ఎంత తిట్టినా, ఎన్ని మాటలన్నా పౌరుషం, సిగ్గు విడిచి ప్రవర్తిస్తూ ఉంటారు కొంతమంది. వద్దని దూరం పెట్టినా మళ్లీ కాళ్ల దగ్గరికే వస్తుంటారు. అలాంటివారిని ఉద్దేశించిన సామెతే ఇది. కొందరంతే. వదిలించుకోవడానికి ప్రయత్నించిన కొద్దీ.. పట్టుకొని వేలాడుతూ ఉంటారు. పైపెచ్చు లేని ప్రేమలు ఒలకబోస్తుంటారు. వెళ్లిపొమ్మని సూటిగా చెప్పినా వినకుండా.. ఇంట్లోనే ఉంటూ దొంతులు (కుండపై కుండ) సర్దుతుంటారు. కల్లబొల్లి ప్రేమ చూపుతారు. ఇల్లే నీది కానప్పుడు కుండలతో ఏం పని? ఎవరైనా సరే, గౌరవం ఉన్నచోటనే బతకాలంటారు అనుభవజ్ఞులు. ఇలాంటి అర్థాన్ని ఇచ్చేవే.. ‘మెడలు వట్టి దొబ్బినా సూరు పట్టుకుని వేళ్లాడినట్టు’, ‘కొంపలు మునుగంగ కొప్పులు సదిరినట్టు’ సామెతలు.
పొత్తులుంటే పొరక్కట్ట లేపలేనోడు..
కొంతమంది నలుగురిలో పనంటే.. ఎప్పుడూ వెనుకడుగు వేస్తుంటారు. అవకాశం కోసం ఎదురుచూస్తూ.. సమయం రాగానే ఉన్నది మొత్తం సర్దుకుంటారు. సరిగ్గా ఇలాంటి స్వభావం ఉన్న వ్యక్తులను ఉద్దేశించి చెప్పిన సామెత ‘పొత్తులుంటే పొరక్కట్ట లేపలేనోడు.. వేరువడితే వెదురు గుమ్మినెత్తుక పోయిండట’. పొత్తులో పని చెయ్యాలంటే ఎవ్వరూ ముందుకు రారు. కనీసం మూలన ఉన్న పొరక్కట్ట (చీపురు)ను కూడా పక్కకు తీయరు. నలుగురిలో వ్యవహారం కాబట్టి.. పని చెయ్యకుండా తప్పించుకుని తిరుగుతుంటారు. దీనివల్ల పొత్తులోఎప్పుడూ చేసినవాళ్లే పనిచేస్తూ ఉంటారు. అలాంటి స్వార్థపరులు ఒక్కసారిగా వేరుపడితే.. వెదురు గుమ్మిని, అందులో వడ్లను సైతం ఎత్తుకొని పోతారు.. ‘మాకు కావాలంటే.. మాకు కావాలి’ అంటూ. అందుకే నలుగురు కలిసి చేసే పనిలో ‘నాలి’గా వ్యవహరించే వాడితో జాగ్రత్తగా ఉండాలని హెచ్చరిస్తారు పెద్దలు. ‘పొత్తులో సంసారం పిత్తుక సచ్చె’ అనే సామెతలో కూడా కుటుంబసభ్యుల ఇబ్బందిని ఒక్కమాటలో చెప్పారు. ఈ సామెతల అంతరార్థాన్ని గ్రహిస్తే జీవితంలో తిరుగే ఉండదు.
ఒల్లె కట్టిచ్చుడు
నేటికీ తెలంగాణ పల్లె ప్రజల నోళ్లలో నానుతున్న పదబంధం ‘ఒల్లె కట్టిచ్చుడు’. ‘పెద్దోడి బిడ్డ రాజేస్రాలైంది. చిన్నోడి బిడ్డ కూడా వయసుకొత్తంది. ఇద్దరికీ ఒకేపాలి ‘ఒల్లెకట్టిచ్చుడు’ పెడదాం. మామూలుగా కాకుండా ఘనంగా జేద్దాం’ అని అంటుంటారు తాతయ్య, అమ్మమ్మలు. ఇప్పటికీ ఈ వేడుకలను పల్లెటూళ్లు, పట్నాలనే తేడాలేకుండా ఘనంగా జరుపుకొంటూనే ఉన్నారు. ‘ఒల్లె కట్టిచ్చుడు’ అంటే మరేదో కాదు.. ఓణీలు, పంచెకట్టు వేడుకలు. జానపదులు పిల్లల విషయంలో చాలా జాగ్రత్తగా ఉండేవారు. ముఖ్యంగా ఏ వయసు వేడుకను ఆ వయసులో చేతనైనంతలో ఘనంగా చేసేవారు. ఈ సంప్రదాయాల్లో ఒకటి ఒల్లె కట్టిచ్చుడు. పిల్లలు యుక్త వయసుకు వస్తున్న తరుణంలో అమ్మమ్మ తరఫు నుంచి బట్టలు పెట్టే సంబురమే ఒల్లె కట్టిచ్చుడు. ఆ రోజు పిల్లలకు పట్టువస్ర్తాలు పెడతారు కాబట్టి కొన్ని ప్రాంతాల్లో ‘పట్టు ఒల్లె’ అని కూడా అంటారు. ఆ రోజున అందరినీ పిలిచి.. ఘనంగా వేడుక నిర్వహిస్తారు. విందు భోజనాలు వడ్డించి, వాయినాలు ఇస్తారు. కలిగినవాళ్లు పిల్లలకు ఆభరణాలు కూడా చేయిస్తారు.
అర్థ వివరణ
1. కర్కు బీడీ = తాగి పడేసిన బీడీ ముక్క (వీడు కర్కు బీడీకి కూడా ఆశపడుతడు.. సచ్చే కక్కుర్తోడు. చిన్నప్పటిసంది వీని బుద్ధే ఇంత!)
2. జోర్దారు = ఆడంబరంగా (ఏమ్రో మహేశా.. జోడెడ్ల బండిలాగ మాంచి జోర్దారుగుంది నీ యవ్వారం? ఏంది కత?)
3. మోయేడు = మూడేళ్ల కిందట (ఇదంత మోయేడు (ముయ్యేడు) ముచ్చట.. వాన్ని వీళ్లు పిలిచింది లేదు.. తలిచింది లేదు)
4. బుదిరికిచ్చుడు = ఏడుస్తున్న పిల్లలను ప్రేమగా సముదాయించడం (ఎంతసేపని బుదిరికిస్తవ్..? అచ్చి నోట్లో ఓ ముద్దవేసుకొని పోరాదు..)
5. మసులుడు = కోపంతో రగిలిపోవడం (వాడి పేరెత్తితేనే నా రక్తం మసిలిపోతుంది. మల్లోపాలి వాడి ఊసు నా దగ్గర ఎత్తొద్దు)