Mango Pickle | పోతనకూ దక్కలేదు ఈ అదృష్టం. ‘అల వైకుంఠపురములో.. నగరిలో.. ఆ మూల సౌధంబుదాపల..’ వరకూ దర్శించినా అమృతాన్ని మించిన అరుదైన ఆవకాయను కనిపెట్టలేకపోయాడు.అష్టదిగ్గజాలకూ చిక్కలేదు ఈ యోగం. రాయల వారిచ్చిన మణులూ, మాన్యాలకే పొంగిపోయారు తప్ప.. కొత్తజాడీలోని పాత ఆవకాయ రుచిచూసి ఎరుగరు. ఆ మాటకొస్తే… నిండు చందురుణ్ని చూస్తూ గోరుముద్దలు ఆరగించిన రామచంద్రుడికీ దక్కలేదు ఆవకాయ వాయ! ద్వాపర యుగం నాటికి ఆవకాయ పుట్టి ఉంటే.. కిట్టయ్య కన్ను ఉట్టి మీది వెన్నపై ఎందుకు పడేది! ఎంచక్కా తొక్కుల అర్రలోకి జొర్రి ‘ఆవకాయ దొంగ’న్న నామంతో లోకప్రసిద్ధి చెందేవాడేమో! ఇన్ని కబుర్లు ఎందుకంటే, ఇంటింటా కారాలు కలిపే ముహూర్తం వచ్చింది. మన తెలుగింటికే సొంతమైన ఆవకాయ విశేషాలు చెప్పుకోవద్దూ..
పురాణాల్లో వినిపించని శబ్దం ఆవకాయ. ప్రబంధ సాహిత్యంలో కనిపించని ప్రయోగం ఆవకాయ. కానీ, ఆ వాయ లేనిదే.. తెలుగువాడికి ముద్ద దిగదు. ఓ రెండు పూటలు కష్టపడితే.. ఏడాదంతా ముప్పూటలూ ముక్కుపుటాలు అదిరే ఘుమఘుమలు సొంతం చేసుకోవచ్చు. విభిన్న పదార్థాలను మేళవిస్తూ చేసే ఆవకాయ పర్వం ఎంత ఇంపుగా ఉంటుందో! ఇప్పుడంటే ధరలు ఆకాశానికి అంటడంతో పదీ, పాతికా కాయలతో తొక్కెట్టి ఉత్సాహాన్ని తొక్కి పెడుతున్నారు కానీ, ఇరవై ఏండ్ల కిందటి దాకా నలుగురు కుటుంబసభ్యులున్న ఇంట వందకు తక్కువకాకుండా కాయలు తెగేవి. ఏం చేస్తాం.. కాల మహిమ!!
అనుభూతి చెందే మనసు ఉండాలే కానీ, ఆవకాయ ప్రహసనం బహు రంజుగా సాగుతుంది. కాయలు తీసుకురావడం నుంచి.. ఆవ కలిపే దాకా ప్రతి అంకమూ ప్రశంసనీయమే! తోటరాముడికి కాయలు తీసుకురమ్మని చెప్పడంతో అయ్యగారి హుకుం పూర్తవుతుంది. ఇంతలో అమ్మగారు షరతులు ఏకరువు పెడుతుంది. ‘కాస్త చిన్నకాయలు తెంపు. ఒకే చెట్టువి ఉండాలి. కింద పడిన కాయలు సంచీలో వేయకు. పండుబారినట్టుంటే వద్దు..’ ఇలా సహస్రం చెబుతుంది. ‘తోటరాముడు’ అన్నిటికీ ఊఁ కొడతాడే తప్ప.. ఉహ్హూ అనడు. ఎందుకంటే అమ్మగారి అత్తగారు పెట్టే ఆవకాయ అట్లా ఉంటుంది మరి! ఏడాదంతా పచ్చడి మెతుకులు తినే బతికేయొచ్చు.
కాసేపు పట్నానికి వద్దాం! ఇక్కడంతా అదృష్టానిదే పైచేయి. లేదంటే కాయలు అమ్మేవాడితో అనవసరమైన పేచి. అతను చెప్పిందే వేదవాక్కు. ప్రశస్తమైన కాయలంటూ నమ్మబలుకుతాడు. తలూపాలంతే! ఇది ఏ రకం అని అడిగితే.. కచ్చితంగా మనం కననీ, విననీ రకం పేరు చెప్పేస్తాడు. ఈ ప్రతిభను.. అమ్మకపుదారుతో బేరం ఆడటంలో ప్రదర్శిస్తే.. కాయకో రూపాయి తగ్గొచ్చు. కొనుగోలు పూర్తయ్యాక అసలు కథ మొదలవుతుంది. కాయల కోసం వెళ్తున్న తండ్రితో వెంటపడి వచ్చిన తనయుడి ఉత్సాహం కాసేపటికే నీరుగారడం ఖాయం. మార్కెట్కు బయల్దేరుతున్న తండ్రీకొడుకులకు ‘కాయలు కొన్నాక శుభ్రంగా కడిగి, తడి లేకుండా తుడవడం తప్పనిసరి’ అన్న ఇల్లాలి మాట ఆయనగారికి మరోసారి ఫోన్లో వినిపిస్తుంది. కుమారుడి వంక చూస్తూ.. ‘ఊఁ కానీ’ అంటాడు తండ్రి. కాయలన్నీ కడిగి, తుడిచి హమ్మయ్య అనుకునేంతలో.. ముక్కలు కొట్టే ప్రక్రియ షురూ!
ఇందాకటి పల్లెకు వెళ్లి.. వాళ్ల పచ్చడి సంగతి ఎంతవరకు వచ్చిందో చూద్దాం! మధ్యాహ్నానికి తొక్కుకు కావాల్సిన అల్లం, వెల్లుల్లి ముద్ద సిద్ధం చేశానన్న గర్వం ఇందాకటి అమ్మగారి కండ్లలో స్పష్టంగా గోచరిస్తుంది. ఆవ పిండి దంచుతూనో, మిక్సీ పడుతూనో ఉన్న ఆవిడగారి అత్తగారు ఘాటుతో కుస్తీ పడుతుంటుంది. ఆవలోకి నువ్వుల నూనె తెప్పించాలని అత్తయ్య, పల్లీనూనెతోనే రుచి అని కోడలు గతానుభవాలను ఉటంకిస్తూ ఎవరో ఒకరు పైచేయి సాధిస్తారు. ఇంతలో కాయలతో ఇంట్లోకి అడుగుపెట్టిన తోటరాముణ్ని అందరూ ఆప్యాయంగా పలకరిస్తారు. కాయలు కొట్టాల్సిందీ అతనే మరి! కాయలు కొట్టే ప్రక్రియ తోటరాముడికి కత్తిమీద సామే! పెద్దగా కొడితే కోడలమ్మతో తిట్లు. ఆమె చెప్పింది కదా అని చిన్నగా కొడితే అత్తమ్మతో శాపనార్థాలు. టెంక కదిలిందా.. పెంకులు లేచిపోతాయంతే! కాయ కాస్త పండుబారిందా.. డబుల్ కోటింగ్ తప్పదు!! ఈ సందులో కత్తి గతి తప్పడం.. తోటరాముడి వేలికో, గోరుకో గాయం కావడం ఏటా ఉండేదే! అప్పుడు గానీ పరిస్థితులు సద్దుమణగవు.
07
ఆ పట్నం పిల్లగాని పరిస్థితేంటో ఒకసారి పరికిద్దాం. ఇక్కడ రిక్వెస్ట్లే తప్ప.. నో డిమాండ్స్! కాయలమ్మిన వ్యక్తి వాటిని చకాచకా కొడుతున్న వైఖరి చూసి మురిసేంతలో ముక్కల కుప్ప తయారవుతుంది. వాటినుంచి జీడి వేరు చేసి, దళసరి వస్త్రంతో తుడిచి సంచిలో వేసుకోవడం ఈ అబ్బాయి డ్యూటీ. పదిహేను కాయల ముక్కలు ఏరేసరికి చేతులు పడిపోయినంత పని అవుతుంది. ‘ఊఁ చూస్తావే.. ఏరు’ అని నాన్నగారి మాటలు చెవినపడటం.. ఏమనలేక ‘ఎందుకొచ్చాన్రా..’ అని గొణుక్కుంటూ కాయలు ఏరడం ఆ పిల్లవాడికి తప్పదు. ముక్కలన్నీ మూటగట్టుకొని రెడీమేడ్గా ఉన్న అల్లం, వెల్లుల్లి పేస్ట్, ఆవపొడి, మెంతుల పొడి, త్రీమ్యాంగోస్ కారంపొడి కొనుగోలు చేసి.. ఇంటికి దారితీస్తారు ఇద్దరూ!
‘కాస్త నిదానంగా కానీ’ తోటరాముడిని అనునయిస్తారు ఇద్దరు. అత్తగారి పెత్తనం ఇప్పుడు మొదలవుతుంది. అన్నిటా పైచేయి అనుకుంటున్న కోడలమ్మకు అత్తగారి హస్తవాసిపై తగని అభిమానం. ఉప్పు, కారం సమపాళ్లలో కుదరకపోతే ఏడాది రావాల్సిన మాఘం వరకు ఆగాల్సిన ఊరగాయ.. ఆషాఢంలోనే బూజుపట్టిపోతుంది. అందుకే, అత్తగారికి జై అంటుంది. ఆ ప్రోత్సాహంతో నడుం బిగించిన అత్తమ్మ.. గంటలోపే ముక్కలన్నీ కలిపి.. చక్కగా ఊరగాయ సిద్ధం చేస్తుంది. చల్లారిన పోపు నూనెను చిక్కగా పోస్తూ… కలియబెడుతుంది. అలా కలుపుతుండగానే.. ముక్క ఊరిందా ‘తోటరాముడి’ని ఇద్దరూ ప్రశసంలతో ముంచెత్తుతారు. ఈ ఏడాది ఆవ అదుర్స్ అని తీర్మానించుకుంటారు.
మార్కెట్ నుంచి వచ్చిన తండ్రీకొడుకుల వాలకం చూసి పట్నం ఇల్లాలికి ఏదో అనుమానం కలుగుతుంది. చర్చించే తీరక లేక.. మధ్యాహ్నం వేళకు ఆవకాయ కలపడానికి పూనుకుంటుంది. ‘ముక్కలు ఒక్కతీరు లేవు. జీడి ముక్కలు తీసేయమంటే.. అన్నీ తీసేశారా! నాలుగు నెలలయ్యాక జీడి ముక్క.. మామిడి కన్నా రుచిగా ఉంటుంది..’ ఇలా అష్టోత్తరాలు చదువుతూ ఆవకాయ అయిందనిపిస్తుంది. ఇలా ఆవకాయ పెట్టడం పూర్తవుతుంది. వెల్లుల్లి ఆవ, ఆవాల ఆవ, చెక్కు తొక్కు, ఉప్పావ, చక్కెరావ, బెల్లపావ, మాగాయ ఇలా రకరకాల ఆవకాయలు రెండు రోజుల్లో ముగించేస్తారు. మర్నాడు మరోసారి కలియ కలిపి జాడీల్లో పెట్టి.. అటకెక్కిస్తారు.
ఆవకాయ సిద్ధం.. మరి ప్రశస్తమైన ఆవకాయను రుచి చూడటానికి అదృష్టంతో పనిలేదు. ఆకలి ఉంటే చాలు. ఏడాదంతా ఉన్నా.. ఆవ పెట్టిన నాటి రాత్రి తిన్నప్పుడు ఉండే రుచి వింతగా ఉంటుంది. ఆ మర్నాడు మరింత గొప్పగా ఉంటుంది. వెల్లుల్లి, కారం ఘాటు ముక్కకు, ముక్కల పులుపు కారానికీ అదలు బదలు అయ్యాక ఆవకాయ అద్భుతః అనిపిస్తుంది. ఆ రాత్రి కంచంలో.. మల్లెచెండు లాంటి అన్నపూర్ణకు కుంకుమార్చన చేసినట్టు ఉంటుంది. పోపు నూనెతో సంప్రోక్షణ చేసి.. ప్రసాదం ఓ ముద్ద తిన్నామో లేదో.. ‘ప్ట్ఁఁఁ’ అంటూ జిహ్వ తాళం వేస్తుంది. ఘాటు పోటుమీదుంటుంది. టేస్టు బెస్టు అనిపిస్తుంది. చివరిగా వినా ఆవకాయ వాయ భోజనం నాస్తి! అని ఇంటిల్లిపాదీ తీర్మానిస్తుంది. ఆవకాయ సాత్వికమూర్తిలోనూ ప్రచోదనాన్ని కలిగిస్తుంది. ఇప్పుడు పెద్దపెద్ద పదవుల్లో ఉన్నవారిని కదిలించండి.. ‘చిన్నప్పుడు పచ్చడి మెతుకులు తిని బతికాం..’ అని సెలవిస్తారు. అద్గదీ మరి ఆవంటే!!
ఆవకాయలో ఉపయోగించే.. మిరప మన పంట కాదు.పోర్చుగీసు వాళ్లు వచ్చాకే మిర్చి మనకు చేరువైంది. అంతకుముందు మిరియాల పొడుంతో ఆవలు పెట్టేవారేమో! కానీ, పోర్చుగీసువాళ్లు మిర్చిని మన దేశానికి అంటగట్టిన వేళా విశేషం ఏమో గానీ, మిరప ప్రయోజనాన్ని తెలుగువాళ్లు మాబాగా అర్థం చేసుకున్నారు. కారప్పొడి దట్టించి.. ఆవకాయను పుట్టించి తమ అస్తిత్వాన్ని చాటుకున్నారు.
దోష నివారిణిచతురులు ఆవకాయను నవగ్రహ స్వరూపంగా భావిస్తారు. అందులోని ఒక్కో పదార్థమూ ఒక్కో గ్రహానికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుందని చెబుతూ.. ఆవకాయ సీజన్లో సోషల్ మీడియాలో పుంఖానుపుంఖాలుగా కవిత్వాలు షేర్ చేస్తుంటారు. అలాంటిదే ఇదీ..ఆవకాయలో ఎరుపు- రవి, వేడి తీక్షణత- కుజుడు, నూనె, ఉప్పు- శని, మామిడి ఆకుపచ్చ- బుధుడు, పసుపు, మెంతులు, శనగలు- గురువు, పులుపు- శుక్రుడు, ఆవకాయ కలుపుకొనే అన్నం- చంద్రుడికి ప్రతిరూపాలు. ఆవకాయ తినగానే కలిగే అలౌకిక ఆనందానికి కేతువు కారకుడైతే, తినేకొద్దీ తినాలన్న ఆశకు రాహువు కారణంగా చెబుతూ.. నవగ్రహ దోష నివారణకు ఆవకాయ దానం మంచిదని తీర్మానించారు.
కాంబినేషన్ కుదిరిందా..
వివిధ పదార్థాలతో తయారైన ఆవకాయను రకరకాల కాంబినేషన్లతో లాగిస్తే మరింత మజాగా ఉంటుంది.
-కణ్వస