Pothana Bhagavatam Episode 94 | ప్రపంచకం పట్ల అనాసక్తిని, పరమాత్మ పట్ల అత్యంత ఆసక్తిని కలిగించేదే ‘భక్తి’. భవరోగ నివృత్తికి అమోఘమైన ఔషధరాజం భక్తి. సద్గుణ, సదాచారాలు దానికి పథ్యం. భాగవతానికి అంతరాత్మ భక్తి- ముక్తికి రాచబాట. మహామతి పోతన పుంభావ సరస్వతి. మూర్తీభవించిన భక్తివేదాంత తత్తం. పరమ భాగవతుడు ప్రహ్లాదుడు ప్రతిపాదించిన ప్రశస్తమైన- అన్ని అవలక్షణాలను, అశుభాలను భంజించే (అంతమొందించే), నవ లక్షణ భక్తిని పోతన తన భాగవతంలో నవనవోన్మేషంగా- సత్యసుందరంగా, నిత్యనూతనంగా, అనితర సాధ్యంగా, అమృతాయమానంగా అభివర్ణించాడు. సమయోచితంగా అనేక సందర్భాలలో బమ్మెర అమూలకమైన పలు కమ్మని పద్యాలు అల్లి ఇమ్ముగ భక్తి రసాన్ని మధురమ్ముగ కుమ్మరించాడు. హరిభక్తి లేని వారి జీవితాలు ఎంత సారహీనములో సోదాహరణంగా తెలిపి, తనియక- తృప్తి చెందక, అందమైన మూడు సీస పద్యాలలో అచ్యుతుని అర్చన-సేవకు అర్పితం కాని అవయవాలు-ఇంద్రియాలు, ఎంత అఫలాలో, అధమాలో, ఎంత నీరసాలో, నికృష్టాలో, నేరపూరితాలో నిలదీసి నిరూపించాడు..
సీ॥ కమలాక్షు నర్చించు కరములు కరములు
శ్రీనాథు వర్ణించు జిహ్వ జిహ్వ,
సురరక్షకునిఁ జూచు చూడ్కులు చూడ్కులు
శేషశాయికి మ్రొక్కు శిరము శిరము,
విష్ణు నాకర్ణించు వీనులు, వీనులు
మధువైరిఁ దవిలిన మనము మనము,
భగవంతు వలగొను పదములు పదములు
పురుషోత్తముని మీఁది బుద్ధి బుద్ధి,
తే॥ దేవదేవునిఁ జింతించు దినము దినము,
చక్రహస్తునిఁ బ్రకటించు చదువు చదువు,
కుంభినీధవుఁ జెప్పెడి గురుఁడు గురుఁడు,
తండ్రి హరిఁ జేరుమనియెడి తండ్రి తండ్రి!
నారద మహర్షి నరేంద్రునితో- ధర్మరాజా! ప్రహ్లాదుడు గురువులైన పురోహితుల సమక్షంలో పితృదేవునితో సక్షమంగా ఇలా పలికాడు.. ‘తండ్రీ! హరిని పూజించే హస్తములే ప్రశస్తమైన హస్తములు (లేనిచో అవి శవము హస్తాలు). నారాయణుని కీర్తించే నాలుకే నాలుక (కానిచో అది కప్ప నాలుక). దేవదేవుని దివ్యమంగళ విగ్రహాన్ని దర్శించే చూపులే చూపులు (లేనిచో అవి నెమలి పింఛంలోని కంటి చూపులు). శేష శయనునికి మొక్కు శిరస్సే శిరస్సు (కానిచో ఆ తల దిష్టి పిడత లాంటి పెడతల). విష్ణు కథలు- నామ రూప గుణ లీలా విశేషాలు విసుగులేక వినే వీనులే- చెవులే చెవులు (లేని యెడల అవి కొండ గుహలు), మధుసూదనుని మరువక తలచే మనస్సే మనస్సు (కానిచో అది కరకు బండ). పద్మనాభునికి ప్రదక్షిణం చేసే పాదాలే పాదాలు (లేనిచో అవి పాదపముల పాద పటలాలు- కదలలేని చెట్ల వేళ్లు). భగవంతుని భూరిగా- విరివిగా భావించే బుద్ధే బుద్ధి (లేనిచో దుర్బుద్ధి). దామోదర దేవుని ధ్యానించే దినమే సుదినం (కానిచో అదే దుర్దినం). (ఆకాశం మేఘావృతమై దినకర (సూర్య) దర్శనం కాని దినం దుర్దినమని ధర్మ శాస్త్రం. కాని, భగవత్కథామృతపాన భాగ్యం అబ్బని దినమే దుర్దినమని భక్తి శాస్త్రం!) విష్ణు తత్తాన్ని విశదపరచే విద్యే విద్య. లేకుంటే అది అవిద్యే. గోవిందుని గురించి బోధించే గురువే సద్గురువు. (శిష్యుని హృత్-హృదయ, తాపం హరించే గురువు దుర్లభుడు; విత్త అపహరణం (సొమ్ము దొంగలించు) చేసే మోత బరువులు అనేకులు). జగత్పిత జనార్దనుని చేరుకొమ్మని చెప్పే జనకుడే- తండ్రే జనకుడు సుమా! కనుక, జనకా! నా యందు కినుక పూనక ఇంకా విను.. మానవుని కరణ కళేబరాలకు- దేహేంద్రియాలకు, కరుణావరుణాలయుడైన శ్రీరమణుని-మాధవుని, శ్రవణ కీర్తనాదులే శరణములు, వరణీయాలైన తరణోపాయాలు.
సీ॥ కంజాక్షునకుఁగాని కాయంబు కాయమే
పవనగుంఫిత చర్మ భస్త్రి గాక!
వైకుంఠుఁ బొగడని వక్త్రంబు వక్త్రమే
ఢమఢమ ధ్వనితోడి ఢక్కగాక!
హరిపూజనము లేని హస్తంబు హస్తమే
తరుశాఖ నిర్మిత దర్విగాక!
కమలేశుఁజూడని కన్నులు కన్నులే
తనుకుడ్యజాల రంధ్రములు గాక!
ఆ॥ చక్రి చింతలేని జన్మంబు జన్మమే
తరళ సలిలబుద్బుదంబు గాక!
విష్ణుభక్తి లేని విబుధుండు విబుధుఁడే
పాదయుగముతోడి పశువు గాక!
తండ్రీ! శ్రీపతి సేవకు సమర్పితం కాని దేహం దేహం కాదు, నిస్సందేహంగా అది ప్రాణం లేకనే శ్వాసించే గాలితో నిండిన కొలిమి (తోలు) తిత్తి. నారాయణుని నుతించని నోరు నిక్కముగా నోరు కాదు, అది ‘ఢమ-ఢమ’ మోగే ఢక్క మాత్రమే అన్నది పక్కా. హరిని పూజించని చేయి కొయ్యతో చేసిన తెడ్డు (గరిటె) అవుతుంది కాని చేయి ఎలా అవుతుంది? కేశవుని కనలేని కన్నులు కన్నులు కావు. అవి కాయ (శరీర)మనే కుడ్యానికి- గోడకు ఉన్న కన్నాలు మాత్రమే. చక్రధారిని చింతించని జన్మ చంచలమైన నీటి బుడగ. అది సఫల జీవితం కాదు. విష్ణువు యందు భక్తి లేనిచో ఎంత గొప్ప విద్వాంసుడైనా రెండు పాదాల పశువవుతాడేమో కాని పండితుడు మాత్రం కాడు.. ‘పండా’ అనగా పరమాత్మ విషయకమైన బుద్ధి. అది ఉన్నవాడే పండితుడు కాని, కేవల అక్షర జ్ఞానం కలవాడు కాదు. ఇంకా చెప్పాలంటే, దానవేంద్రా!…
సీ॥ సంసార జీమూత సంఘంబు విచ్చునే
చక్రిదాస్య ప్రభంజనము లేక?
తాపత్రాయాభీల దావాగ్ను లారునే
విష్ణు సేవామృత వృష్టి లేక?
సర్వం కషాఘౌఘ జలరాశులింకునే
హరిమనీషా బడబాగ్ని లేక?
ఘన విపద్గాఢాంధకారంబు లడఁగునే
పద్మాక్ష నుతిరవిప్రభలు లేక?
తే॥ నిరుపమాపునరావృత్తి నిష్కళంక
ముక్తి నిధిఁ గానవచ్చునే ముఖ్యమైన
శార్ఙ్గకోదండ చింతనాంజనము లేక
తామరస గర్భునకునైన దానవేంద్ర!’
పెనుగాలి విసుర్లు లేకుండా వినువీధిలో ముసురుకొన్న కారుమబ్బుల గుంపులు విడిపోనట్లు, కంసారి- చక్రధారి దాస్యం- సేవా సౌభాగ్యం లేనిదే సంసార బంధాలు సమసిపోతాయా? జడివాన కురవకపోతే అడవులలో రగులుకొన్న అగ్ని ఆరనట్లు, అచ్యుతుని అర్చన అనే అమృతధారలలో తడిసి ముద్దవకపోతే తాపత్రయాలనే అగ్ని జ్వాలలు చల్లారుతాయా? ‘హరి మనీషా’ అనగా భగవంతునియందు లగ్నమైన బుద్ధి. ‘పురుషోత్తముని మీది బుద్ధి బుద్ధి’ అని అన్నాడుగా! విష్ణు చింతనం, అదే బడబాగ్ని. బడబాగ్ని పుట్టనిదే సాగరజలాలు ఇంకిపోనట్లు, పురుషోత్తమ ధ్యానం లేనిదే సంసార పాప సమూహాలు ఎలా పటాపంచలవుతాయి? దిమ్మదిరిగే పెను విపత్తులనే చిమ్మ చీకట్లు కేశవుని కీర్తనలనే సూర్యకాంతులు లేనిదే తొలగిపోతాయా? విబుధవైరీ! ఒక్కమాటలో ముగించాలంటే, ముఖ్యమైన హరిభక్తి అనే అంజనం (మంత్ర మహిమతో కూడిన కాటుక) లేనిదే నిరుపమానము, నిష్కళంకము అయిన పునరావృత్తి (పునర్జన్మ) లేని ముక్తి అనే పెన్నిధిని కనుగొనుట ఆ పరమేష్ఠి- బ్రహ్మకు కూడా అసంభవం కదా!
(సశేషం)
– తంగిరాల రాజేంద్రప్రసాద శర్మ
98668 36006