Mithila Makhana ( Fox Nut ) | బీహార్లోని మిథిల ప్రాంతంలో పండించే ‘మిథిల మఖానా’ (కలువ గింజలు)కు భారత ప్రభుత్వం భౌగోళిక గుర్తింపును (జీఐ) ఇచ్చింది. పేరుకు తగినట్టే ఈ మఖానా మిథిలతో పాటు నేపాల్లో పండుతుంది. బీహార్ నుంచి జీఐ గుర్తింపు పొందిన ఐదో ఆహార పదార్థం మిథిల మఖానా. భగల్పూర్ జర్దాలు మామిడి, కటార్ని ధాన్ (వడ్లు), నవడా మాఘాయి తమలపాకులు, ముజఫర్పూర్ షాహీ లిచ్చీ ఇంతకుముందే జీఐ గుర్తింపు పొందాయి. మిథిల మఖానాను సంక్షిప్తంగా ‘మఖాన్’ అంటారు. దీని శాస్త్రీయనామం ‘యూర్యేల్ ఫెరోక్స్ సాలిస్బ్’. ఇది నీళ్లలో పెరిగే కలువ గింజల రకానికి చెందింది. ఇంగ్లిష్లో ‘ఫాక్స్నట్’ అని పిలుస్తారు. ఇవి కొలనులో పత్రాల మీద పెరుగుతాయి. వాటిని సేకరించి, కడిగి కొన్ని గంటలపాటు ఎండపెడతారు. ఆ తర్వాత వాటిని ఎక్కువ మంటమీద బాణలిలో వేయిస్తారు. దీంతో వాటి పెంకులు పేలి, పేలాల్లా తయారవుతాయి.
కోజాగరి పూర్ణిమ పూజ సందర్భంగా మిథిలవాసులు వీటిని ఎంతో ఇష్టంగా తింటారు. ప్రత్యేకించి నవ దంపతులతో తినిపిస్తారు. మఖానా ఆరోగ్యకరమైన చిరుతిండి. ప్రొటీన్లు, కార్బొహైడ్రేట్లు, ఫైబర్, పొటాషియం, ఐరన్, జింక్ తదితర పోషకాలు సమృద్ధిగా ఉంటాయి. వీటిలో కొలెస్ట్రాల్, కొవ్వు, సోడియం తక్కువగా ఉంటాయి. కేలరీలు కూడా తక్కువే కాబట్టి, బరువు తగ్గడానికీ దోహదపడతాయి. మసాలా దినుసులు చల్లుకొని తింటే మహా రుచికరంగా ఉంటాయి. వీటిని తినడం వల్ల నిద్రలేమి, కీళ్లనొప్పులను అధిగమించవచ్చని అంటారు. మెదడు సామర్థ్యం కూడా మెరుగుపడుతుందట!
“FOX NUTS: నిద్రలేమి, గుండెదడకు చెక్పెట్టే గింజలు!!”