ఆంజనేయుడు ఎక్కడున్నాడు? చిరంజీవి కదా! ఇప్పటికీ భూమ్మీద ఎక్కడో ఒకచోట తప్పకుండా ఉంటాడు! ఆయన్ను కనుక్కోవడం ఎలా? కలుసుకోవడం వీలవుతుందా? ఎందుకు కాదు, మనలోని అనంత చైతన్యమే శ్రీ ఆంజనేయం. కొండంత ధైర్యమున్న ప్రతి గుండెలోనూ రామబంటు ఉంటాడు. మదిలో కొలువైన కపిరాజును కనుగొనడమే సాధకుడి విజయం. హనుమత్ విజయోత్సవం సందర్భంగా. హనుమ చైతన్యస్ఫూర్తిని స్మరించుకుందాం.
రామాయణంలో వానర జంట అయిన కేసరి, అంజన పుత్రుడిగా దర్శనమిచ్చే హనుమంతుడు నిజానికి ప్రతివ్యక్తిలో నిద్రాణమైన ఆధ్యాత్మిక శక్తికి ప్రతీక. శివపార్వతుల శృంగార క్రీడలో ఉత్తేజితమైన అద్భుత శక్తి, వాయు సంగృహీతమై అంజని గర్భం ద్వారా ఆంజనేయుడి రూపంలో అవతరించింది. శివాంశ అయిన హనుమంతుడు బ్రహ్మ వల్ల వరాలు పొందడం, విష్ణువును సేవించడం వల్ల త్రిమూర్తిత్వ భావనకు ప్రతీకగా కనిపిస్తాడు. బుద్ధిని ప్రచోదన చేయగలిగిన చైతన్యానికి అధిదేవత అయిన సూర్యభగవానుడి దగ్గర సకల విద్యలూ అభ్యసించాడు.
తాత్వికంగా… రాముడు మన ఆత్మ, సీత హృదయం, లక్ష్మణుడు మనతో ఎల్లప్పుడూ ఉండే చైతన్యం. రావణుడు మనసు. ఈ మనసు ఆత్మనుంచి హృదయాన్ని దొంగిలించింది. ఆ హృదయాన్ని తిరిగి ఆత్మ దగ్గరికి చేర్చడంలో సహాయకారిగా నిలిచిన అంతర్ దృష్టి, ధైర్యసాహసాల రూపమే హనుమ. అంతేకాదు, ‘హ’ కారం ఆకాశాన్ని తెలుపుతుంది. సృష్టి, స్థితి, లయాత్మకమైన అనంత చైతన్య తత్వానికది ప్రతీకగా నిలుస్తుంది. ‘ను’ కారం ఉపాసనకు, ‘మాన్’ మనసుకు ప్రతీకలు. మనసు- హృదయం- ఆలోచనలకు సంబంధించినది. ‘హనుమాన్” అంటే ఏ అనంత చైతన్యమైతే మన జీవితాలలో ప్రకాశాన్ని నింపుతుందో ఆ చైతన్యానికి ప్రతిరూపంగా చెప్పవచ్చు.
రామలక్ష్మణులను తొలిసారి కలిసినప్పుడే హనుమలోని వాక్ నైపుణ్యం, నిజాయతీ, బలం, జ్ఞానం, ధైర్యసాహసాలు, నిజమైన స్వామిభక్తి వారికి అవగతమయ్యాయి. అప్పటినుంచి సీతాన్వేషణ వరకు హనుమ ప్రవర్తన రాముడి మనసును ఆకట్టుకున్నది. అందుకే, రామచంద్రుడు తన ముద్రికను హనుమకు ఇచ్చాడు. సముద్ర లంఘన సమయంలో ఎదురైన ప్రలోభాలు, అవరోధాలను అధిగమించిన విధానం కార్య సాధకులకు మార్గదర్శనం చేస్తుంది.
హనుమకు సీతాన్వేషణా లక్ష్యం నిర్దేశితమైంది. ఆమె ఎలా ఉంటుందో తెలియదు. లంకలో ఎక్కడ ఉన్నదో తెలియదు. లంక రక్షణ విధానం ఎలాంటిదో.. తనకెలాంటి ప్రమాదం పొంచి ఉన్నదో అంతకన్నా తెలియదు. సహాయ సంపత్తి లేదు. అయినా ఒంటరిగా వెళ్లాడు. బుద్ధిని ఉపయోగించి వెదికాడు. మొదట మండోదరిని చూసి సీతగా భ్రమించాడు. ఆనందించాడు. కాని విజ్ఞతతో యథార్థాన్ని గ్రహించి మళ్లీ అన్వేషణ కొనసాగించాడు. అశోకవనంలో శింశుపా వృక్షం నీడలో భయాందోళనలతో దుఃఖిస్తున్న సీతను దర్శించాడు హనుమ. అపనమ్మకం, అసహనానికి లోనైన సీత మానసిక స్థితిని అవగాహన చేసుకున్నాడు. ఆ చెట్టుపైనే కూర్చొని సీతా వియోగం వల్ల రాముడు అనుభవిస్తున్న బాధను గానం చేశాడు. తదుపరి ఆమె ముందు నిలిచి నమస్కరించి.. రామముద్రికనిచ్చి, తాను రాముడి దూతగా పరిచయం చేసుకున్నాడు. ఆమెలోని నిరాశా నిస్పృహలను తన ఓదార్పు ద్వారా పోగొట్టాడు. దుష్ట రావణుడిని సంహరించి సీతను రాముడు సగౌరవంగా తీసుకువెళ్తాడని, హనుమ స్థిరంగా చెబుతాడు.
అప్పగించిన పనిని పరిసమాప్తి చేయడం సామాన్యుల లక్షణం. లక్ష్యాన్ని సాధించాక అనుబంధంగా తన శక్తి సామర్థ్యాలు బహిర్గతమయ్యే మరేదైనా పనిచేయడం అసామాన్యుల లక్షణం. హనుమ తనకు అప్పగించిన సీతాన్వేషణా కార్యక్రమం పూర్తిచేశాడు. సీతమ్మలో స్ఫూర్తి నింపాడు. ఆమె దగ్గర చూడామణిని ఆనవాలుగా తీసుకున్నాడు. ప్రచ్ఛన్నంగా వచ్చి… ప్రచ్ఛన్నంగా తిరిగి వెళ్లడం ధీరోదాత్తుల లక్షణం కాదు. అందుకే అశోక వనాన్ని ధ్వంసం చేసి, యుద్ధాన్ని ఆహ్వానించి, రావణుడి కుమారులు సహా పలువురిని సంహరించాడు. రావణుడి మనసులో భయాన్ని సృష్టించాడు. బుద్ధి కుశలత, శారీరక బలం, పరాక్రమం చూపి ఇంద్రజిత్తు ప్రయోగించిన బ్రహ్మాస్ర్తానికి కావాలనే బద్ధుడయ్యాడు. రావణుడి సభలో ఆ రాక్షసరాజు బలాబలాలను, తన బలాబలాలను అంచనా వేసుకునే అవకాశం కలిగింది. తాను రాముడి దూతనని, సీతాన్వేషణార్థం లంకకు వచ్చానని, కావాలనే ఇంద్రజిత్తుకు కట్టుబడ్డానని, సీతమ్మను రాముడికి అప్పగించి, రామచంద్రుడి శరణు వేడి శుభాలు పొందాలని ధైర్యంగా రావణుడికి హితవు పలుకుతాడు. ఈ మాటలు నచ్చని రావణుడు కోపంతో హనుమ తోకకు నిప్పంటించి, లంకా నగర వీధుల్లో ఊరేగించమని ఆదేశిస్తాడు. రాక్షసులు అదే పని చేస్తారు.
అదృష్టం తన ముఖం చాటేసినప్పుడు, దురదృష్టం క్రూరత్వాన్ని ప్రదర్శించినప్పుడు మనకు తోడుగా నిలిచేది ఆత్మవిశ్వాసం మాత్రమే. ఆ ఆత్మవిశ్వాసమే హనుమను నడిపించింది. యుద్ధంలో ఎలా చావాలో తెలిసిన వ్యక్తే, నిజ జీవితంలో ఎలా జీవించాలో అర్థం చేసుకోగలుగుతాడు. యుక్తితో, బుద్ధితో లంకలో తిరగడం వల్ల అక్కడి రక్షణ వ్యవస్థ ఆనుపానులను, శస్ర్తాస్త్ర నిల్వలను, బలగాల మోహరింపును సమగ్రంగా తెలుసుకున్నాడు హనుమ. ఒక్కడే నిరాయుధుడై వచ్చి అక్కడి వనరులను వాడుకొని లంకను అల్లకల్లోలం చేసి తిరిగి వెళ్లడం అపూర్వమని, ఇలాంటి యోధులు లక్షల సంఖ్యలో వస్తే ఎదుర్కొనేదెట్లా అనే మీమాంస లంకా నగరవాసులను, వారి నాయకులను ఆత్మరక్షణలో పడేసింది. చూసి రమ్మంటే కాల్చి వచ్చిన ఘనత హనుమకు దక్కింది. కాలుతున్న తోకను సముద్రంలో ముంచి చల్లార్చుకున్నాడు. మరొకసారి అశోక వనంలో సీతాదేవిని దర్శించి ఉత్సాహంతో ఉప్పొంగే మనసుతో సముద్రాన్ని దాటి తనవారి వద్దకు వెళ్లాడు.
అనివార్యమైన యుద్ధంలో.. రామలక్ష్మణులను తన భుజంపై మోసిన బలశాలి హనుమ. ఇంద్రజిత్తు దెబ్బకు మూర్ఛపోయిన లక్ష్మణుడిని కాపాడేందుకు ఓషధీ సహితంగా ద్రోణాచలాన్ని తీసుకువచ్చింది హనుమే. యుద్ధంలో ఎందరో రాక్షసులను సంహరించాడు. మైరావణ, ఐరావణులను వధించి రామలక్ష్మణులను కాపాడిన గాథ కూడా ప్రచారంలో ఉన్నది. అందులో హనుమ వ్యూహ నైపుణ్యం, వీరత్వం కనిపిస్తాయి. సేవాభావం, సమర్పణా భావనలకు ప్రతినిధి హనుమ. ఏనాడూ ఏ పదవినీ ఆశించని బంటు. చేయదగిన పనిని ఉపాసనగా భావించాడు. హనుమ అనే విద్యుచ్ఛక్తి రాముడనే దీపాన్ని వెలిగించింది. విద్యుత్ లేని దీపాన్ని ఊహించలేం.
ఆధ్యాత్మికంగా హనుమ సహస్రారాన్ని చేరుకున్న సాధకుడు. ఆతని స్ఫూర్తి భౌతిక జీవితంలో వికాసాన్ని కలిగిస్తుంది. ఆత్మపరిశీలన ద్వారా నిరంతరం లోటుపాట్లను సవరించుకుంటూ.. సృజనాత్మక ఆలోచనలతో, అహంభావ రహితంగా, భేషజాలు లేకుండా తన కర్తవ్యాన్ని నిర్వహించాలని తెలియజేస్తుంది హనుమ జీవనవిధానం.
ప్రతివ్యక్తిలో ప్రచ్ఛన్నంగా ఉండే అనంతమైన చైతన్యాన్ని జాగృతం చేసుకున్న సాధకుడు హనుమంతుడు. సీతాదేవి అనంత చైతన్యానికి సూచిక. రావణుడు అహంకారానికి చిహ్నం. సీత అనే చైతన్యం రావణుడు అనే అహంకారానికి బందీ అయింది. అహంకారాన్ని సేవా భావంతో నిగ్రహించుకోవడం వల్ల సీత అనే చైతన్యాన్ని జాగృతం చేసుకోగలిగిన ఉత్తమ సాధకుడు హనుమంతుడు. లోపల నిగూఢంగా దాగున్న శక్తిసామర్థ్యాలను గుర్తించి, అనుభవంలోకి తెచ్చుకోవడమే సాధన.
…? పాలకుర్తి రామమూర్తి