‘కళ అందంగా వుండాలి. అంతకంటే ముందు అది వాస్తవికంగా వుండాలి’ అని రవీంద్రనాథ్ ఠాగోర్ అన్నారు. ఇది ఆధునిక సమిష్టి కళారూపమైన సినిమాకు కూడా వర్తిస్తుంది. దశాబ్దాల చరిత్ర కలిగిన తెలుగు సినిమాలను పరిశీలిస్తే వాస్తవికత కంటే కృత్రిమత్వం, తెలంగాణ భాష పట్ల చిన్న చూపు, హేళన స్పష్టంగా కనిపిస్తాయి. సినీ రంగంలో ఆంధ్రప్రాంతానికి చెందిన ఒక సామాజిక వర్గం అన్ని రంగాల్లో తిష్ఠవేసి ఆధిపత్యాన్ని కొనసాగించింది. ఆ క్రమంలో తమ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులకే పెద్దపేట వేసి అవే నిజమైనవిగా, సహజమైనవిగా ప్రచారం చేశారు. మరో మాటలో చెప్పాలంటే రెండున్నర జిల్లాల భాషా సంస్కృతులే తెలుగు ప్రజలందరివిగా చెప్పి అందరిపై రుద్దారు. ఇతర ప్రాంత ప్రజల భాష, యాసలను అవమానపరుస్తూ.. నీచమైనవిగా, సంస్కారం లేనివిగా ప్రచారం చేశారు.
తెలుగు సినిమాలో… ముఖంపై గాటు, గళ్ల లుంగీ ఉంటే వాడు కర్కోటకుడు, నరరూప రాక్షసుడు. ఆధునిక భాషలో అయితే విలన్.దీన్ని ఇంకా ముందుకు తీసుకుపోయి.. ఏ పాత్రలైతే, తెలంగాణ యాస, భాష మాట్లాడుతాయో వారంతా సంస్కారహీనులు, గూండాలు, రౌడీలు! దీన్ని ఎంతదాకా తీసుకుపోయారంటే.. తెలంగాణ యాస మాట్లాడుతున్న పాత్ర అంటే అది తప్పక సంస్కారహీనతకు, గూండాగిరికి
ప్రతీకగా చెప్పారు, చేశారు.
సరిగ్గా ఈ నేపథ్యంలోంచే.. తెలంగాణ రాష్ట్రసాధనోద్యమంలో రాజకీయ, సామాజిక, సాంస్కృతిక అణచివేత, వివక్ష, అవమానాలే ప్రధాన అంశాలయ్యాయి. ఆ అణచివేత అవమానాలకు వ్యతిరేకంగానే ఉద్యమం ఉవ్వెత్తున సాగి తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పాటయ్యింది. ఈ నేపథ్యంలో మన రాష్ట్రం, మన పాలన, మన భాష అన్నట్టుగానే ‘మన సినిమా’ అనే భావనతో తెలుగు సినిమాను చూడాలి. రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు ముందు, తర్వాత తెలుగు సినిమా స్థితిగతుల్ని పరిశీలించాలి. సినిమాల్లో ఉపయోగించిన భాష, మాటలు, పాటలు, చూపించిన జీవితం ఇట్లా అన్నింటిని పరిశీలించాలి.
తెలంగాణ ఉద్యమం నీళ్లు, నిధులు, నియామకాల కోసం సాగినదిగా చెప్పుకున్నా… వీటన్నింటికీ భూమికగా, మూలంగా పనిచేసింది తెలంగాణ భాషా సంస్కృతులపై కొనసాగిన వివక్ష, అణచివేతలే ప్రధానమైనవి. సారవంతమైన సాంస్కృతిక జీవనానికి ఆలవాలమైన తెలంగాణ సమాజం.. సీమాంధ్ర పాలకులు, వారి ఆధిపత్యంలోని సినిమారంగం చూపిన వివక్షను తీవ్రంగా నిరసించింది. ఆ క్రమంలోంచే.. తమ ప్రాంత వ్యక్తీకరణలు, యాస ఆయుధాలయ్యాయి. పుంటి కూర, పచ్చిపులుసు, గట్క, చల్ల, ఆనిగపుకాయ లాంటివి తెలంగాణ ఉనికికి ప్రతీకలయ్యాయి. బతుకమ్మ, బోనాలు, హోలీ, కోలాటం లాంటి తెలంగాణ సాంస్కృతిక ప్రతీకలను తెలంగాణ ఉద్యమం ఎత్తిపట్టి పోరాట రూపాలుగా మార్చింది. ఒక ప్రాంత జీవన సంస్కృతులే పోరాట రూపాలుగా మారటం ఆధునిక చరిత్రలో అరుదైన విషయం. ఈ నేపథ్యంలోంచే తెలంగాణ సమాజంలో అంతర్లీనంగా తెలంగాణ ఆత్మగౌరవం రూపుదిద్దుకోవటమే కాదు, మరింతగా సారవంతం అయ్యింది, బలోపేతమైంది. తమ ప్రాంత జీవన సంస్కృతులకు భిన్నమైన, వ్యతిరేకమైనది ఏదైనా, అది ఏ రూపమైనా తమది కానిదిగా, పరాయిదిగా పరిగణించే చైతన్యం పెంపొందింది.
సాంస్కృతిక కళాకారులు, గాయకులు తమ ఆట పాటల ద్వారా తెలంగాణ భాష, యాసల
విశిష్టతకు పట్టం గడితే, మరీ ముఖ్యంగా ఉద్యమ నేత కేసీఆర్ ప్రసంగాలు తెలంగాణ భాషకు పట్టం గట్టాయి. అసలు సిసలైన తెలంగాణ భాష ఎంతటి స్వచ్ఛమైనదో, సారవంతమైనదో, శక్తివంతమైనదో కేసీఆర్ మాటలు తెలియజెప్పాయి. మునుపెన్నడూ లేని, రాని సాధికారతను సాధించిపెట్టాయి.
సరిగ్గా ఈ చారిత్రక, సామాజిక నేపథ్యంలోంచి తెలుగు సినిమాను నేడు చూస్తే.. వచ్చిన పరిణామానికి మూలం అర్థమవుతుంది. ఉద్యమనాయకుడే పాలకుడుగా తెలంగాణ భాషకు పట్టం గట్టడంతో ఈ ప్రాంత భాష, యాసలకు గౌరవం వచ్చింది. ఈ పరిణామం తెలంగాణ భాష యాసలకు మరింత సమ్మతిని తీసుకొచ్చింది. అప్పటిదాకా తెలంగాణ భాష, యాసలను ఏమరుపాటుగానో, పొరపాటుగానో నోటి నుంచి రాకుండా చూసుకోవాలనే ఆత్మన్యూనతకు లోనైన సమాజం, నేడు స్వేచ్ఛగా తనదైన గొంతుతో మాట్లాడుతున్నది. కట్టువిప్పిన లేగదూడలా భాష యాసలతో పరవళ్లు తొక్కుతున్నది.
ఈ చారిత్రక పరిణామాలు, సామాజిక సందర్భంలోనే ‘పెళ్లిచూపులు’, ‘ఫిదా’, ‘అర్జున్రెడ్డి’ లాంటి సినిమాలు పూర్తిగా తెలంగాణ భాషలో సంభాషించాయి. అంతేకాదు పాటల రచయితలు, గాయకులు కూడా తెలంగాణ ఉద్యమంలో ఆడిపాడిన వారు కావటం, సినిమాల విజయానికి వారి పాటలు కూడా ఒక కారణం కావటం ఈ ఆత్మగౌరవ, అస్తిత్వ గౌరవ ప్రతిఫలనమే. భీమ్లానాయక్లో మొగిలయ్య పాడిన పాట, లవ్స్టోరీలో ‘సారంగదరియా’ పాట.. మొదలైనవన్నీ తెలంగాణ అస్తిత్వ, ఆత్మగౌరవ ప్రతీకలు, ప్రకటనలే.
సినిమాల్లో పాత్రల నడుమ జరిగే సంభాషణల ద్వారా భాష కథను ముందుకు తీసుకుపోతుంది. సినిమాల్లో చెప్పే కథ జరిగే స్థల కాలాలూ, ఆ కథలోని పాత్రల నేపథ్యం ఆధారంగా అందులో భాష, సంభాషణలూ వుండాలి. అప్పుడే ఆయా సినిమాలకు సాంద్రత, సాధికారత లభిస్తాయి. కానీ తెలుగు సినిమాలు మొదటి నుంచీ కథను బట్టి మాటలు అన్నట్టు కాకుండా వ్యావహారికం పేర స్థానీయ భాషా సొగసుల్ని పట్టించుకోలేదు. ఫలితంగా తెలుగు సినిమాల్లో పాటలు, సంభాషణలు అత్యధిక శాతం వాసనలేని ప్లాస్టిక్ పువ్వులే అయ్యాయి.
నిజానికి తెలుగు సినిమాల్లో ఇవ్వాళ ఉన్నదల్లా ‘వ్యాపార సినిమా’ మాత్రమే. మొదటి నుంచీ నైజాం ఏరియా తెలుగు సినిమాకు పెద్ద ‘గ్రాస్’ (వసూళ్లు) అందించే టెరీటరీ. పైగా ఇప్పుడు ప్రత్యేకంగా తెలంగాణ రాష్ట్రమే ఏర్పాటైంది కనుక ఇక్కడి ప్రేక్షకులకు ఏది నచ్చుతుందో, ఏది చెలామణి అవుతుందో దాన్నే సినిమాల్లో ఉపయోగించి విజయాలు సాధించే పని చేస్తున్నారు. తెలంగాణ మాటను, పాటను, ఊర్ల పేర్లను వాడి ప్రచారం చేసి విజయాలు, విశేషమైన లాభాలూ అందుకుంటున్నారు. గతంలో అయితే, తెలంగాణను తెలుగు సినిమాకు ఎప్పుడూ సబ్జెక్ట్గా భావించలేదు. కేవలం పంపిణీ టెరీటరీగా మాత్రమే చూశారు.
కానీ నేటి పరిస్థితి వేరు. అస్తిత్వ పతాకను ఎత్తిపట్టి నడుస్తున్న తెలంగాణలో ఈ ప్రాంత భాష యాసలే సహజాతాలు. రాబోయే కాలంలో స్థానికత, వాస్తవికత పునాదిగా తెలంగాణ భాష, యాసలతో తెలుగు సినిమా వర్ధిల్లే రోజులు రావాలని ఆశిద్దాం.
గతకాలపు మెరుపులు
నిబద్ధత కలిగిన కొంతమంది దర్శకులు తమ సినిమాల్లో తెలంగాణ జీవితాన్ని, భాషను గతంలో చూపించారు. ‘ఏటికేతం బట్టి ఎయి పుట్లు పండించి ఎన్నడూ మెతుకెరుగనన్నా.. గంజిలో మెతుకెరుగరన్నా; కాల్జేయి కడుక్కొని కట్ట మీద కూసుంటే కాకి తన్ని పోయెరన్నా, కాకి పిల్లా తన్ని పోయెరన్నా..!’ ..
అంటూ గుండెలోతుల్లోంచి సాగే తెలంగాణ పాట నాలుగు దశాబ్దాల కిందటే ఉర్రూతలూ
గించింది. నరసింహమూర్తి పాడిన ఈ పాట తెలంగాణ గడ్డ వరంగల్లో నిర్మించబడిన
‘చిల్లర దేవుళ్ళు’ సినిమాలోనిది. తెలంగాణ తొలితరం సినిమాగా ‘చిల్లర దేవుళ్ళు’ 1977లో విడుదలైంది. తర్వాత బి.నరసింగరావు నిర్మాతగా, గౌతమ్ఘోష్ దర్శకత్వంలో వచ్చిన ‘మా భూమి’ గొప్ప పీరియడ్ ఫిల్మ్గా తెలంగాణ బావుటాను ఎగురవేసింది. తెలంగాణ జన జీవితం, భాష విషయంలో ‘మా భూమి’ ఒక క్లాసిక్. తర్వాత బి.నరసింగరావు దర్శకత్వం వహించిన ‘రంగుల కల’, ‘దాసి’, ‘మట్టి మనుషులు’, ‘సిటీ లైఫ్’ మొదలైనసినిమాలు కళాత్మక, వాస్తవ వాద సినిమాలుగా అంతర్జాతీయ కీర్తిని గడించాయి.
– వారాల ఆనంద్ , 94405 01281