Visit:
లోకంలో జీవులన్నీ సింహానికి భయపడతాయి. కానీ, ఆ మృగరాజుకే మాటు వేస్తాడు మనిషి. చీకటిని చూసి సకల రాశులూ వణికిపోతాయి. కానీ, చిన్న నిప్పురవ్వతో దాన్ని జయించేశాడు మనిషి. ఎండావానలనే కాదు.. తనకు సరిహద్దుగా ఉన్న పుడమిని కూడా జయించేసి నేరుగా సూర్యుడి వైపే దూసుకువెళ్తున్నాడు. ఇంతాచేసిన మనిషి తన మనసును మాత్రం అదుపులోకి తీసుకోలేడు. తన ఆలోచనే తన బలం, బలహీనత. అందుకు సరైన ఉదాహరణ ఫోబియా. అగాధం అంచున ఉన్నప్పుడో, కార్చిచ్చు కమ్ముకుంటున్నప్పుడో, విషపురుగును చూసినప్పుడో.. వాటిని చూసి భయపడటం సహజం. నిజానికి అలాంటి సమయాల్లో కూడా శరీరంలో పారిపోయేందుకో, పరిస్థితిని దాటేందుకో కావల్సిన చర్యలన్నీ తీసుకుంటుంది. కానీ, తన మానాన తను ఉన్న ఓ హానిలేని జీవిని చూసి కూడా భయపడుతుంటే.. గోడలకీ, చప్పుళ్లకీ కూడా బెంబేలెత్తిపోతుంటే! ఇలాంటి అతి భయాలకు ఫోబియా అనే పేరు పెట్టేశారు. మనిషి మనిషికో ఫోబియా. నా వంశం, నా వీరత్వం అని చెప్పుకొనేవారికి సైతం ఏదో ఓ ఫోబియా తప్పకుండా ఉంటుంది. ఇంతకీ ఆ ఫోబియాల వెనకాల ఉన్న కారణాలు, వాటిని అదుపులో ఉంచుకునే మార్గాలతో సహా.. ఆసక్తికరమైన మరికొన్ని విషయాలను తలుచుకునే ప్రయత్నం ఇది.
ఆ యువతి వయసు పాతికేళ్లు. చిన్నాచితకా కష్టాలు ఉండొచ్చేమో కానీ.. చూసేందుకు మాత్రం తనది ఓ కలల జీవితమే! సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఉద్యోగం చేసే భర్త, ముద్దులొలికే మూడేండ్ల కూతురు, సిటీలో నివాసం. కానీ, అకస్మాత్తుగా ఓ రోజు తను ఈ లోకం విడిచి వెళ్లిపోవాలనే నిర్ణయం తీసుకుంది. కారణం… తనకి చీమలంటే భయం. మిర్మికోఫోబియా! దాన్ని దాటేందుకు తను కౌన్సెలింగ్‌ తీసుకుంటున్నా, ఈలోగానే భయాన్ని దాటేందుకు లోకాన్ని వీడటమే శాశ్వతమైన మార్గమని భావించింది. తనే లోకంగా ఉన్నవారిని వదిలి వెళ్లింది. ఈ ఘటన విన్నాక రకరకాల ఉద్వేగాలు కలగడం సహజం. అంత చిన్న సమస్యకా అనిపించవచ్చు. ఈ కాలంలోనూ దానికి పరిష్కారం లేదా అని బాధ కలగవచ్చు. కానీ ఫోబియాలు వేటికైనా కలగవచ్చు. మనసును జయించేసే ఈ సమస్యలకు పరిష్కారం ఎప్పటికీ అంత తేలిక కాదు. వాటి గురించి అవగాహన మాత్రం వాటిని గుర్తించేందుకు, ఇతరులకు సాయం చేసేందుకు, సాయం కోరేందుకు చాలా అవసరం.
ఓ పరిస్థితిలో అవసరానికి మించి భయపడుతూ.. దాన్నుంచి ఎలాగైనా తప్పించుకునే ప్రయత్నంలో అంతకుమించిన అవస్థ పడుతూ ఉంటే! ఇలా ఎప్పుడో ఓసారి అయితే ఫర్వాలేదు కానీ, ఆరునెలలకు మించి అదే మనఃస్థితిని ఎదుర్కొంటే అది కచ్చితంగా ఫోబియానే. గుండెదడ, ఒళ్లంతా చెమటలు పట్టడం, కంగారు, కళ్లు తిరగడం, ఊపిరి తీసుకోవడానికి ఇబ్బంది పడటం, ఛాతీ బిగుతుగా మారడం.. లాంటి లక్షణాలన్నీ కనిపిస్తాయి. ఫోబియాలను మూడు రకాలుగా గుర్తిస్తారు.
స్పెసిఫిక్‌ ఫోబియాస్‌: ఓ ప్రత్యేకమైన సందర్భంలో వచ్చే ఫోబియా. బల్లి, బొద్దింక లాంటి జీవుల్ని చూసినప్పుడు; ఎత్తు లేదా లోతు లాంటి వాతావరణంలో ఉన్నప్పుడు; ఇంజక్షన్‌ లేదా దెబ్బల్ని తట్టుకునేటప్పుడు; ఇరుకు ప్రదేశాలు, గాలిలో ఎగరడం లాంటి పరిస్థితులలో.. కలిగే భయాలను స్పెసిఫిక్‌ ఫోబియా అంటారు. సాధారణంగా ఇవి చిన్నతనంలోనే మొదలవుతాయి.
సోషల్‌ ఫోబియా (సోషల్‌ యాైంగ్జెటీ డిసార్డర్‌): నలుగురిలో మాట్లాడేందుకు, ఇతరుల ముందు తినేందుకు, పబ్లిక్‌ టాయిలెట్లు ఉపయోగించేందుకు.. ఇలా సామాజిక జీవనంలో కలిగే అసాధారణ భయమే సోషల్‌ ఫోబియా. చిన్నపిల్లల్లో వీటిని పెద్దగా గమనించం. కానీ, నలుగురూ తన గురించి ఏమనుకుంటారో అని ఆలోచించే టీనేజ్‌ దశ నుంచి ఇవి మొదలవుతాయి.
అగొరఫోబియా: తప్పించుకోలేకపోతున్నాం అనిపించే పరిస్థితులు. ఉదాహరణకు కొత్త ప్రదేశం, ఎలివేటర్లు, వంతెనలు, ప్రయాణాలు కలిగించే భయమే అగొరఫొబియా. ఎక్కువగా ఇది యవ్వన దశలో బయటపడుతుంది. అప్పుడే కదా! సురక్షితంగా తోచే ఇంటిని దాటి బయట బతికేందుకు ప్రయత్నిస్తుంటాం!
ఫోబియాలు అకస్మాత్తుగా ఊడిపడవు. వాటి వెనుక చాలా కారణాలే ఉంటాయి.
చాలాసార్లు ఓ ఫోబియాను తాత్కాలిక భయంగా వెళ్లదీస్తాం. బల్లి, బొద్దింకలాంటివి కనిపించినప్పుడు అరిచి, గోల చేసి ఓ తంతు పూర్తిచేస్తాం. కానీ ఏదన్నా ఫోబియా ఎదుగుదలకు అడ్డుపడుతుంటే మాత్రం దాన్ని అశ్రద్ధ చేయడానికి లేదు. స్కూల్‌ మానేయడం, ప్రయాణాలు చేయకపోవడం, సామాజిక బంధాలలో వెనకబడిపోవడం.. లాంటి పరిస్థితులు ఓ ఆరునెలలకు మించి కనిపిస్తే మాత్రం దాన్ని అశ్రద్ధ చేయకూడదు. అదే కొనసాగితే కనుక తరచూ వణికిపోవడం, గుండెదడ, తిండితిప్పలు మానేయడం, కుంగుబాటు, ఆత్మహత్య గురించి ఆలోచనలు, విపరీత చేష్టలు, భయాన్ని దాటేందుకు వ్యసనాలకు లోనుకావడం లాంటి లక్షణాలు కూడా మొదలవ్వచ్చు. ఇక వైద్యుడిని కలవాల్సిన సమయంగా దాన్ని అర్థం చేసుకోవాలి. అదృష్టం ఏమిటంటే వీటి నుంచి బయటపడవచ్చు కూడా! సాధారణంగా అపోహలు, అనుభవాల నుంచి ఈ భయాలు పుట్టుకొస్తాయి. వాటిని సరిదిద్దే ప్రయత్నం చేస్తే ఫోబియాలు కూడా పలచబడతాయి. దానికోసం సమర్థవంతమైన చికిత్సలు చాలానే అందుబాటులో ఉన్నాయి.
ఇవే కాకుండా EMDR లాంటి చికిత్సలు, మందులు కూడా అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఫోబియాలను మరీ ముఖ్యంగా జన్యుపరంగానో, వేదన నుంచో పుట్టిన వాటిని పూర్తిగా నిర్మూలించడం సాధ్యం కాదు. కానీ, అవి రోజువారీ జీవితానికి అడ్డు రాకుండా ఉండేంతలా బలహీనపరచవచ్చు.
అమెరికాలో ఎంత జనాభాలో ఫోబియా ఉంది, వాళ్లలో ఎంతమందికి ఎలాంటి ఫోబియా ఉంది అనే విషయం మీద స్పష్టమైన గణాంకాలు ఉన్నాయి. కానీ, మన దగ్గర అలా లేదు. అలాగని మనం ఫోబియాలకు అతీతమా! పాశ్చాత్య దేశాల్లో ఉన్న విపరీతమైన నగరీకరణ వల్ల కొత్త ఫోబియాలు చాలానే వచ్చాయి. విమానాలు, ఎలివేటర్లు, సర్జరీల పట్ల భయాలను ఇందుకు ఉదాహరణగా చెప్పుకోవచ్చు. కానీ, మన దేశంలో ఇంకా జనం మట్టికి వీలైనంత దగ్గరగానే ఉన్నారు. పైగా చిన్నపాటి భయాలకు కూడా సైకాలజిస్టును సంప్రదించే తీరు మన దగ్గర లేదు. దేవుడికి మొక్కుకునో, పెద్దలకు చెప్పుకొనో సాంత్వన పొందుతారు. ఒకోసారి చికిత్స తీసుకోవాల్సినప్పుడు కూడా అశ్రద్ధ చేస్తారు. అంతేకానీ.. మనుషులు ఎక్కడున్నా ఫోబియాలు మాత్రం తప్పవు. కాకపోతే ఇప్పటి తరంలో ఫోబియాలు ఎక్కువే అనే విశ్లేషణ మాత్రం ఉంది. ఒంటరి జీవితాలు, కెరీర్‌ ఒత్తిడి, ఇంటి నుంచి దూరంగా ఉండటం, స్క్రీన్ల మధ్య జీవితం లాంటి పరిమితులే ఇందుకు కారణం.
దివి నుంచి దిగి వచ్చారా అన్నట్టుగా తోచే సెలెబ్రిటీలు కూడా మనలాంటివాళ్లే. కొన్ని సందర్భాలలో మనకంటే వారికే ఎక్కువ మానసిక సమస్యలు ఉండవచ్చు. తెర మీద ఒంటిచేత్తో వందమందిని మట్టికరిపించేవాళ్లు, అతిలోక సుందరీమణులు ఫోబియాలకు అతీతులేం కాదు!
2008లో ఓ సర్వే జరిగింది. దీనికోసం ఓ రెండువేల మంది మనస్తత్వాన్ని పరిశీలించారు. వారిలో కనీసం 53 శాతం మంది తమ మొబైల్‌ కనిపించకపోయినా, సిగ్నల్‌ లేకపోయినా, బ్యాటరీ అయిపోయినా తత్తరబిత్తర కావడాన్ని గమనించారు. ఈ భయానికి no mobile phone phobia అని పేరు పెట్టారు. అదే నోమోఫోబియాగా మారింది. మొబైల్‌ వాడకంతో పాటు.. నోమోఫోబియా కూడా వామనుడిలా ప్రతి మనసునూ బంధించేసింది. మనదేశంలో మొబైల్‌ వాడే యువతలో 99 శాతానికి ఈ ఫోబియా ఉందని ఓ నివేదిక చెబుతున్నది. మత్తు పదార్థాలు కాని అలవాట్లలో ఈ మొబైల్‌ ఫోన్లదే అతి పెద్ద వ్యసనం అని సైకాలజిస్టులు పేర్కొన్నది ఇందుకే. ఈ ఫోబియా ఉన్నవారు నిరంతరం తన ఫోన్‌ని తడుముకుని చూడటం, దాని మీదే దృష్టి పెట్టి కంటికి ఎదురుగా ఉన్న విషయాలు పట్టించుకోకపోవడం, బ్యాటరీ తగ్గుతున్న కొద్దీ కంగారుపడిపోవడం, పడుకునేటప్పుడు కూడా ఫోన్‌ని పక్కనే ఉంచుకోవడం, మనుషులతో నేరుగా మాటలు తగ్గించేయడం.. లాంటి ప్రవర్తన చూపిస్తారు. దీంతో నిద్రలేమి మొదల్కొని డిప్రెషన్‌ వరకూ సవాలక్ష మానసిక సమస్యలు వస్తాయి. చదువులో వెనకబడటం, సామాజిక బంధాలు తగ్గిపోవడం లాంటి ఫలితాలు సరేసరి.
మనిషిమనిషికో ఫోబియా ఉండటం సహజమే. కాకపోతే.. కొన్ని అరుదుగా ఉంటే మరికొన్ని తరచుగా కనిపిస్తాయి. వాటిలో కొన్ని…
అరాక్నోఫోబియా – సాలీళ్లంటే భయం
ఒఫిడియోఫోబియా – పాములంటే ఫోబియా
అక్రోఫోబియా – ఎత్తయిన
ప్రదేశాలంటే కలిగే వణుకు
ఏరోఫోబియా – గాల్లో ఎగరడం పట్ల ఉన్న వ్యతిరేకత
క్లస్టరోఫోబియా – ఇరుకైన ప్రదేశాలంటే ఉన్న ఫోబియా.
సైనోఫోబియా – కుక్కల పట్ల భయం.
ట్రిపనోఫోబియా – సూదులన్నా, ఇంజక్షన్‌లన్నా కలిగే వ్యతిరేకత
గ్లోసోఫోబియా – నలుగురిలో మాట్లాడేందుకు తీవ్రమైన సందిగ్ధత
కొన్ని ఫోబియాలు చూసేందుకు చిత్రంగా ఉంటాయి. భరించేవాళ్లకే కష్టం. అలాంటివి కొన్ని..
అబ్లుటోఫోబియా: స్నానం అన్నా, నీటితో శుభ్రపరుచుకోవడం అన్నా వీళ్లకు భయం. ఇంగ్లండు రాజు కింగ్‌ 1 సైతం దీని బారిన పడ్డవాడే. దీనివల్ల ఏర్పడే అపరిశుభ్రత వల్ల అనారోగ్య సమస్యలు రావచ్చు.
ఈసొట్రోఫోబియా: తన ప్రతిబింబాన్ని చూసుకుంటే ఏర్పడే భయం. అంగవైకల్యం, మూఢనమ్మకాలు లాంటి కారణాలతో ఇది రావచ్చు.
Hippopotomonstrosesquippedaliophobia: పేద్ద పదాలను చూసినప్పుడు కలిగే భయం. ఆ భయంతో ఏదన్నా చదువుతున్నప్పుడు కాస్త పెద్ద పదం తగిలితే కంగారుపడిపోతారు. ఫలితంగా చదువులో సమస్యలు రావచ్చు.
అరచిబుటైరోఫోబియా: వెన్న అంగిట్లోకి అతుక్కుపోతుందనే భయం! దాంతో చాలాసార్లు పార్టీలకీ, హోటళ్లకీ, తిండికీ దూరంగా ఉండే పరిస్థితి.
అనటిడెఫోబియా: ఓ బాతు మిమ్మల్ని నిరంతరం గమనిస్తూ ఉంటుందేమోనన్న భయం. నిజానికి ఇదో కార్టూన్‌ కోసం పేరు పెట్టిన ఫోబియా. కానీ నిజంగానే ఇలాంటి భయాలు ఉండే అవకాశం ఉంది.
ఇవే కాదు బెలూన్లు (గ్లోబోఫోబియా), బటన్లు (కౌంపొనోఫోబియా), గడ్డాలు (పొగొనోఫోబియా), అంకెలు (అరిథ్‌మో ఫోబియా), పని (ఎర్గోఫోబియా), నిద్ర (సోమ్నిఫోబియా), పసుపు రంగు (జాంతోఫోబియా) ఇలా అదీ ఇదీ అని లేకుండా సవాలక్ష ఫోబియాలు ఉన్నాయి.
నాగరికతతో పాటుగా ఫోబియాలు కూడా పెరుగుతూనే వచ్చాయి. అగ్గికీ, నీరుకీ, నాగుకీ భయపడేవాడి కోసం ఇప్పుడు సవాలక్ష భయాలు ఎదురుచూస్తున్నాయి.
సైబర్‌ కాండ్రియా: తుమ్మొచ్చినా, దగ్గొచ్చినా.. కాలో చెయ్యో నొప్పి పెట్టినా వాటికి కారణం ఏమై ఉంటుందా అని ఆన్‌లైన్‌లో వెతికి అదేదో తీవ్రమైన వ్యాధి అని నిర్ధారించుకునే భయం మనకుంటే అది కచ్చితంగా సైబర్‌ కాండ్రియా ఫోబియానే!
నొసొకోమెఫోబియా: హాస్పిటల్స్‌లో దోపిడీ గురించో, వైద్యుల వాణిజ్య ధోరణి గురించో విని.. ఓ దురభిప్రాయాన్ని ఏర్పరుచుకుని అసలు దవాఖానలు, తెల్లకోట్లంటే భయపడిపోయే ఫోబియా ఇది.
కార్బొఫోబియా: ఊబకాయం, మధుమేహం లాంటి ఎన్నో ఆరోగ్య సమస్యలకు దారితీసే కార్బోహైడ్రేట్లపై అందరికీ అవసరానికి మించిన అవగాహన పెరిగిపోయింది. తినే ప్రతి మెతుకులోనూ ఎన్ని కార్బోహైడ్రేట్లు ఉన్నాయో లెక్క వేసే రోజులు వచ్చేశాయి. ఈ స్థితి చాలామందిలో ఓ ఫోబియాగా మారిపోయింది.
ఎడిటోవుల్టాఫోబియా: సామాజిక మాధ్యమాలు మన జీవితానికి ప్రతిబింబంగా మారిపోయాయి. ఇతరుల పోస్టులు చూసి తన జీవితంతో వారిని పోల్చుకుని కుంగిపోవడం, తన పోస్టులకు ఎవరు ఎలా స్పందిస్తారో అని అనుమానించడం లాంటివన్నీ ఈ ఫోబియా కిందకే వస్తాయి.
అంతేకాదు! సెల్ఫీలన్నా, పాస్‌వర్డులన్నా, మెసేజ్‌ చేయడమన్నా.. ఇలాంటి ఫోబియాలూ ఉన్నాయి. వీటిలో కొన్నింటిని ఇంకా వైద్యలోకం ఒప్పుకోలేదు. కానీ, ఆ భయాలు లేవని మాత్రం ఎవరూ కొట్టిపారేయడం లేదు.
– కె.సహస్ర
