Film Awards | ఆర్ఆర్ఆర్ ఆస్కార్ ప్రయాణం.. ఆ అవార్డు కథ తెలుసుకోవాలనే ఆసక్తిని రగిలిస్తున్నది. ‘నాటు..నాటు’ పాటకు గోల్డెన్ గ్లోబ్ ప్రకటించగానే.. తెలుగు సినీ అభిమానులు గోల్డెన్ గ్లోబ్ కథాకమామిషు తెలుసుకోవడానికి గూగుల్ను ఆశ్రయించారు. ఈ రెండే కాదు.. ప్రపంచవ్యాప్తంగా మరికొన్ని అవార్డులకూ మంచి ఆదరణ ఉంది. వాటిని అందుకోవడం జీవితసాఫల్యంగా భావించే ఘనతా ఉంది. అలాంటి పురస్కారాలను పరిచయం చేసే ప్రయత్నం..
అవార్డులకే అవార్డు ఆస్కార్. సినీ కళాకారులకు అదొక.. మిఠాయి స్వప్నం. అసలు, ఆస్కార్ అవార్డుల నేపథ్యమే విచిత్రమైంది. ప్రముఖ హాలీవుడ్ చిత్ర నిర్మాణ సంస్థ ఎంజీఎం.. సినిమా పరిశ్రమలోని ఇరవైనాలుగు క్రాఫ్ట్స్కు చెందినవారినంతా కలుపుతూ 1927లో ఒక సంస్థను స్థాపించింది. చిత్రసీమలో తలెత్తే వివాదాలను శాంతియుతంగా పరిష్కరించు కోవడం, హాలీవుడ్ ప్రతిష్టను పెంచడం ఈ సంస్థ ఉద్దేశం. ఓ రెండేండ్లు గడిచాక.. అంటే, 1929 ప్రాంతంలో ప్రతిభావంతులకు అవార్డులు ఇవ్వాలనే ఆలోచన మొదలైంది. ఆ ఏడాది ఒక చిన్న ప్రైవేటు కార్యక్రమంలో పురస్కారాలు ప్రదానం చేశారు. వాటి పేరు.. అకాడమీ అవార్డ్స్. అది ఆస్కార్ అవార్డుగా ఎలా మారిందనే దానిపై రకరకాల కథనాలు ఉన్నాయి. సంఘంలోని ఓ సభ్యురాలి మాజీ భర్త పేరు మీద వచ్చిందని కొందరంటే, మరోవ్యక్తి అవార్డు ప్రతిమ తన అంకుల్ ఆస్కార్ లాగా ఉందన్నాడని ఆ పేరు స్థిరపడిందని చెబుతారు. మొత్తానికి సినీ రంగానికి సంబంధించిన మొట్టమొదటి పాపులర్ అవార్డుగా ఆస్కార్ నిలిచిపోయింది. అంతేకాదు, సుదీర్ఘకాలంగా లైవ్లో వస్తున్న వేడుకగా, అత్యంత ఎక్కువమంది వీక్షించే అవార్డ్ ఫంక్షన్గా కూడా రికార్డు సృష్టించింది.
ఆస్కార్ అవార్డుల్లో హాలీవుడ్ సినిమాలదే సందడి. ఇతర భాషా చిత్రాలు మరీ గొప్పగా ఉంటే తప్ప ప్రత్యేకించి అవార్డు ఇచ్చేవారు కాదు. 1957 నుంచి ఆంగ్లేతర చిత్రాలకు ఓ విభాగాన్ని ఏర్పాటుచేశారు. క్రమంగా మెయిన్ కేటగిరీల్లో కూడా ఆంగ్లేతర చిత్రాల నామినేషన్ మొదలైంది. 2020లో కొరియన్ సినిమా ‘పారసైట్’ ఉత్తమ చిత్రం కేటగిరీలో ఎంపికై.. అధికారికంగా భాషా సరిహద్దులు చెరిపేసింది. ఇంత జరుగుతున్నా… భారతీయ చిత్రాలు ఆస్కార్ బరిలో నిలిచి గెలవలేకపోయేవి. ఆ మార్కెటింగ్ తంత్రాలు మనకు తెలియకపోవడమే ఇందుకు కారణం. అందుకే ‘మదర్ ఇండియా’, ‘సలాం బాంబే’, ‘లగాన్’ వంటి చిత్రాలు నామినేట్ అయినా ఒట్టి చేతుల్తో వెనక్కి వచ్చాయి. ‘గాంధీ’, ‘స్లమ్డాగ్ మిలియనీర్’ సినిమాలకు అవార్డులు వచ్చినా, వాటి దర్శకనిర్మాతలు ఆంగ్లేయులే కావడం గమనార్హం. అందుకే RRR ఇప్పుడు తెలుగువారికి గర్వకారణంగా మారింది. తెలుగు సినిమా హాలీవుడ్లో అడుగుపెట్టి అవార్డుల పంట పండిస్తున్నది. అంతేకాదు RRR పుణ్యమాని, ఇతర అంతర్జాతీయ అవార్డుల ప్రాధాన్యం కూడా తెలిసివస్తున్నది.
ఆస్కార్, గ్రామీ అవార్డుల తర్వాత… ఎక్కువమంది టీవీలో వీక్షించే వేడుక ఇది. ఉత్తమ గేయంగా ‘నాటు..నాటు’ పాట పురస్కారం గెలుచుకున్నా, ఈ అవార్డు మనకు కొత్తేమీ కాదు. ఆల్ టైమ్ క్లాసిక్ ‘దో ఆంఖే బారా హాత్’ 65 ఏండ్ల క్రితమే ఈ అవార్డును అందుకున్నది. ‘జయహో..’ పాటకు ఆస్కార్ స్వీకరించిన రెహమాన్, గోల్డెన్ గ్లోబ్నూ సొంతం చేసుకున్నారు. ఈ అవార్డులకు కూడా ఎనభై ఏండ్ల సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉంది. ‘హాలీవుడ్ ఫారిన్ ప్రెస్ అసోసియేషన్’ (HFPA) ఆరంభించిన అవార్డులివి. వీటికి అర్హత సాధించాలంటే చాలా తతంగమే ఉంది. ఓ సినిమా ఎక్కడ ఆడాలి? ఎన్ని రోజులు ఆడాలి? తదితర విషయాలకు సంబంధించి కూడా షరతులు ఉంటాయి. గోల్డెన్ గ్లోబ్ నామినేషన్ల రుసుం, టెలికాస్ట్ హక్కుల ద్వారా వచ్చే భారీ ఆదాయంతో ప్రతిభా వంతులకు స్కాలర్షిప్స్ ఇస్తుందీ సంస్థ. అలాగని ఇవేం మచ్చలేని పురస్కారాలూ కాదు. ఈ అవార్డులను నిర్ణయించే కమిటీలో నల్లజాతీయులకు తగినంత ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం లేదనే విమర్శలు వచ్చాయి. అవార్డు నిబంధనల్లో తీవ్ర అయోమయం ఉందనే ఆరోపణలూ వినిపించాయి. ఈ తప్పులు సరిదిద్దుకోకపోతే అవార్డుల ఉత్సవాన్ని ప్రసారం చేయమంటూ అమెజాన్, నెట్ఫ్లిక్స్ కుండబద్దలు కొట్టాయి. HFPA ఈ లోపాలన్నీ పూడ్చుకునే ప్రయత్నం చేస్తున్నది.
అది 1930ల కాలం. సినీమాయ మొదలైన సమయం. సినిమా అనే కొత్త ప్రపంచం వినోదాన్ని ఇస్తుంది, భావోద్వేగాలు రగిలిస్తుంది, సరికొత్త కథలను కళ్లకు కడుతుంది. కానీ పాశ్చాత్యదేశాల్లో అమెరికన్ చిత్రాలదే హవా. ఇటలీని ఏలుతున్న జాతీయవాద పార్టీకి ఇది రుచించలేదు. మాతృభాష, స్థానిక సంప్రదాయాలను ప్రతిబింబించే చిత్రాలకు ప్రచారం కల్పించాలని అనుకున్నారు. అలా 1932లో వెనిస్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ మొదలైంది. ఇప్పటికీ కొనసాగుతున్న చిత్రోత్సవాల్లో ఇదే పాతది. వెనిస్ వెండితెర పండుగలో సినిమా ప్రదర్శనకు నోచుకోవడం అంటేనే పురస్కారం గెలుచుకోవడంతో సమానం. అలాంటిది, గోల్డెన్ లయన్ అవార్డు అందుకోవడం జీవన సాఫల్యమే. ఇక్కడ ఆంగ్లేతర చిత్రాలకు కూడా ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం మరో విశేషం. అలా కొందరు ఆసియా దర్శకులను రెండేసి సార్లు గోల్డెన్ లయన్ వరించింది. కొన్ని భారతీయ చిత్రాలు కూడా ఇక్కడి విమర్శకుల మెప్పు పొందాయి. సంత్ తుకారామ్ నుంచి తుంబాడ్ వరకు మన సినిమాలు వెనిస్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్లో గుర్తింపును సాధించాయి. సత్యజిత్ రే ‘అపరాజిత’, మీరా నాయర్ ‘మాన్సూన్ వెడింగ్’ ఉత్తమ చిత్రాలుగా గోల్డెన్ లయన్ అవార్డుకు అర్హత సంపాదించాయి. ఈ ఘనత దక్కించుకున్న తొలి మహిళా దర్శకురాలిగా మీరా నాయర్ చరిత్ర సృష్టించారు.
అకాడమీ అవార్డులంటే గుర్తుకువచ్చేది ఆస్కారే కాదు… బాఫ్టా కూడా! ఇవి British Academy of Film and Television Arts అవార్డులు. మిగతా పురస్కారాలకు భిన్నంగా… నాటక సంప్రదాయాన్ని ప్రతిబింబించేలా ఇవి మాస్క్ రూపంలో ఉండటం విశేషం. 70 ఏళ్లకు పైగా చరిత్ర ఉన్న బాఫ్టా అవార్డులు కూడా ప్రతిష్టాత్మకమైనవే. అందులో విదేశీ చిత్రం కేటగిరీ కింద RRR పోటీపడినా నామినేషన్ దక్కించుకోలేకపోయింది. కానీ ‘ఆల్ దట్ బ్రీత్స్’ అనే భారతీయ డాక్యుమెంటరీ ఇంకా బాఫ్టా రేసులోనే ఉంది. ఢిల్లీలో బ్లాక్ కైట్స్ అనే గద్దల జాతి కోసం రెండు దశాబ్దాలుగా కృషి చేస్తున్న అన్నదమ్ముల కథ ఇది. అయితే బాఫ్టా ఎందుకనో భారతీయులకు కాస్త దూరంగానే ఉంది. మనపట్ల పక్షపాత ధోరణే ఇందుకు కారణం అనే వాదన లేకపోలేదు. ‘సలామ్ బాంబే’ నుంచి ‘లంచ్ బాక్స్’ వరకూ ఆరు చిత్రాలు బాఫ్టాకు నామినేట్ అయ్యాయి కానీ, ఉత్తమ విదేశీ చిత్రంగా మన సినిమా బాఫ్టాకు ఎన్నిక కాలేదు. అనుపమ్ ఖేర్, సూరజ్ శర్మ (లైఫ్ ఆఫ్ పై) వంటి భారతీయ నటులూ రేసులో నిలబడ్డారు. రోహిణి హట్టంగడి (గాంధీలో కస్తూరి బా) ఒక్కరే ఈ అవార్డు గెలుచుకున్నారు. మొత్తానికి బాఫ్టా భారతీయులకు దూరంగా, పాశ్చాత్యులకు మాత్రమే ప్రాధాన్యం ఇచ్చే అవార్డుగా కొనసాగుతున్నది.
రెండో ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత జర్మనీ చితికిపోయింది. ఆ తర్వాత మొదలైన ప్రచ్ఛన్న యుద్ధంలో దేశం తూర్పు పడమరలుగా ముక్కలైంది. పడమర భాగం అమెరికా అదుపు ఆజ్ఞలలోకి వెళ్లిపోతే, తూర్పు జర్మనీ సోవియట్ రష్యా కనుసన్నల్లో నడిచేది. పెట్టుబడిదారీ పంథాలో నడుస్తున్న పశ్చిమ జర్మనీ వైభవాన్ని లోకానికి చాటేందుకు… బెర్లిన్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ నిర్వహించాలని ఆస్కార్ మార్టే అనే అమెరికన్ అధికారి తలపెట్టాడు. 1951లో మొదలైన ఈ చిత్రోత్సవం నిరంతరం ఏదో ఒక వివాదంలో నలిగేది. బెర్లిన్ గోడ కూలి, పరిస్థితులు చక్కబడిన తర్వాత కానీ, సినిమా పట్ల తన నిబద్ధత మెరుగుపడలేదు. బెర్లినాల్గా పిలుచుకునే ఈ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్… వెనిస్, కేన్స్తోపాటు ప్రపంచంలోని మూడు అతి ముఖ్య చిత్రోత్సవాల్లో ఒకటిగా నిలిచింది. వందకు పైగా దేశాల నుంచి లక్షలమంది ప్రేక్షకులు బెర్లిన్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్కు వస్తారు. ప్రేక్షకుల పరంగా ప్రపంచంలో ఇదే అతిపెద్ద ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్! చిత్రోత్సవంలో భాగంగా ఇచ్చే గోల్డెన్ బేర్, సిల్వర్ బేర్ అవార్డుల కోసం గట్టి పోటీనే ఉంటుంది. ఉత్తమ చిత్రానికి గోల్డెన్ బేర్ ఇస్తే, ఉత్తమ దర్శకుడికి సిల్వర్ బేర్ ఇస్తారు. వీటిలో పాశ్చాత్య సినిమాల పట్ల పక్షపాతం ఉన్నప్పటికీ, భారతీయులు జయకేతనం ఎగరేసిన సందర్భాలు అనేకం ఉన్నాయి. సత్యజిత్రేది ఇక్కడ ఓ అరుదైన రికార్డు. ‘మహానగర్’, ‘చారులత’ సినిమాలకు వెంటవెంటనే ఉత్తమ దర్శకుడి అవార్డులు అందుకున్నారీ లెజెండ్. ఉత్తమ చిత్రంగా గోల్డెన్ బేర్కు అర్హత సాధించిన ‘అశని సంకేత్’కు కూడా ఆయనే దర్శకుడు కావడం విశేషం. బెర్లిన్ చిత్రోత్సవంలో తెలుగు సహా భారతీయ చిత్రాలెన్నో ప్రదర్శించారు కానీ సత్యజిత్ సినిమాలు తప్ప మరేవీ అవార్డులకు నోచుకోలేదు.
ఇటలీ జాతీయవాద పార్టీ చొరవతో వెనిస్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్స్ మొదలైన విషయం చెప్పుకొన్నాం కదా. ఆ చిత్రోత్సవంలో ప్రదర్శించాల్సిన సినిమాలు, వాటికి ఇవ్వాల్సిన అవార్డులు… అప్పటి నియంతలు ముసోలినీ, హిట్లర్ ఇష్టాయిష్టాలకు అనుగుణంగా సాగేవి. 1938లో సభ్యుల తీర్మానాన్ని తోసిరాజని, వాళ్లకు నచ్చిన యుద్ధచిత్రాలకు అవార్డులు ప్రకటించడంతో మిగతా దేశాలకు ఒళ్లు మండిపోయింది. ఫ్రెంచ్, బ్రిటిష్, అమెరికన్ సభ్యులు జ్యూరీ నుంచి నిష్క్రమించారు. ఇక తిరిగి వెళ్లేది లేదని తేల్చేశారు. ఈ పరిస్థితుల నేపథ్యంలో వెనిస్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్కు దీటుగా మరో చిత్రోత్సవానికి ఆలోచన చేసింది ఫ్రాన్స్. దాని పేరు International Film Festival. అటు చిత్రాలను ప్రదర్శించడంతో పాటు, పర్యాటకానికి కూడా ఊతం ఇచ్చేలా అందమైన నగరాన్ని ఎంచుకోవాలనుకున్నారు. కేన్స్ అనే మధ్యధరా సముద్ర తీర నగరాన్ని ఎంపికచేశారు. కేన్స్ సినిమాలకు ఎంత ప్రాధాన్యం ఇస్తుందో, హంగూ ఆర్భాటాలకూ అంతే విలువ ఇస్తుంది. అందుకే, కేన్స్ రెడ్కార్పెట్ మీద నాయికల నడకలను ఫొటోగ్రాఫర్లు పండుగ చేసుకుంటారు. ఆ రెడ్ కార్పెట్ మీద నడిచేవాళ్లు, హైహీల్స్ మాత్రమే వేసుకోవాలనే నిబంధన పెట్టారంటేనే.. అక్కడ ఆడంబరం ఏ స్థాయిలో ఉంటుందో అర్థం చేసుకోవచ్చు. ఈ హడావుడి అంతా పక్కన పెడితే… మంచి చిత్రాలను గోల్డెన్ పామ్, గ్రాండ్ ప్రిక్స్ లాంటి అవార్డులతో సత్కరించే సంప్రదాయం కేన్స్లో ఉండబట్టే ఇంకా మంచి పేరు మిగుల్చుకుంది. కేన్స్ ఆరంభ రోజుల నుంచే భారతీయ చిత్రాలు అవార్డులను గెలుచు కున్నాయి. 1946లో నీచా నగర్ సినిమా నుంచి నిన్నమొన్నటి ఆల్ దట్ బ్రీత్స్ వరకు వేర్వేరు విభాగాల్లో చాలా బహుమతులే అందుకున్నాయి. ఆ సినిమా జాతరలో పాలుపంచుకోవాలని ఉవ్విళ్లూరేవారు ఎంతోమంది.
..ఇవే కాకుండా మరికొన్ని అవార్డులూ సినీ పండితులను ఆకట్టుకుంటున్నాయి. ఏడాదిలో ఎప్పుడు ఏ చిత్రోత్సవం జరుగుతుంది, వాటిలో ఏ సినిమా గెలుచుకుంది అని ఎదురుచూస్తుంటారు. ఆ కోవలో మరికొన్ని అవార్డులు..
n స్విట్జర్లాండ్లోని లోకర్నో ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ సందర్భంగా ఉత్తమ చిత్రానికి గోల్డెన్ లెపర్డ్ అవార్డు ఇస్తారు. 1981లో స్మితాపాటిల్, నసీరుద్దిన్ షా నటించిన ‘చక్ర’ సినిమా ఈ అవార్డును గెలుచుకుంది. గోల్డెన్ లెపర్డ్తో పాటు లెపర్డ్ పేరుతో మరెన్నో బహుమతులు ఈ ఫెస్టివల్లో ఇస్తారు.
n సండెన్స్ అనే సంస్థ మంచి సినిమాలను ప్రోత్సహించాలనే ఉద్దేశంతో 1978లో మొదలుపెట్టిన సండెన్స్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్ను మొదట్లో ఎవరూ పట్టించుకోలేదు. కానీ ప్రతిభావంతులకు వేదికగా మారడంతో… చిత్రోత్సవానికీ, అది ఇచ్చే అవార్డుకూ డిమాండ్ పెరిగిపోయింది. క్వెంటిన్ (రిజర్వాయర్ డాగ్స్ ఫేమ్) లాంటి అరుదైన దర్శకులకు బ్రేక్ ఇచ్చిన వేదికగా చరిత్ర సృష్టించింది. ఆల్ దట్ బ్రీత్స్, రైటింగ్ విత్ ఫైర్ వంటి భారతీయ చిత్రాలు… ఇక్కడి అవార్డులను గెలుచుకున్నాయి.
n ఒక పాతికేళ్ల క్రితం మొదలైన American-Canadian Critics Choice Association కూడా మంచి చిత్రాలను అవార్డులతో గుర్తిస్తున్నది. ఇంచుమించుగా గోల్డెన్ గ్లోబ్ సమయంలోనే ఈ అవార్డులనూ ప్రకటిస్తారు. ఈసారి RRR ఉత్తమ విదేశీ చిత్రంగా, నాటునాటు బెస్ట్ ఒరిజినల్ సాంగ్గా ఈ అవార్డులు దక్కించుకున్నాయి.
..ఇంతకుముందే చెప్పుకొన్నట్టుగా ఈ అవార్డులన్నీ ప్రతిష్టాత్మకమైనవే. అలాగని వాటిని గెలుచుకున్న చిత్రాలే గొప్పవని చెప్పలేం. ఈ అవార్డుల ప్రదానం వెనుక ఎంతో తతంగం ఉంటుంది. లాబీయింగ్, స్పెషల్ స్క్రీనింగ్ ద్వారా జ్యూరీ సభ్యుల నిర్ణయాలను ప్రభావితం చేయడం నుంచి.. అవార్డులను నిర్ణయించేవారికి ఇతర దేశాల భాష, సంప్రదాయాలు, ఉద్వేగాలు తెలియకపోవడం వరకూ ఎన్నో అడ్డంకులు ఉంటాయి. మన దేశంలో ఎన్నో గొప్ప సినిమాలు వచ్చినప్పటికీ అవి అవార్డులు గెలుచుకోలేకపోవడానికి ఇదే ముఖ్య కారణం. శంకరాభరణంలాంటి సినిమాలు వారిని ఆకట్టుకోకపోవడాన్ని ఆ సినిమా లోపంగా చెప్పలేం కదా. ఈ పరిమితులన్నీ దాటుకుని, నాటునాటు పాట తెలుగు సినిమా వైభవాన్ని చెప్పే ప్రయత్నం చేయడం మంచి విషయమే!
“foriegn actress | తెలుగు సినిమాల్లో సత్తా చాటుతున్న విదేశీ భామలు..”