Chintana | లీలామానుష విగ్రహుడైన గోపాల కృష్ణుని బాల్యలీలలలో ఐశ్వర్య మాధుర్య శక్తుల మేలు కలయిక అయిన ‘ఉలూఖల బంధన’ (దామోదర) లీల తాత్తికంగా చాలా కీలకమైనది. శ్రీ శుక ఉవాచ.. రాజా! ఎలాగైతేనేమి, నందబాల యశోద వసుదేవ నందనుణ్ని పట్టుకొన్నది. పట్టుకొన్నదే కాని, అతనిని కొట్టడానికి ఆమెకు చేతులు రాలేదు. కుసుమ కోమలమైన మేను, మనసూ కల యశోద పసివాని మీద జాలిపడి, పోనీలే- కొట్టకుండా కట్టివేద్దామని తలచింది.
వెన్న దొంగిలించి పారిపోతూ యశోద చేతికి చిక్కిన చిన్నికృష్ణుని వన్నెచిన్నెలను పోతన తనవైన ఎన్నో పద్యాలలో ఘనంగా వర్ణించాడు. ‘పుష్టి భక్తి’కి ప్రతీక అయిన యశోద నోట అప్రయత్నంగా అధోక్షజుని- విష్ణుని అసలు తత్తాన్ని- జ్ఞానాన్ని భక్తిరసంతో రంగరించి హృదయంగమంగా విశదపరిచాడు. ‘నే పలికిన భవహర మగునట’ అన్న తన మాట నీటి మూట కాదని తేటపరుస్తూ పలికించాడు.
కం॥ ‘పట్టినఁ బట్టువడని నినుఁ
బట్టెదనని చలముఁ గొనినఁ బట్టుట బెట్టే?
పట్టువడవండ్రు పట్టీ!
పట్టుకొనన్ నాకుఁగాక పరులకు వశమే?’
యశోద ఇలా అన్నది… ‘పట్టీ! (బిడ్డా) నన్ను ఎవరూ పట్టుకోలేరని నువ్వు అనుకుంటున్నావు. నీవు అంత తేలికగా పట్టుబడేవాడవు కావని ఇతరులందరూ కూడా అంటారు. కాని, పట్టాలని పట్టుదల ఉన్నా నిన్ను పట్టడం పెద్ద రట్టు (కష్టం) అనుకున్నావా? చిన్నా! నిన్ను పట్టుకోవడం నాకు కాక పరులకు సాధ్యమవుతుందా?
కం॥ ‘ఎక్కడనైనను దిరిగెద
వొక్కయెడన్ గుణము కలిగి యుండవు, నియమం
బెక్కడిది నీకు మరచినఁ
జక్కగఁ బోయెదవు పెక్కు జాడలఁ బుత్రా’
‘నాన్నా! నువ్వు బెదురులేక ఎక్కడపడితే అక్కడ తిరుగుతూ ఎదురుపడుతూ ఉంటావు. ఒక్కచోట కుదురుగా చక్కగా బుద్ధి- మంచిగుణం కలిగి ఉండవు. నీ ప్రవర్తనకు ఒక పద్ధతి అంటూ లేకుండా పోయిందేమిరా? క్షణకాలం విస్మరిస్తే- ఏమరుపాటు చెందితే అందరినీ పామరులు (అజ్ఞులు)గా చేసి విలక్షణమైన వేషాలు- ఎన్నైనా వేస్తావు’.
విష్ణువు ‘ఇందుగలడందు లేడని సందేహం’లేని సర్వాంతర్యామి. అన్ని రూపాలూ తన రూపమే అయినవాడు. ‘వొక్కయెడన్… యుండవు’- ఎందుకని? త్రిగుణాలకు అతీతుడు కనుక. సర్వతంత్ర స్వతంత్రునికి, సర్వనియంతకు, అఖిల శక్తిధరునికి నియమ నిబంధనలు పెట్టడం ఎవరికి సాధ్యం? జీవులందరూ పరతంత్రులేగా!
‘సర్వము తానైనవాడు’ అన్న స్ఫురణ- ఎరుక, ఒక్క క్షణమైనా లేకపోతే, తాను ‘ఏకమేవ అద్వితీయం’ అయి కూడా తనను ‘నానా’ (అనేకం)గా- అయినవాడు (మిత్రుడు) గానూ, కానివాడు (శత్రువు) గానూ కనుకట్టు (గారడి) చేసి తోపింపజేస్తాడు.
సీ॥ ‘తోయంబులివి యని తొలఁగకచొచ్చెదు
తలఁచెదు గైట్టెనఁ దరల నెత్త
మంటితో నాటలు మానవు, కోరాడె,
దున్నత స్తంభంబు లూఁపఁబోయె
దన్యుల నల్పంబు లడుగంగఁ బారెదు
రాచ వేటలఁ జాలరవ్వ దెచ్చె
దలయవు నీళ్లకు నడ్డంబుఁ గట్టెదు
ముసలివై హరివృత్తి మొనయఁ జూచె’
ఆ॥ ‘దంబరంబు మొలకు నడగవు దిరిగెద
వింకఁగల్కి చేతలేల పుత్ర
నిన్ను వంప వ్రాల్ప నేనేర ననియొ నీ
విట్టు క్రిందు మీదు నెరుఁగకునికి’
ఈ సీస పద్యంలో యశోద తనకు వీసమంత కూడా ధ్యాస లేకుండానే దశనామాల ఊసు (ప్రస్తావన, కథనం) ఎత్తకుండా వాసుదేవ కృష్ణుని భాసురమైన దశావతారాలను ‘వ్యాజస్తుతి’- నిందాస్తుతి రూపంగా అగ్గలం- గొప్పగా ఉగ్గడిం (అభివర్ణిం)చింది.
‘ఒరే కన్నయ్యా! ఉరు (మిక్కిలి) ప్రమాద భరితమైన అగాధ పయోధి (సముద్ర) జలప్రవేశం నీకెంతో ప్రమోద (ఆనంద) దాయకం రా! (మత్స్యావారంలో మహోదధి జొచ్చి సోమకాసురుని వ్రచ్చి, వాడు ముచ్చిలి (దొంగలించి)న వేదాలను విధాత- బ్రహ్మదేవునకు తెచ్చి ఇచ్చావు). ఎంత పెద్ద పర్వతాన్నైనా పైకెత్తే ప్రయత్నం చేస్తావు (కూర్మావతారంలో బృందారక (దేవతా) బృందంపై కూరిమి- ప్రేమతో మందరగిరిని ఎత్తి, ఓరిమితో దానికి కుదురుగా నిలిపి, అమరులకు అమృతం పంచి, అయోగ్యులైన అసురులను వంచించావు). మట్టిలో ఆటలు మానక పొర్లాడతావు. ముట్టె (నోటి)తో ఎగజిమ్మి, ఎత్తి నెత్తిన పోసుకుంటావు (ఆది వరాహావతారం ధరించి, భూదేవిని ఉద్ధరించి, కోరలపై నిలిపి, వ్రీడ (సిగ్గు) పడుతున్న ఆమెతో ఓర చూపులతో చిలిపిగా క్రీడించావు).
ఉన్నతమైన స్తంభాలను సైతం జంభం (దర్పం)తో ఊపుతూ ఛిన్నాభిన్నం చేయడానికి పూనుకుంటావు (నృసింహావతారంలో స్తంభం నుంచి సంభవించి దంభపూరితుడైన హిరణ్యకశిపుని సంహరించి, పసివాని- బాలప్రహ్లాదుని ఖేదాన్ని పరిహరించావు). నీవు అనల్పుడవైనా స్వల్పమైన వస్తువుల కొరకు పరాయి వారి వద్దకు పరుగులెత్తి చేయి చాచుతావు (వామనావతారంలో ఆఖండలు- ఇంద్రుని కొరకు బలిని మూడడుగుల స్థలి (భూమి) అర్థించి, అవామనుడ- త్రివిక్రముడవై లోకత్రయాన్ని అలవోకగా ఆక్రమించావు). రాజస ప్రవృత్తికి లోనై రాజులను వేటాడి అపకీర్తి మూటగట్టుకొన్నావు (పరశురామ అవతారంలో ఆగడాలు చేస్తున్న క్షత్రియాధములను కక్షపూని వేటాడి- శిక్షించి జగడాలు కొనితెచ్చుకున్నావు).
జల ప్రవాహానికి అవలీలగా అడ్డుకట్ట వేయాలని ఆలోచిస్తావు (రామావతారంలో లేమ (సీత) కొరకై సముద్రంపై సేతువు నిర్మించావు). రోకలి వంటి దండాన్ని, నాగలిని చేతపట్టి మట్టి దున్నుట మొదలగు సేద్యపు పనులు చేయ పూనుచున్నావు (బలరాముడవై ముసలం (రోకలి), హలం (నాగలి) ఆయుధాలుగా ధరించి అనాదిగా భారతదేశపు ప్రధాన వృత్తి అయిన వ్యవసాయానికి ప్రతీకగా నిలిచావు. ప్రలంబాది అసురులను సంహరించావు). దిసమొలతో తిరుగుతావు (బుద్ధావతారంలో దిగంబరివై తిరుగ గలవు) ఇంకనూ కలికి- నేర్పరి తనపు (చాతుర్యపు) పనులెందుకు? (కల్కిగా అవతరించాల్సిన అవసరమేమి?) శ్యామలాంగా! నిన్ను లొంగదీయడంలో నాకు భంగపాటు తప్పదనేగా నీ ధైర్యం? ఈ వీరంగం- కదం తొక్కడం? అందుకే నీవు కిందు మీదు కానక మిడిసిపడుతున్నావు.
కం॥ ‘ఆ లలన గట్టె రోలన్
లీలన్ నవనీత చౌర్యలీలుం బ్రియవా
గ్జాలుం బరివిస్మిత గో
పాలున్ ముక్తాలలామ ఫాలున్ బాలున్’
శుకయోగి.. రాజా! అలా పలుకుచూ ఆ లలన యశోద ఉపేంద్రుని (విష్ణుని) అవతార రహస్యాలు ఉపాలంభం చేస్తూ- ఎత్తిపొడుస్తూ, నవనీత చౌర్యమే లీల (పని)గా కలవాడు, ఇంపైన మాటలు వినసొంపుగా గలగలా మాట్లాడువాడు ఫాల భాగాన- నొసటన ముక్తాలలామ (ముత్యపుబొట్టు) అలరారు- శోభించువాడు అయిన ఆ మేటి అల్లరి బాలుని, గొల్లలందరూ ముక్కున వేలేసుకొని నిక్కినిక్కి చూస్తుండగా ఆ బోటి- నంద స్త్రీ, రోటికి కట్టుటకై తాళ్లతో పోటీ పడటానికి పూనుకుంది.’
రాజా! అవ్యక్తుడు- ఇంద్రియాలకు గోచరించని వాడు, అసంగుడు- దేనిచే కూడా అంటుపడని వాడు, మానవ లక్షణాలతో మనసు హరించే మాధవుని- కృష్ణుని విష్ణువని తెలియలేని యశోద తన ఆత్మజుని- సుతునిగా తలచి, ప్రాకృతుని- కేవలం మనుష్య బాలుని వలె బంధించింది. తనయుణ్ని రోటికి కట్టడానికి అతని నడుము చుట్టూ నిడుపాటి తాడు చుట్టింది. ఆశ్చర్యకరంగా ముడి వేయడానికి రెండు అంగుళాలు తగ్గింది. వింతబోయి ఆ కాంత దానికి మరోతాడు సంధించగా బంధనానికి మరల అంతే- రెండు అంగుళాలే కొరంత (తక్కువ) పడ్డది.
కం॥ ‘తజ్జనని లోగిటం గల
రజ్జు పరంపరలఁ గ్రమ్మరన్ సుతుఁగట్టన్
బొజ్జ దిరిగి రాదయ్యె జ
గజ్జాలములున్న బొజ్జఁగట్టన్ వశమే?’
‘సుతుని కట్టడానికి ఆ సుదతి ఇంటిలోని అన్ని తాళ్లూ వరుసగా ముడివేసినా అంతే వెలతి ఉండిపోయింది. ముజ్జగాలూ దాగి ఉన్న ఆ రుచిరమైన (అందమైన) చిరుబొజ్జను రజ్జువులతో కట్టడం ఎవరికి సాధ్యం?’. తన అల్లరి పిల్లవాని వలన గొల్లపల్లెకు కలుగుతున్న గోస (కలత, బాధ)కు తల్లడిల్లుతున్న ఆ తల్లి ఆ గోకుల బాధను తొలగించబోయి ముల్లోకాలనూ కల్లోల పరచిందని అంటాడు లీలా శుకుడు.
(సశేషం)
– తంగిరాల రాజేంద్రప్రసాద శర్మ 98668 36006