ఉమ్మడి కరీంనగర్ జిల్లా వేములవాడ కేంద్రంగా క్రీ.శ.1000 ప్రాంతంలో మొదలైన బతుకమ్మ నేడు తెలంగాణ సంస్కృతికి ప్రతీకగా నిలుస్తున్నది. నాడు తంజావూరు చోళరాజు రాజేంద్రచోళుడు రాష్ట్రకూటుల సామంతులుగా కొనసాగుతున్న వేములవాడ చాళుక్యరాజు సత్యాశ్రాయున్ని ఓడించాడు. తన విజయానికి చిహ్నంగా వేములవాడ కుల దైవమైన రాజరాజేశ్వరాలయాన్ని ధ్వంసం చేసి అందులో కొలువైన మహాదేవుని విగ్రహాన్ని తంజావూరుకు తరలించి బృహదీశ్వరాలయంలో ప్రతిష్టించాడు.
శివుడు లేని ఒంటరి బృహదమ్మ (పార్వతిని)ను తలచుకొని ప్రజలు విలపించారు. నువ్వే మాకు రక్ష అంటూ శరణుజొచ్చారు. శివునికి దూరమైన పార్వతీదేవిని తలచుకొని విలపిస్తూ, అర్థిస్తూ నాడు ప్రజలు పూలతో శివున్ని ప్రతిష్టించారు. అందులో అమ్మవారిని అలంకరించి శివపార్వతులను ఏకంచేసిన తృప్తిని పొందారు, నాడు వారు పూలతో ప్రతిష్టించిన శివలింగం దానికి నిండు భక్తితో ఆలపించిన పాటలు ఆ ఆరాధన తర్వాతి తరాలకు బతుకమ్మగా స్థిరపడింది.
‘బతుకమ్మ’ తెలంగాణ బతుకు చిత్రం. ప్రతి పాటలో తెలంగాణ జీవన వైచిత్రం తొణికిసలాడుతుంది. తెలంగాణ వంటలు, ఇక్కడి పాడిపంటలు, ఉమ్మడి కుటుంబాల్లోని వైరుధ్యం, తోబుట్టువుల మధ్య ప్రేమలు, పరమేశ్వరుని ఆరాధన విధానాలు, రంగురంగుల పూలపట్ల అలవిమాలిన ప్రేమ, కష్టాలను సానుకూలంగా ఎదుర్కొనే మనోధైర్యం ప్రతిపాటలో వినిపిస్తాయి. బతుకమ్మ పాటలను పరిశీలిస్తే.. ఒక్కో పాటది ఒక్కో ప్రత్యేకత. ప్రతి పాట నాటి పల్లె జీవితాన్ని సాక్షాత్కరిస్తుంది.
‘కట్టెంట బోయేటి వలలో.. బండ్లెవరి బండ్లు..
కట్టెంట బోయేవి వలలో.. అన్నలా బండ్లు వలలో..
నా ఏడుగురు వదినలువలలో.. తట్టలు మోయంగా వలలో..
తట్టాతట్టాకు వలలో.. నేను తల్లీనైదూను వలలో..’
ఇలా సాగిన పాటలో ఆడబిడ్డకు తెలంగాణ స మాజం ఇచ్చే విలువ, గౌరవాలు ప్రతిబింబిస్తాయి. ప్రతి ఆడబిడ్డకు అన్నదమ్ముల పట్ల, పుట్టింటి పట్ల ఉండే ఆప్యాయత, పుట్టింటి వారు సుఖ సంతోషాలతో కలకాలం ఉండాలని పడే తపన, మనస్ఫూర్తిగా దీవించే వారి ప్రేమ కండ్లకు కట్టినట్లుగా వినిపిస్తుంది. నాటి తెలంగాణ వ్యవసాయ వైభవం ఈ పాటలో అడుగడుగునా గోచరిస్తున్నది.
‘రామ రామ రామ ఉయ్యాలో.. రామనే శ్రీరామ ఉయ్యాలో..
పన్నెండేండ్ల నాడు ఉయ్యాలో.. పాడువడ్డ గుళ్లు ఉయ్యాలో..
తెల్లయి గుళ్లు ఉయ్యాలో.. ఎములాడ రాజన్న గుళ్లు ఉయ్యాలో..
నల్లయి గుళ్లు ఉయ్యాలో.. నల్లగొండ గుళ్లు ఉయ్యాలో..’ పాటలో పాలకుల ఓటమితో పూజలు లేక మూతబడిన నల్లగొండ నరసింహాలయం, వేములవాడ రాజన్న దేవాలయాల గురించి ప్రస్తుతించారు.
‘చిత్తూచిత్తూల బొమ్మ, శివునీ ముద్దూల గుమ్మ..’ పాటను పరిశీలిస్తే నాటి తెలంగాణ సం స్కృతిలో బాల్య వివాహాలు లేవన్న సత్యమే కాదు పదహారణాల తెలంగాణ పడుచు అంద చందాల ను హృద్యంగా వర్ణించిన తీరు కండ్లకు కడుతుంది. ‘శ్రీలక్ష్మి నీ మహిమలూ గౌరమ్మ.. చిత్రమై తోచునమ్మా గౌరమ్మ..’ పాటలో శివుడు దూరమైన గౌరమ్మను అత్యంత గౌరవంతో నీవే ఇక మాకు దిక్కంటూ కరుణించాలంటూ చేసిన విన్నపాలు కనిపిస్తాయి.
‘ఏమేమి పూవొప్పునే గౌరమ్మా..
ఏమేమి కాయొప్పునే గౌరమ్మా..
తంగేడు పూవొప్పునే గౌరమ్మ..
తంగేడు కాయొప్పునే గౌరమ్మా..’
పాటలో బతుకమ్మను తయారుచేయడానికి ఏమేమి పూలను వాడొచ్చునో, ఆ కాలంలో తెలంగాణలో ఎన్నెన్నిరకాల పూలు అందుబాటులో ఉన్నాయో కండ్లకు కట్టినట్లు వినిపిస్తుంది. బతుకమ్మను ఎలా తయారుచేయాలో కూడా వివరిస్తుందీ పాట.
‘కలవారికోడలూ ఉయ్యాలో..
కనకమాలక్ష్మి ఉయ్యాలో..
అప్పుడే వచ్చెను ఉయ్యాలో..
ఆమె పెద్దన్న ఉయ్యాలో
మా అన్నలొచ్చిరి ఉయ్యాలో..
మము పంపుతారా ఉయ్యాలో..’
అంటూ హృద్యంగా సాగే పాటలో నాటి తెలంగాణ ఉమ్మడి కుటుంబాల్లోని గౌరవ మర్యాదలు కనిపిస్తాయి. తన చెల్లిని బతుకమ్మ పండుగకు తీసుకెళ్లడానికి వెళ్లిన అన్నకు ఆ చెల్లి ముందుగా కాళ్లు క డుక్కునేందుకు నీళ్లిచ్చిన తీరు, ఆ పైన తన సంతోషాన్ని కన్నీళ్ల రూపంలో ప్రకటించిన తీరు తెలంగాణ మర్యాదలు, ఆప్యాయతలు మనసును కదిలిస్తాయి. తన పుట్టింటికి వెళ్లొస్తానని ఆమె మొదట మామను, అత్తను, బావను, తన కంటే పెద్దదైన యారాలును చివరగా భర్తను అడిగిన తీరు ఉమ్మడి కుటుంబాలు కలకాలం పదిలంగా ఉండాలంటే పాటించాల్సిన కనీస మర్యాదలను మనకు గుర్తుచేస్తుంది.
ఇలా ప్రతీ పాట తెలంగాణ గత వైభవాన్ని, సాంఘిక జీవితాన్ని, ప్రకృతితో వారికి ఉన్న అనుబంధాన్ని వివరిస్తుంది. అదే సమయంలో మానసిక, శారీరక ఉల్లాసానికి ఆలంబనగా నిలుస్తున్నది. అందుకే బతుకమ్మ మన బతుకుల్లో భాగమైంది. తెలంగాణ సంస్కృతికి ప్రతీకగా నిలుస్తున్నది. ‘బతుకమ్మ’ తెలంగాణ బతుకు చిత్రం. ప్రతి పాటలో తెలంగాణ జీవన వైచిత్రం తొణికిసలాడుతుంది. బతుకమ్మ పాట తెలంగాణ గత వైభవాన్ని, సాంఘిక జీవితాన్ని, ప్రకృతితో వారికి ఉన్న అనుబంధాన్ని వివరిస్తుంది. అదే సమయంలో మానసిక, శారీరక ఉల్లాసానికి ఆలంబనగా నిలుస్తున్నది. అందుకే బతుకమ్మ మన బతుకుల్లో భాగమైంది. తెలంగాణ సంస్కృతికి ప్రతీకగా నిలుస్తున్నది.
చందుపట్ల రమణకుమార్ రెడ్డి: 94404 49392