ఎన్ని వస్ర్తాలున్నా సరే సౌకర్యంలో గానీ, హుందాతనంలోగానీ చేనేతను మించినది మరొకటి కనిపించదు. యాంత్రీకరణ ఎంత పెరిగిపోయినా వన్నెతరగని ఠీవి దీని సొంతం. చేనేతలోని ఆ ప్రత్యేకతలే అమెరికాకు చెందిన కైరా జాప్ను ఆకర్షించాయి.ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న విభిన్న రకాలచేనేత వస్ర్తాలూ, వాటి చరిత్ర, నేతకారుల పరిస్థితుల మీద అధ్యయనానికి పురిగొల్పాయి. ఇందు కోసం ఇప్పటిదాకా తొమ్మిది దేశాలు తిరిగిన ఆమె తెలంగాణ చేనేతకారుల నైపుణ్యాన్ని మరెక్కడి వారితోనూ పోల్చలేమనీ, అత్యంత అద్భుతమైన పనితనం వీరి సొంతమనీ చెబుతున్నారు.
చీర, లంగావోణీ, అంగి, గౌను… దుస్తులు ఏవైనా కానివ్వండి, అవి అందంగా ఆకర్షణీయంగా కనిపించాలంటే దాన్ని ఏ వస్త్రంతో రూపొందించామన్నదే ముఖ్యమైన విషయం. అమెరికాలోని ఫిలడెల్ఫియాకు చెందిన కైరా జాప్ థియేటర్ ఆర్ట్స్కు సంబంధించి కాస్ట్యూమ్ డిజైనర్గా పనిచేసేవారు. కాస్ట్యూమ్స్ తీర్చిదిద్దే క్రమంలో ఆమెకు రకరకాల వస్ర్తాలు పరిచయ మయ్యాయి. అప్పుడే అసలీ దుస్తుల చరిత్ర ఏంటి, వీటిని తొలుత ఎలా తయారు చేసేవారు, వందల ఏండ్ల క్రితం నుంచి ఎక్కడెక్కడ ఏయే చేనేతలున్నాయిలాంటి ఎన్నో ప్రశ్నలు ఆమె మదిలో మెదిలాయి. అందుకే ఆమె కాస్ట్యూమ్ డిజైనింగ్తోపాటు హిస్టరీ ఆఫ్ ఫ్యాబ్రిక్స్ (వస్ర్తాల చరిత్ర)నూ డిగ్రీలో సబ్జెక్టుగా చదువుకున్నారు. తర్వాత దానిమీద లోతైన అధ్యయనం చేయాలన్న ఉద్దేశంతో అమెరికా ప్రభుత్వం అందించే థామస్ వాట్సన్ స్కాలర్షిప్ కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్నారు. దానిద్వారా పొందిన నలభైవేల డాలర్ల స్కాలర్షిప్ సాయంతో చేనేతల కథలు వెతుకుతూ ప్రపంచ పర్యటకురాలిగా మారిపోయారు.
ఎంతో ప్రత్యేకం
చేనేత అన్నది ఒక్కో ప్రాంతంలో ఒక్కో ప్రత్యేకత కలిగి ఉంటుంది. ఒక్కో దేశంలో ఒక్కోలా ఉంటుంది. అవన్నీ తెలుసుకుని దానికి సంబంధించిన సమాచారాన్ని తర్వాతి తరాలూ తెలుసుకోగలిగేలా భద్రపరచాలన్న లక్ష్యంతో ఇప్పటిదాకా గ్రీస్, థాయ్లాండ్, వియత్నాం, ఫ్రాన్స్, టర్కీలాంటి తొమ్మిది దేశాల్లో పయనించారు కైరా. చేనేతలకు చిరునామా అయిన భారత్లోనూ అధ్యయనాన్ని చేపట్టాలన్న ఉద్దేశంతో ఐదురోజుల క్రితం తన భర్త గాబ్రియెల్తో కలిసి ఇక్కడికి వచ్చారు. అందులో భాగంగా ముందుగా తెలంగాణను సందర్శించారు.
ఈ రాష్ట్రంలో చేనేత ప్రత్యేకతలు, పరిస్థితుల గురించి ఈ సందర్భంగా వివరించారు. ‘భారత్ను ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద చేనేతల వ్యవస్థగా చెప్పొచ్చు. ఇక, అందులోనూ మేం తొలుత అడుగుపెట్టిన తెలంగాణ రాష్ట్రం వైవిధ్యమైన చేనేతలకు నిలయం. మేం వేరేదేశాల్లో వంద కిలోమీటర్లకు ఒక చేనేతకారుణ్ని చూస్తే ఇక్కడ నేతకారులున్న వంద ఇళ్లను ఒకేచోట చూశాం. ఇక్కడి కళాకారులూ ఎంతో నైపుణ్యం ఉన్నవాళ్లు. బయటిదేశాల్లో ఇది పూర్తిగా వ్యాపార ధోరణిలో కనిపించింది. కానీ, ఇక్కడివాళ్లు ఈ పనిని తమకు మాత్రమే సొంతమైన జీవన విధానంగా భావించి ప్రేమతో చేస్తున్నారు. అయితే ఏ కళ అయినా శోభిల్లాలంటే ప్రభుత్వ ఆదరువు తప్పనిసరి. ఇక్కడ ప్రభుత్వం కూడా చేనేత కార్మికులకు మంచి చేయూతనిస్తున్నది. రకరకాల పథకాలను రూపొందించి నేతన్నకు దన్నుగా నిలుస్తున్నది.’
ఎక్కడా చూడలేదు…
‘మేం సిరిసిల్ల, పోచంపల్లి, సిద్దిపేట… తదితర ప్రాంతాలను చూశాం. ఇక్కడి ఇక్కత్ డిజైన్లు, గొల్లభామ అంచులు నన్నెంతగానో ఆకట్టుకున్నాయి. సిరిసిల్ల కళాకారులు నేసిన అగ్గిపెట్టెలో పట్టే చీర ఆశ్చర్యం కలిగించింది. అదేకాదు ఇక్కడి నేతకారులు పదివేల రంగులను కలగలిపి ఒక చీరను తయారు చేయడం అద్భుతంగా అనిపించింది. ప్రపంచ పటాన్ని చిత్రించిన చేనేత చీర నిజంగా ప్రత్యేకమే. అయినా ఒకటీ రెండూ అని కాదు, ఇక్కడి ప్రతి వస్త్రమూ ఎంతో నాణ్యతతో కనిపిస్తున్నది. ఇప్పటి దాకా నేను చూసిన వివిధ దేశాల చేనేతలకన్నా తెలంగాణ చేనేతలు ఏ విధంగా ప్రత్యేకం అని నన్ను అడిగితే… అసలు ప్రపంచంలోని ఏ చేనేతలకూ ఇక్కడి వస్ర్తాలతో పోలికే లేదు అని చెబుతాను. ఇక్కడ ఉత్పత్తి అవుతున్న వస్త్రం అంతర్జాతీయ స్థాయి నాణ్యతతో ఉంది.
తెలంగాణ మగ్గాల మీద నేస్తున్న పట్టు ఎంతో నాజూకుగా ఉంది. ఈ రాష్ర్టానికి చెందిన చేనేతకారులు సునిశిత నైపుణ్యం కలిగిన వాళ్లు. వీళ్లకు మాత్రమే ప్రత్యేకమైన అద్దకాలు, డిజైన్లు ఉన్నాయి. కేవలం తెలంగాణలో మాత్రమే డబుల్ జకార్డ్ వస్ర్తాన్ని చూశాను. ఇలాంటిది ఫ్రాన్స్లో ఉన్నా అది సింగిల్ రకమే. ప్రపంచం కోరుకునే సహజ రంగుల్ని ఇక్కడి వస్ర్తాల తయారీలో విరివిగా ఉపయోగిస్తున్నారు. అయితే ఇంత నాణ్యమైన పట్టు కేవలం చీరలకు మాత్రమే పరిమితమవుతున్నది. అమెరికాలో చొక్కాలూ, టైల్లాంటి వాటి తయారీకి ఇలాంటి ఖరీదైన, శ్రేష్ఠమైన వస్ర్తాలను వాడతారు. అవి ఉత్పత్తి చేయగలిగితే ఈ మార్కెట్ మరింత విస్తరిస్తుంది. అలాగే ప్రతి ఒక్కరూ ప్రకృతి సిద్ధంగా తయారయ్యే చేనేత వస్ర్తాల వాడకం పెంచి పాలిస్టర్ను పక్కన పెట్టే ప్రయత్నం చేయాలి. తద్వారా ఎంతో చరిత్ర కలిగిన చేనేతల్ని పదికాలాల పాటు పదిలంగా కాపాడుకోవచ్చు.’
మగువలు కదలాలి
ప్రపంచవ్యాప్తంగా చేనేత రంగంలో ఆడవాళ్లు కూడా అద్భుతమైన పనితీరు కనబరుస్తున్నారు. కానీ సొంతంగా వ్యాపారం చేసేందుకు మాత్రం ముందుకు రావట్లేదు. మహిళలు ఈ వ్యాపారంలో అడుగుపెడితే ఎన్నో కొత్త డిజైన్లు రావడంతో పాటు ఎక్కువ మందికి ఉపాధి లభించే అవకాశం కూడా ఉంటుంది.
…? లక్ష్మీహరిత ఇంద్రగంటి
– వీరగోని రజనీకాంత్గౌడ్