Digital Loan Apps | ఐదేండ్ల క్రితం అంటే 2016 నవంబర్ ఎనిమిదో తేదీ అర్థరాత్రి నాటి పెద్ద నోట్ల రద్దు తర్వాత డిజిటల్ పేమెంట్స్ పెరిగాయి. ఆర్బీఐ సతైం డిజిటల్ కరెన్సీతో ప్రయోగాలు ప్రారంభించింది. మారిన ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో ఇటీవల ఫైనాన్సియల్ టెక్నాలజీ (ఫిన్ టెక్) రంగంలో పెట్టుబడులు పెరిగాయి. దీంతోపాటు డిజిటల్ రుణ యాప్లు కూడా ఇబ్బడి ముబ్బడిగా ఎంటరయ్యాయి. డిజిటల్ రుణ యాప్ సంస్థలు రుణ గ్రహీతలను.. ఖాతాదారులను వేధిస్తున్నాయని విమర్శలు వెల్లువెత్తుతున్న నేపథ్యంలో గత సెప్టెంబర్ నెలలో డిజిటల్ రుణ దాతలకు ఆర్బీఐ గైడ్ లైన్స్ జారీ చేసింది.
కానీ, ఈ మార్గదర్శకాలు ఆర్బీఐ నియంత్రణలో పని చేసే బ్యాంకులు, సంస్థలకు మాత్రమే వర్తిస్తాయి. డిజిటల్ రుణ యాప్ సంస్థల్లో అత్యధికం చైనా కేంద్రంగా నడుస్తున్నాయనే విమర్శలు ఉన్నాయి. రుణ యాప్ సంస్థల నియంత్రణకు ఆర్బీఐ జారీ చేసిన మార్గదర్శకాలు పకడ్బందీగా లేవనే అభిప్రాయం వినిపిస్తున్నది. కనుక రుణ యాప్ సంస్థలు చేసే మోసాలకు చెక్ పెట్టాలని ఆర్థిక వేత్తలు, నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.
ఆర్బీఐ జారీ చేసిన మార్గదర్శకాల ప్రకారం డిజిటల్ రుణ యాప్ సంస్థలను మూడు రకాలు. అందులో ఆర్బీఐ నియంత్రణలో పనిచేసే బ్యాంకులూ సంస్థలు మొదటి క్యాటగిరీలోకి వస్తాయి. ఆర్బీఐయేతర చట్టాలు, నిబంధనల పరిధిలోకి వచ్చే సంస్థలు. చట్టం, వ్యవస్థాగత నియంత్రణల ఆవల పని చేసే సంస్థలుగా ఆర్బీఐ మార్గదర్శకాలు పేర్కొన్నాయి. ఆర్బీఐతోపాటు చట్టాలు, ఇతర నిబంధనల బయట పని చేసే రుణ యాప్ సంస్థలు అంటే.. దాదాపు చైనా రుణ యాప్ సంస్థలే. సెంట్రల్ బ్యాంక్ గైడ్ లైన్స్.. ఈ చైనా రుణ యాప్ సంస్థలకు వర్తించవు. కనుక చైనా రుణ యాప్ సంస్థల ఆగడాలను నియంత్రించాల్సిన బాధ్యత రాష్ట్రాలదేనన్న అభిప్రాయం వినిపిస్తున్నది.
రిజిస్టర్డ్ రుణ యాప్ సంస్థలు, ఇతర ఆర్థిక సంస్థలు అన్ని రకాల లోన్లు రిజిస్టర్డ్ సంస్థల ద్వారానే పంపిణీ చేయాలని ఆర్బీఐ నిర్దేశిస్తున్నది. ఈ రిజిస్టర్డ్ రుణ యాప్ సంస్థలు, వాటి ఖాతాదారులు రుణాల పంపిణీకి అయ్యే ఖర్చు.. అంటే ప్రాసెసింగ్ ఫీజు తదితరాలు కూడా రుణాలిచ్చే సంస్థలకే చెల్లించాలి. కస్టమర్ కోరితే తప్ప, లోన్ లిమిట్ పెంచొద్దు. కస్టమర్ల ఫిర్యాదులను స్వీకరించడానికి ప్రత్యేక వ్యవస్థను ప్రతి రుణ యాప్ సంస్థ ఏర్పాటు చేయాలి. కస్టమర్లు అనుమతి ఇస్తే తప్ప.. వారి వ్యక్తిగత డేటా సేకరించడానికి వీల్లేదు. లోన్ మంజూరు డాక్యుమెంట్లన్నింటిపై డిజిటల్ సంతకాలు చేసి ఉండాలి.
కానీ డిజిటల్ రుణ యాప్ సంస్థలు పంపిణీ చేసే రుణాలపై ఎంత వడ్డీ వసూలు చేయొచ్చో ఆర్బీఐ నిర్దేశించకపోవడంతో ఖాతాదారులను దోపిడీ చేసేందుకు సదరు రుణ యాప్ సంస్థలు ప్రయత్నిస్తున్నాయి. ముందస్తుగా రుణ యాప్ సంస్థలతో చేసుకున్న ఒప్పందం ప్రకారం ఏటా 36 శాతం వడ్డీ చెల్లించడానికి రుణ గ్రహీత అంగీకరిస్తే.. అది సబబేనని కోర్టులు కూడా తీర్పులిచ్చాయి. భవిష్యత్తులోనూ ఆర్బీఐ నిర్దేశించిన వడ్డీకి రుణాలు ఇవ్వకుండా ఆయా సంస్థలు తమ డిజిటల్ రుణ యాప్ సంస్థల ద్వారా ఎక్కువ వడ్డీకి రుణాలు పంపిణీ చేసినా అడ్డుకునే వారే కరువయ్యారు.
గూగుల్ ప్లే స్టోర్ నుంచి డౌన్ లోడ్ చేసుకునే డిజిటల్ రుణ యాప్ల్లో టెక్నికల్ పొరపాట్లు, లోపాలు, మోసపూరిత అంశాలు చాలా ఉన్నాయి. ఇటువంటి యాప్ సంస్థలను నియంత్రించే బాధ్యత రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు, పోలీసుశాఖకు ఆర్బీఐ వదిలేయడం మంచిది కాదనే అభిప్రాయాలు వినిపిస్తున్నాయి. డిజిటల్ రుణ యాప్ సంస్థలు మంజూరు చేసే రుణాలు, వాటి వసూలుకు అనుసరిస్తున్న విధానాలపై ఆర్బీఐ నియంత్రణే లేదు. ఆర్థిక సంస్థలు ‘స్వీయ నియంత్రణ’ పాటించాలన్న ఆర్బీఐ నిబంధన విషయంలో రుణ యాప్ సంస్థలు.. తమ రుణాల వసూలు సమయంలో ఇష్టారాజ్యంగా వ్యవహరించే అవకాశం ఉందని విమర్శలు వినిపిస్తున్నాయి. ప్రజల నుంచి తీవ్ర స్థాయిలో వ్యతిరేకత వస్తే తప్ప అటు ప్రభుత్వం, ఇటు ఆర్బీఐ రంగంలోకి దిగడం లేదన్న మాటలు వినిపిస్తున్నాయి.