పండుగలు మన సంస్కృతి, సంప్రదాయాల పట్టుగొమ్మలు. ప్రతి పండుగ వెనుక విశిష్టత, ప్రత్యేకతలు దాగి ఉంటాయి. అది తెలుసుకొని జరుపుకొంటే ఆ ఆనందమే వేరు. పండుగ అంటేనే తల స్నానాలు, కొత్త బట్టలు, పువ్వుల అలంకరణలు పిండి వంటలు. వీటన్నింటిలో పూలతో పూర్తి ప్రాధాన్యం సంతరించుకున్న పండుగ బతుకమ్మ. తెలంగాణ ఇంటింటా రంగురంగుల పూలతో జరుపుకొనే పండుగ బతుకమ్మ.
పెద్ద పండుగగా భావించే తెలంగాణ వాసుల పండుగలు బతుకమ్మ, దసరా. తెలంగాణ సంస్కృతిని ప్రతిబింబించే పండుగ మాత్రం బతుకమ్మే. వర్షాలు పడి చెరువులు జలకళతో నిండి ఉండగా చెరువుల చెంతకు చేరి పూలతో చేసిన బతుకమ్మను తెచ్చి, ప్రకృతితో పరవశించి ఆడి పాడుకునే అందమైన పండుగ బతుకమ్మ. వానలు కురవగానే ఎండిన మోడులు చిగురించి పూల మొక్కలన్నీ పులకరించి మొగ్గలు తొడిగి రంగురంగుల పూలనందిస్తాయి. బతుకమ్మ పండుగ కోసమే అన్నంత నిండుగా రకరకాల పూలు విరగ పూస్తాయి. బంతి, గునుగు, తంగే డు, చేమంతి, తీగమల్లి, పోకబం తి, నంది వర్ధనాలు, బీరపూలు, కట్ల పువ్వు, టేకు పువ్వు, గుమ్మడి పూలు, మంకెన పువ్వు, సీతజడ, సలిమల్లి, కనకాంబరాలు, రోకలిబండ పూలు, చెత్రి పువ్వు, రుద్రాక్ష పువ్వు, రాఖీ పువ్వు, తామర, మందార, గోరెంక పూలు, గన్నేరు పూలు, అడివి చామంతి వంటి అనేక రకాలుగా అందుబాటులో ఉన్న పూలను అందంగా ఒక తాంబాలంపై ఆకుపరిచి పద్ధతిగా పేరుస్తారు. గునుగు పూలను ఎక్కువ మొత్తంలో తెచ్చి కట్టలుగా కట్టి కొసలు సమంగా కత్తిరించి రంగునీటిలో ముంచి ఆరబెట్టుకుంటారు. తెలుపు రంగు లో ఉండే గునుగు పూలను కావలిసిన రంగుల్లో ముంచి ఆరబెట్టి ఒక్కొక్క వలయం ఒక్కో రంగు వచ్చేలా పేరుస్తారు. తంగేడు పూలను తప్పనిసరిగా వాడుతారు.
ప్రకృతి మనకిచ్చిన వరం పచ్చని చెట్లు. పుష్పాల నుంచి వచ్చేవి సుగంధ పరిమళాలు. ఇంకా క్షుణ్ణంగా పరిశీలిస్తే ఆ పుష్పాల్లో ఔషధ గుణాలుంటాయి. బతుకమ్మలో పేర్చే పుష్పాలలో అనేక ఔషధ గుణాలున్నాయి. తంగేడు పూలలో యాం టీ ఆక్సిడెంట్స్ సమృద్ధిగా లభిస్తాయి. ఇందులో యాంటీ ఇన్ఫ ర్మేటరీ, యాంటీ వైరల్, యాంటీ సెప్టిక్ గుణాలుంటాయి. గులాబీ పూలు ఒత్తిడి తగ్గించి నిద్రలేమిని దూరం చేస్తాయి. పరిమళ భరితంగాను ఉంటాయి. మల్లెపూల సువాసన తెలిసిందే. ఆ పరిమళం గుండెల నిండా ఆత్మవిశ్వాసాన్ని పెంచుతుంది. రాఖీ పూలు పాజిటివిటీని పెంచుతాయి. బంతిపూలు ఉత్సాహాన్ని కలుగజేయడమే కాక చర్మవ్యాధులను తొలగిస్తాయి, బంతి చేమంతి పూలు వానకాలంలో దోమల నివారణకు ఉపయో గపడుతాయి. నంది వర్ధనాలు కళ్ళకు చలువ చేస్తాయి. బిళ్ల గన్నేరు ఆయుర్వేద ఔషధాల్లో ఉపయోగిస్తే మందారపూలు ఆకులు చర్మవ్యాధులకు జుట్టు పెరుగుదలకు వాడుతారు. శంఖుపూలు అనేకరకాల ఔషధగుణాలను కలిగి ఉన్నాయి. ఈ పూలను నదుల్లో చెరువుల్లో వదలడంలోనూ అంతరార్థం దాగి ఉన్నది.
బతుకమ్మ తయారీలో ఈ పూల వాడకం అందువల్లే ప్రత్యేకతను సంతరించుకున్న ది. బతుకమ్మ ఒకరోజుతో పూర్తయ్యేది కాదు. 9 రోజు లు రోజుకో రకంగా అం దంగా పూలతో బతుకమ్మను పేరుస్తారు. ఆయా రోజులలో నైవేద్యాలు వేర్వేరుగా ఉంటా యి. మొదటి రోజు ఇంటి బయట వీధుల్లో బతుకమ్మను ఆడి ఆఖరు రోజున మాత్రం ఊరి వారం తా నది, చెరువు దగ్గరకి వెళ్లి అక్కడ ఆడి బతుకమ్మను నీటిలో వదులుతారు. అందువల్ల అన్ని రోజులకన్నా ఈ ఆఖరిరోజున మరిన్ని పూలు జోడించి మరింత పెద్ద బతుకమ్మను పేరుస్తారు. ఆ పూలరాశుల బతుకమ్మలను చూసేందుకు రెండుకళ్ళూ చాలవు. మహిళలు బతుకమ్మ చుట్టూ చేరి పాటలు పాడుతుంటారు. ఆ పాటల్లోనూ పూలు తొంగిచూడటం మరో విశేషం.
గోరింట పూలతో ఉయ్యాలో..
గోడలు కట్టించి ఉయ్యాలో..
అల్లిపూల వెన్నెల చెరువులోన కురవగా..
పూల ఇంద్రధనస్సులే నేలమీద నిలవగా..
కొమ్మలన్ని అమ్మలై వేల పూలు విరియగా..
పుట్టమన్ను మట్టిలో మట్టి గౌరి పుట్టగా..
అల్లిపూల వెన్నెల చెరువులోన కురవగా..
తరలివచ్చే తంగెడు తనకు పట్టు చీరగా..
ఏమేమి పువ్వొప్పునే గౌరమ్మా..
ఏమేమి కాయొప్పునే గౌరమ్మా
గుమ్మాడి పువ్వొప్పునే గౌరమ్మా..
గుమ్మాడి కాయొప్పునే గౌరమ్మా..
ఈ విధంగా పూల ప్రస్తావనతో బతుకమ్మ పాటలెన్నో. పూలకు ప్రాధాన్యం ఇచ్చి ఇంత పెద్దగా జరు పుకొనే పండుగ ప్రపంచ వ్యాప్తంగా లేదు. మరే పండుగకు లేనంతగా పూలసందడి తెలంగాణ బతుకమ్మలో మనం గమనించవచ్చు. తెలంగాణ ప్రజలు సగర్వంగా హృదయపూర్వకంగా జరుపుకొనే పండుగలో మనమంతా భాగస్వామ్యులమై ఆ పరిమళా న్ని ఆస్వాదించి దశదిశలా ప్రసరింపజేద్దాం.
-డాక్టర్ సమ్మెట విజయ