Boddemma Panduga | బొడ్డెమ్మ పండుగ అనగానే తెలంగాణ రాష్ట్రంలో అత్యంత సంప్రదాయబద్ధంగా చేసుకునే రెండు పండుగలు గుర్తుకువస్తాయి. అవే బొడ్డెమ్మ, బతుకమ్మ,పండుగలు. ఈ పండుగలు తెలంగాణ ఆడపడుచులకు అత్యంత ఇష్టమైన పండుగలు. తెలంగాణ సంప్రదాయం పాటించే వారు తప్పకుండా బొడ్డెమ్మ పండుగ జరుపుకొంటారు.
బొడ్డెమ్మ పండుగ బతుకమ్మ పండుగకు ముందు వస్తుంది. ఈ పండుగను ఒక్కో ప్రాంతంలో ఒక్కో విధంగా జరుపుకొంటారు. భాద్రపద మాసంలో వచ్చే మహాలయ అమావాస్యకు ముందు, వినాయక చవితి మరుసటి రోజు బహుళపంచమి నుంచి 9 రోజులు ఈ పండుగను జరుపుకొనేవారు కొందరైతే , మరికొందరు 5 రోజులు, మూడు రోజులు దశమి, ద్వాదశి నుంచి జరుపుకొనేవారు మరి కొందరు. ఈ పండుగను బొడ్డెమ్మల పున్నమి అని కూడా అంటారు. ముఖ్యంగా ఈ పండుగను చిన్నవారైన ఆడపిల్లలు, పెండ్లి కాని అమ్మాయిలతో జరిపిస్తారు. ఇందులో పెండ్లయిన స్త్రీల ప్రమేయం ఉండదు. కన్నెపిల్లలు, బాలికలు ఈ పండుగను భక్తి శ్రద్ధలతో మంచి భర్త రావాలని కోరుకుంటూ ఎంతో సంతోషంగా జరుపుకొంటారు.
బొడ్డెమ్మ పండుగ ప్రకృతి పండుగ. మట్టితో ప్రకృతిలోని పూలతో అనుబంధం ఉన్న పండుగ ఇది. మనిషికి మట్టికి, ప్రకృతికి ఉన్న బంధం గొప్పతనాన్ని తెలియజేస్తుంది. ఇక ఆయా ప్రాంతాలను బట్టి బొడ్డెమ్మ నిర్మాణం మారుతూ ఉంటుంది. బొడ్డెమ్మ తయారుచేసే విధానాల్లో ఐదు రకాలుంటాయి. చేసే విధానాన్ని బట్టి ఆ బొడ్డెమ్మలకు పీట బొడ్డెమ్మ, గుంట బొడ్డెమ్మ, పందిరి బొడ్డెమ్మ, బాయి బొడ్డెమ్మ, అంతరాల బొడ్డెమ్మ అని ఐదు రకాలుగా బొడ్డెమ్మలని పిలుస్తారు.
బొడ్డెమ్మ పండుగ మూలాలు: బొడ్డెమ్మలో బొడ్డ అనే పదానికి అత్తి చెట్టు/ లేదా మేడిచెట్టు/ ఔదుంబర వృక్షం అని కూడా పేరు. ఈ చెట్టును పూజించడానికి కారణం ఎన్నో ఔషధీయ గుణాలు కలిగి ఉండటమే కాకుండా, అనేకరకాల అనారోగ్య సమస్యలను దూరం చేస్తుంది. ముఖ్యంగా సంతాన సాఫల్యానికి, స్త్రీలలో వచ్చే యోని సంబంధమైన రోగాలకు దివ్యౌషధం. అందుకేనేమో ప్రకృతికి, స్త్రీ జీవితానికి గల సంబంధాన్ని గుర్తు చేసుకునేవిధంగా ఈ పండుగ జరుపుకోవడమనేది కారణమై ఉండవచ్చు.
ఖమ్మం జిల్లాలోని గిరిజన ప్రాంతాలు ఎక్కువగా ఉన్న కొత్తగూడెం భద్రాద్రి వైపు, మహబూబాబాద్లో కలిసిన ఖమ్మం జిల్లా మండలాల్లో తెలంగాణ సంస్కృతితో ప్రభావితమైన ప్రాంతాల్లో ఈ బొడ్డెమ్మ పండుగ చేసుకోవడం విశేషం.ఈ జిల్లాలో గిరిజన ప్రాంతాలన్నీ దాదాపుగా దట్టమైన అడవుల మధ్యే ఉన్నాయి. ఈ ప్రాంతాల్లో నివసించే వారికి ఏయే చెట్టు ఎలాంటి అనారోగ్యం పోగొడుతుందో తెలుసు. ఆరోగ్య సంబంధిత విషయాలకు, అటవీ ప్రాంతంలో ఉండే చెట్లు ఎం తగా ఉపయోగపడుతాయో వారికి బాగా తెలుసు. అందుకే వారిలో కొందరు ఈ పండుగను జరుపుకొంటున్నారు.
బొడ్డెమ్మను తయారు చేసే విధానం: ఖమ్మం జిల్లాలో ఎక్కువగా పీట బొడ్డెమ్మను తయారు చేసి పూజిస్తారు. ఈ పండుగ జరుపుకొనే వారికి ఆనవాయితీ ఉంటుంది. బతుకమ్మను పేర్చినట్లు ఇంటింటా బొడ్డెమ్మను పేర్చరు. కేవలం ఆనవాయితీ ఉన్న వారు మాత్రమే ఊరికి ఏ ఒక్కరో తయారుచేస్తారు. ఆ బొడ్డెమ్మనే ఊరిలోని పెళ్లి కాని ఆడపిల్లలంతా కలిసి కొలుస్తారు.
ముఖ్యంగా పీట బొడ్డెమ్మను తయారుచేయాలంటే చతురస్రాకారంలో ఉన్న చెక్క పీట కావాలి. అడవి నుంచి పుట్టమన్ను తేవాలి. పిండిల కలిపి పీట మీద గుండ్రంగా ఐదు దొంతరలుగా పేర్వాలి. పై దాకా గోపురం ఆకారంలో వచ్చేలా చేయాలి. ఆ పైన ఓ చిన్న గిన్నె, అందులో పసుపు గౌరమ్మ పెడతారు. ఈ విధంగా బొడ్డెమ్మను తయారు చేసిన తర్వాత ఎవరికైతే ఆనవాయితీ ఉంటుందో వాళ్ల ఇంటి ఆవరణలో ఊడ్చి శుభ్రం చేసి ఎర్రమట్టితో అలికి, మంచిగా ముగ్గులు వేస్తారు.
మధ్యలో ఈ బొడ్డెమ్మను పెట్టి, రకరకాల పూలతో అలంకరించి, కన్నెపిల్లలు బాలికలు చుట్టూ తిరుగుతూ ‘బొడ్డెమ్మ బొడ్డెమ్మా కోల్- బిడ్డాలెందరూ కోల్’ అంటూ కోలాటం ఆడుతారు. చివరలో ‘నిద్రపో బొడ్డెమ్మ నిద్ర పోవమ్మా. నిద్రాకు నూరేండ్లు-నీకు వెయ్యేండ్లు. నిను గన్న తల్లీకీ నిండా నూరేండ్లు’ అంటూ పాడి తర్వాత బొడ్డెమ్మను జాగ్రత్తగా తీసి దేవుని ముందు పెడతారు. ఇలా 9 రోజుల పాటు ఆడి చెరువు దగ్గరికి తీసుకువెళ్తారు. అక్కడ చెక్కపీట మీద నుంచి బొడ్డెమ్మను తీసి నీటిలో నిమజ్జనం చేస్తూ ‘పోయి రా బొడ్డెమ్మ పోయి రావమ్మా’ అంటూ బొడ్డెమ్మతో పాటు ముందురోజుల వాడిపోయిన పూలను కూడా చెరువులో నిమజ్జనం చేస్తారు.
(‘అక్షరయాన్’ సౌజన్యంతో..)
వురిమళ్ల సునంద, 94418 15722