Chintana | భాగవత దశమ స్కంధానికి లక్షణం విలక్షణమైన ‘నిరోధం’. అది శమ- మనోలయ స్వరూపం, అమనస్కత. ‘తోయస్థం లవణం యథా’- ఉప్పురాయి నీటిలో తన స్వరూపాన్ని కోల్పోవు చొప్పున జీవుని మనసు దేవుని చేత దేవుని యందు ఒప్పుగా లీనమవడమే నిరోధం. మనోలయమే ముక్తి. ‘మనోనాశో మహోదయః’- మనసు నశించడమే మానవ జీవితంలో మహోదయం- జీవన్ముక్తి! ఆనందఘనుడైన నందనందనుని చెయిదము (చేష్ట)లన్నీ చేతోమోదం చేకూర్చే చైతన్యమయాలైన నిరోధ లీలలు! భేదాంతం కలిగించే- భేద బుద్ధిని తొలగించే భవ్య వేదాంత వినోదాలు! నిశ్శ్రేయస్సే- మోక్షమే నిరోధ లీలకు ఫలం! మనస్సులో మాలిన్యం- విరోధం, వాసన ఉన్నంత వరకు ‘నిరోధం’ కలుగదు. నిరోధం లేనిదే నిర్వాణం- ముక్తి చేకూరదు. బంధమోక్షాలకు మనసేగా నిర్నిబంధమైన నిదానం- తిరుగులేని కారణం!
శ్రద్ధగా వింటున్న పరీక్షిత్ ప్రభువు సిద్ధపురుషుడు శుకయోగితో విశుద్ధమైన తన శ్రవణానుభూతిని ఇలా పంచుకొన్నాడు.
కం॥ ‘ఉరు సంసార పయోనిధి
తరణంబులుఁ బాపపుంజ హరణంబులు శ్రీ
కరణంబులు ముక్తి సమా
చరణంబులు బాలకృష్ణ సంస్మరణంబుల్’
గురుదేవా! పురుషోత్తముని చిరు సంస్మరణంబులు- కొద్దిపాటి జపధ్యానాలు కూడా ఉరు- పారం లేని సంసారమనే సాగరాన్ని దాటించే తరణంబులు- నావలు, దురిత- పాపాల సమూహాలను, తాపాలను, హరణంబులు- పోకార్చుతాయి. శ్రీకరణంబులు- సకల సంపదలను, శుభాలను కలిగిస్తాయి. ముక్తి సమాచరణంబులు- మోక్షకాంక్షులకు దీక్షదక్షతలతో ఆచరింపదగినవి. అందమైన అనుప్రాసల పొందికతో వీనుల విందైన పై కందం పోతన కవీంద్రుని స్వచ్ఛందం. ఆ మాటకొస్తే పై అనుభూతి కూడా అమాత్యుని ఉల్లము (మది)లోని ఊటే కదా! అన్నది తేటతెల్లం. కాలరూపుడైన గోపాలబాలుని తరువాతి లీలను ఆలపించమని పరీక్షిత్తు ప్రార్థించగా పరమర్షి శుకుడు ఇలా పలికాడు..
(అవిద్యా రూప పూతన అంతరించగా ఇప్పుడు జడవాదాన్ని తరించడానికి మనోరంజనకరమైన శకట భంజనలీల!)
రాజా! మూడు మాసాల బాల ముకుందుడు బోర్లపడగా నందపత్ని యశోద ఆనందంగా పండుగ జరిపింది. ఆనాడు పసివాని జన్మనక్షత్రం- రోహిణి కూడా కలిసి వచ్చింది. ఇంటి నిండుగ పేరంటాళ్ల వాహిని. పండును అలంకరించి యశోద, దండిగా తినుబండారాల గుండిగలతో నిండిన ఒక బండి నీడన పానుపుపై పడుకోబెట్టి నిద్రపుచ్చింది. ‘జనని కొడుకు మరచె సంభ్రమమున’… పేరంటాళ్ల సందడిలో పిల్లవాని విషయం మరచిపోయింది తల్లి. నిద్రలేచిన పసివాడు తల్లి పాలిండ్లకై తడుముకొని దొరకక కోపంతో కసిగా కాలితో శకటాన్ని- బండిని ఒక కరకైన తన్ను తన్నాడు..
క॥ ‘శకటము హరి దన్నిన దివి
బ్రకటంబై యెగసి యిరుసు భరమునఁగండ్లున్
వికటంబుగ నేలం బడె
నకటా! యని గోపబృంద మాశ్చర్యపడన్’
అది ఒక్కసారిగా పైకెగిరి నేలమీద పడి చక్రాలు, కాడితో సహా వికటమై- ముక్కలు చెక్కలై పోయింది. గోపకులంతా అకటా!- ఔరా! అంటూ ముక్కున వేలేసుకొన్నారు. బండిలోని మేలైన మధుర పదార్థాలు- తినుబండారాలన్నీ నేలపాలై పోయాయి. ఆకొన్న కన్నయ్య కాలెత్తి తన్నగా బండి ఉన్నపళంగా పైకి లేచిపోయింది. ఇంతకన్నా మరో కారణం లేదని అక్కడే ఆడుకుంటున్న పిన్నలు చెప్పినా పెద్దలు నమ్మలేదు. మూలంలో ఇంతమాత్రమే ఉండగా…
శా॥‘బాలుండెక్కడ? బండి యెక్కడ? నభో భాగంబుపైఁ జేడ్పడం
గాలం దన్నుట యెక్కడేల పడుచుల్ గల్లాడి? రీ జడ్డుఁ బ
ల్కేలోకంబున నైనఁ జెప్పఁబడునే? యే చందమో కాకయం
చాలా పించుచు వ్రేలు వ్రేతలుఁ బ్రభూతాశ్చర్యులై రందరున్’
‘బాలకుడెంతవాడు? బండి ఏపాటిది? ఇంతపెద్ద బండిని ఈ పసివాడు ఆకసానికి ఎగిరేటట్టుగా తన్నడమా? ఇలాంటి మూర్ఖపు మాటలను ఏ లోకంలోనైనా ఎవరైనా నమ్ముతారా? ఈ పిల్లల మాటలు కల్లలే! అలాకాక మరేదైనా వేద్యం కాని- తెలియని చోద్యం ఉన్నదేమో’ అని గొల్లలు, గొల్లభామలు నిశ్చేష్టులై కిమ్మనకుండా నిలబడిపోయారు… ఇదంతా అమాత్యుని సొంపైన పెంపుదల. పాపని ఏడుపు విని యశోదమ్మ వచ్చి ఎత్తుకొని, గుండెకు హత్తుకొని బాలునికి చనుబాలు తాగించింది.
శకటాన్ని ఆవహించిన రాక్షసుడు కాన శకటాసురుడు. పరమార్థపరంగా, అవిద్యా (పూతన) కార్యం జడత్వం. శకటాసురుడు జడాభిమాని. అనాత్మ- జడ పదార్థాలపై అమితమైన ఆసక్తి! ఆత్మ చైతన్యం పట్ల ఎడమొహం పెడమొహం! ఆత్మదేవుడు బండి కింద, అసురుడు బండి మీద- అందలం పైన! పరమాత్మ నిమిత్తంగా వేడుక జరుపుకొంటూ పరమాత్మనే విస్మరించడం! అందుకే ఆపద వచ్చింది. భగవంతుని విస్మరణమే (మరపు) విష మరణం- ఆపద! స్వామి సంస్మరణమే సంపద! జీవితంలో వ్యవహారం అనివార్యం. దాని నిర్వహణ నేరం కాదు. కాని, వ్యవహారంలో హరిని విస్మరించడం ఘోరం! పరమాత్ముని గౌణం- అప్రధానంగా భావించి మన సంసారమనే శకటం కింద పెట్టినచో శకటం వికటమై- తలకిందులైపోతుంది.
‘జీవితంలో అర్థకామాలు ప్రధానమై అచ్యుతుడు- ధర్మమోక్షాలు గౌణమైతే బతుకు బండి బోర్లాపడుతుంది.’ అని పరమార్థం! అట్టి బండి మీద శకటాసురుడు స్వారీ చేస్తాడు. బాలకృష్ణుని పాద తాడనంతో జడవాదం జాడ లేకుండా పోయింది. వాస్తవానికి విశ్వంలో జడమనీ, చేతనమనీ రెండు లేవు- ‘ఈశావాస్య మిదం సర్వం, వాసుదేవః సర్వం’- అంతా ఈశుడైన వాసుదేవుడే! పూతనతో బంధమే జడత్వం. పరమాత్మతో సంబంధమే చేతనత్వం! జన జీవనాన్ని కకవికలు- చెల్లాచెదురు చేసే జడాసక్తిని సమూలంగా పెకలించి వేయడానికే కదా అకలంకమైన భగవదవతారం!
శుక ఉవాచ… రాజా! ఒకనాడు యశోద ఒడిలో వేడుకగా ఆడుచున్న బాలకృష్ణుడు ఒక పెద్ద పర్వత శిఖరంలాగా బరువెక్కాడు. ఓపలేక నందగోపుని సతి విలవిల్లాడిపోయి పాపని ఇలపై ఉంచి ఇంట్లో తన పనిలో ఉండిపోయింది. ఇంతలో…
కం॥ ‘ఖరుఁడగు కంసుని పంపున
నరిగి తృణావర్తుఁడవని కవచాటముగా
సురకరువలియై బిసబిస
నరుదరుదన ముసరి విసరి హరిఁ గొనిపోయెన్’
కఠినాత్ముడైన కంసుడు పంపిన తృణావర్తుడనే రాక్షసుడు అకస్మాత్తుగా సుడిగాలి రూపంలో ‘రుంయ్యి రుంయ్యి’ మంటూ వడివడిగా పుడమి (నేల) మీదికి దిగివచ్చాడు. అసురమర్దనుడని తెలియక పసివానిని ఆక్రమించి ఒక్క విసురుతో పైకి ఎగరేసుకుపోయాడు. అజ్ఞానులను ఒక తృణం- గడ్డిపరకలాగా సంసార వలయంలో పడేసి అడ్డు- అదుపు లేకుండా గిరగిర తిప్పే అజ్ఞాన స్వరూపుడే తృణావర్తుడు. ఆవరణ (ఉన్నదాన్ని కనబడనివ్వకుండా కప్పివేసేది), విక్షేపం (ఆ స్థానంలో లేనిదాన్ని విప్పి చూపేది) ఈ రెండు శక్తులతో నిక్షేపంగా- యోగక్షేమాలతో సుఖంగా ఉన్న గోకులాన్ని- ఇంద్రియ సమూహాన్ని ఆక్రమించాడు. బాల సూర్యుని వంటి బాలకృష్ణుని ఆవరించి అపహరించాడు. క్షణంలో ధూళికణాలు పడి కళ్లు మూతలు పడగా గోకులవాసులు తమను తాముగాని, ఇతరులను గాని గుర్తింపలేకపోయారు. అనగా రజస్తమోగుణాలు మనోబుద్ధులను ఆవరించినప్పుడు పరమాత్మ- చిత్ సూర్యుడు కనిపించడు. బుద్ధి భగవద్ విముఖం కాగానే తృణావర్తుడు సిద్ధపడతాడు.
చిన్నికృష్ణుని కానక కన్నతల్లి శోకంతో కుమిలి కుమిలి సొమ్మసిల్లి పోయింది. అవతార ప్రయోజనాన్ని సాధించడంలో అష్టసిద్ధులూ అవసరాన్ని బట్టి ఆదిదేవునికి ఆసరాగా నిలుస్తాయి. తల్లి ఒడిలో ఉన్నప్పుడు తేలికగా ఉన్న (అణుః కృశః- లఘిమా సిద్ధి) బాలకృష్ణుడు అందునుంచి బయటపడటానికి (బృహత్, గరిమా సిద్ధి) బరువైనాడు. తృణావర్తుడు లేవనెత్తుకు పోవడానికి మరల తేలికపడ్డాడు. పైకెత్తుకెళ్లిన తర్వాత అసురుని చిత్తుచేయడానికి గమ్మత్తుగా మరలా ఒక పెద్దకొండ వలె (బృహత్, స్థూలః- మహిమా సిద్ధి) బరువెక్కి కన్నయ్య ఏనుగు గున్న తొండం వంటి తన బాహు దండాలతో వాని మెడను గట్టిగా పట్టి వేలాడసాగాడు. తృణావర్తుడు తట్టుకోలేక మూర్ఛిల్లి శూలి (శివుని) కోలపు (బాణపు) దెబ్బకు త్రిపురాసురుని పురము వలె నేల కూలి ప్రాణాలు వదిలాడు. వ్రేతలు (గోపికలు) బాలకృష్ణుని యశోదా మాతకు అప్పగించారు. వ్యాకులపాటుకు గురైన గోకులం నిరాకులమయింది- స్వస్థత పొందింది.
ఈ అసుర సంహార లీలను వీర్య, శౌర్య, పౌరుష, ప్రతాప, బల ప్రదర్శకమైన ఐశ్వర్య లీలగా భావించరాదని వ్యాఖ్యానం. అసుర సంహారానికి భగవంతుడు అంతగా శ్రమపడాలా? రెండు గుక్కల పాలు గ్రోలగానే పూతన ప్రాణాలు వదిలింది. కాలు తగలగానే శకటాసురుడు కాలగర్భంలో కలిసిపోయాడు. బరువెక్కి కంఠానికి వేలాడాడు, అంతే తృణావర్తుడు తృణీకరించబడినాడు. ఇదా ఐశ్వర్యం? కాదు. ఇది కేవల మాధుర్య లీల! మోక్షణ లీల! కరుణావరుణాలయుని కారుణ్యలీల! పూతనను పట్టాడు, మరి వదలలేదు. తృణావర్తుని కంఠం బిగించాడు, మరి విడువలేదు. ఇది భగవంతుని స్వభావం! అందుకే ఆయనను పట్టుకోవడం చేతకాకపోతే, ఆయననే ఏదోవిధంగా మనలను పట్టుకొమ్మని ప్రార్థించాలి, ప్రాధేయపడాలి! గీతలో అర్జునుని వలె ఏడవలేకపోతే, కనీసం ‘అలా ఏడవలేకపోతున్నానే’ అనైనా ఏడవాలని పెద్దల మాట! (సశేషం)
– తంగిరాల రాజేంద్రప్రసాద శర్మ 98668 36006