అతిసార వ్యాధిగ్రస్థుని శరీరంలో ఏర్పడే డీ హైడ్రేషన్ (dehydration)కు ‘నిర్జలీకరణం’ అనే మాటను ఈ మధ్యకాలంలో సమానార్థకంగా వాడుతున్నారు. దీనిగురించి కొంత చర్చించాలనిపించింది. నగరీకరణం, సుందరీకరణం, స్పష్టీకరణం, విశదీకరణం, ఏకీకరణం.. ఇట్లా చివరన ‘కరణం’ గల ఎన్నో మాటలున్నాయి మన తెలుగుభాషలో. వీటిలోని దాదాపు అన్నిటిలో ‘కరణం’ అంటే చేయడం అని అర్థం.
స్పష్టీకరణం అంటే స్పష్టం చేయడం, విశదీకరణం అంటే విశదం చేయడం, ఏకీకరణం అంటే ఏకం చేయడం. ఇక డీహైడ్రేషన్ విషయానికి వస్తే, దానికి సమానార్థకాలుగా ఏయే తెలుగు పదాలను consider చేయవచ్చో (లెక్కలోకి తీసుకోవచ్చో/ పరిగణించవచ్చో) చూద్దాం. ఇక్కడ మూడు మాటలు స్ఫురిస్తున్నాయి.. 1.నిర్జలీకరణం (Removal of water), 2.(శరీరం) నీరును కోల్పోవడం (Bంdy losing water), 3.(శరీరంలోంచి) నీరు పోవడం (Water going out from body). బ్రాకెట్లలో ఇచ్చిన English phrases ను జాగ్రత్తగా పరిశీలించడం అవసరం.
మనుషులు, జంతువులు, పక్షులు మొదలైన ప్రాణుల దేహాల్లోంచి నీరు పోవడాన్ని సూచించేందుకు సాధారణంగా dehydration మాటను వాడుతాం. ప్రాణం లేని వస్తువుల్లోంచి నీరును తీసేయడాన్నేమో సాధారణంగా desiccation అంటాం. ఉదాహరణకు.. ఇటుకలు, మట్టిపాత్రలు, వడియాలు మొదలైనవి పచ్చిగా ఉన్నప్పుడు వాటిని ఎండలో పెట్టి, నీరు పోయేలా లేదా ఎండిపోయేలా చేయడం.
‘డీహైడ్రేషన్’లో బయటి కర్త లేకపోవడం, ‘నిర్జలీకరణం’లో ఉండటం వల్ల నిర్జలీకరణం పూర్తిగా సరైన మాట కాదు. Removal of water from body (by somebody అన్నది, water goi -ng out from the body (by itself) కు సమానం కాదు. కనుక, నిర్జలీకరణం సమానార్థక పదం కాదు. పైగా నిర్జలీకరణం సామాన్యజనుల నోళ్లలో నలిగిన మాట కాదు కాబట్టి, ఈ కాలానికి సరిపో దు. కానీ అది రశ్మ్యుద్గారత కన్న నయం అనేది వాస్తవం. జలహరణం (జలం ఖర్చు కావడం, తగ్గిపోవడం) అన్నది ‘డీహైడ్రేషన్’ లోని భావానికి సరిపోతుంది. ఇక్కడ ‘హరణం’ అంటే దొంగిలించడం కాదు, కాలహరణంలో లాగా ఖర్చు కావడం లేదా తగ్గిపోవడం. కానీ, జలహరణం కూడా సామాన్య జనుల వ్యవహారంలోని మాట కాదు.
రెండు మూడు పదాలను కుదించి కొత్తమాటను ఏర్పరచాలనుకున్నప్పుడు, చప్పు న సంస్కృత పదాలే తడుతాయి. ఎందుకంటే, సంస్కృత పదాలతో సమాసాన్ని రూపొందించడం సులభంగా, ప్రభావ వంతంగా ఉంటుంది. అంటే, సంస్కృత పదాలు సమాసం చేయడానికి అనువుగా ఉంటాయి. కానీ, ఏర్పడిన సమాసాలు చాలా సందర్భాల్లో ఈ కాలానికి సరిపోయేవిగా ఉండవు. ఇక అచ్చతెలుగు పదాల విషయానికి వస్తే.. వాటితో తయారుచేసిన సమాసాల్లో ఎక్కువవరకు ఏదో పొసగనితనం, ఎబ్బెట్టుతనం ఉంటాయి. ఉదాహరణకు ‘హృదయవిలాపం’ అన్న సంస్కృత సమాసం అర్థం పరంగా, పలకడం పరంగా ఎంతో బాగుంది. అందులో ఎలాంటి గందరగోళం లేదు. ఇదే మాటకు సరిపోయేలా అచ్చతెలుగు పదాలతో సమాసాన్ని తయారు చేయాలనుకుంటే ఎద ఏడుపు, ఎడద ఏడుపు, గుండె ఏడుపు, ఉల్లపు ఏడుపు, డెందపు ఏడుపు, మది ఏడుపు.. మొదలైనవి.కానీ వీటిలో ఏ ఒక్క టి సహజంగా లేదు. గుండెగోడు బాగానే ఉంటుందేమో. కొన్నిసార్లు అచ్చతెలుగు మాటలకన్న సంస్కృత పదాలే బాగుంటాయనేది సత్యం. ఉదాహరణకు, వసంతబీజం సంస్కృత సమాసం కాబట్టి నేను దాన్ని ఉపయోగించను అని భీష్మించుకుని కూచోవడం మూర్ఖత్వమే అవుతుంది. వసంతబీజంను కాదని ఏ చక్కని అచ్చతెలుగు సమాసాన్ని రూపొందించగలం?
వసంతంకు ఆమని, ననకారు, పూలకారు, మండునెల అనే అచ్చతెలుగు పదా లు కనిపిస్తున్నాయి. బీజంకేమో విత్తు, గింజ అన్న అచ్చతెలుగు మాటలున్నాయి. మొదటి గ్రూపులోంచి దేన్ని తీసుకుని రెండవ గ్రూపులోని ఏ మాటతో కలిపినా అన్నివిధాలా సరైన సమాసం ఏర్పడదు. ఆమనివిత్తు, ఆమనిగింజ, ననకారు విత్తు, ననకారు గింజ, పూలకారు విత్తు, పూలకారు గింజ, మండునెల విత్తు, మండునెల గింజ వీటిలో ఏ ఒక్కటి కూడా సహజంగా లేదు. అంటే, ఆమని అనే విత్తు అనాలన్న మాట. కానీ, ఇది చాలామంది ఆధునికులకు నచ్చదు. హృదయవిలాపం సంస్కృత సమాసమైనా అది సామాన్య జనానికి మరీ గొట్టుపదం కాదు కనుక, ప్రజలు దాన్ని అంతగా నిరసించరు. కానీ నిర్జలీకరణం సామాన్యజనుల భాషకు చాలా దూరంగా ఉంది.
ప్రతి ఆంగ్లపదానికీ అచ్చతెలుగు పదాలను మాత్రమే ఉపయోగించి కొత్తమాటను రూపొందించాలనే కఠిన నియమాన్ని పెట్టుకోనక్కర్లేదు. ఎద ఏడుపుకన్న హృదయవిలాపం, ఆమనివిత్తు కన్న వసంత బీజం బాగుంటాయి. అచ్చతెలుగు పదాలతో, అన్నివిధాలుగా బాగా పొసగే కొత్త పదబంధం ఏర్పడే అవకాశం అసలే లేనప్పుడు మాత్రమే సంస్కృతపదాల
వాడకాన్ని ఆశ్రయించాలి.
ఆంగ్లంలో ఒకే పదంగా ఉన్నదానికి తెలుగులో కూడా ఒకే పదంగా (సమాసంగా) తయారుచేయాలనే గట్టి నియమం పెట్టుకోవడం వలనే ఏర్పడుతుంది ఈ ఇబ్బందంతా. Dehydration ను తెలుగు లో రాయాలనుకున్నప్పుడు శరీరంలోంచి నీరు పోవడం అని రాసి, బ్రాకెట్లో dehy -dration ను ఎందుకు పెట్టకూడదు? కాలం మారింది కాబట్టి, మారిన కాలానికి అనుగుణంగా మన భాషను మార్చుకోవడం అవసరం.
ఎలనాగ, 98669 45424