల వెనుక ఒక్కడు..
మూడేండ్ల క్రితం దాకా టీ పెట్టడం కూడా రాదు.. కానీ ఇప్పుడు మాస్టర్ చెఫ్
Gray hair | చిన్నవయసులోనే తల నెరిసిన వారికి ఈమె ఓ ఇన్స్పిరేషన్.. ఎందుకంటే?