Kolatam | సినీ నేపథ్యమైనా, జానపదమైనా.. పాటలో, ఆటలో మగవాళ్లదే రాజ్యం. నలుగురిలో అడుగు ముందుకు వేయాలంటే ఆడవాళ్లకు భయం. పాడేందుకు జంకు. ఆడేందుకు వణుకు. ఈ బెరుకును దాటి కోలాహలంగా కోలాటాల సందడి వినిపిస్తున్నది బండి రాములమ్మ. ఆమె వెంట అడుగులో అడుగేసుకుంటూ ఆటలోకి దుంకింది గొరిగె నీల. ఈ ఇద్దరు తల్లులు పాట అందుకున్నాక.. ఎందరో ఆడబిడ్డలు కొంగు నడుముకు చుట్టి బోనమెత్తుకున్నారు. నెల్లుట్ల (లింగాల గణపురం మండలం)లో నిన్నటి దాకా నాట్లు వేసి, కలుపు తీసిన చేతులు ఊరూరూ తిరుగుతూ బోనాల కోలాటం ఆడుతున్నాయి. తెలంగాణ పల్లెల్లో ఊరికో బోనాల కోలాటం జట్టును తయారుచేస్తున్న ఈ తల్లులిద్దరూ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నుంచి ‘విశిష్ట మహిళ’పురస్కారం అందుకున్నారు.
ఇప్పుడు బండి రాములమ్మ అంటే బోనాల కోలాటం గుర్తొస్తది. పదమూడేండ్లకు ముందు మా నెల్లుట్లలో నేనో కూలీని మాత్రమే. అప్పట్లో నాట్లేసుకుంట, కలుపు తీసుకుంట, వరిచేను కోసుకుంట.. పొద్దుపోయిందాక జానపదాలు పాడుకునేటోళ్లం. అప్పుడప్పుడు సినిమా పాటలు గూడ పాడుకునేది. మా అమ్మమ్మ ఊళ్లో కృష్ణాష్టమి పండక్కి మగవాళ్లు జడకొప్పు కోలాటం ఆడేటోళ్లు. ఆ కోలాటం పాట ‘నీళ్లాకు పోయేటి నీలవేణి కన్య.. నిలుచుండవే గొల్లభామ.. నేడు నీతోటి పనిగలిగె లేమ’ గుర్తొచ్చి పాడిన.
ఈ పాట ఎక్కడిదని, కొత్తగుందని అందరూ అడిగితె.. చిన్నప్పుడు మా అమ్మగారి ఇంటి దగ్గర నేర్చుకున్న అని చెప్పిన. మనమూ నేర్చుకోని ఆడుదామని మావోళ్లు అన్నరు. ఎనకట మగవాళ్లు ఆడేటోళ్లు. ఇప్పట్ల మగవాళ్లు కూడా ఆడట్లే. మనకెందుకులే అంటే.. లేదు లేదు ఆడాల్సిందే అన్నరు. అప్పట్ల కోలలతో ఎట్లాడిన్రో గుర్తు చేసుకోని కొద్దిగ నేర్చుకున్నం. కోలలతో ఆడటం మంచిగ రాలే. కోలలు ఆడేటోళ్లు ఉన్నరని తెలిసి పిలిస్తె.. దుర్గమ్మ పండుగ, బొడ్రాయి పండుగలకు పోయినం. వేపాకులు పట్టుకోని, బోనాలు ఎత్తుకుని శివసత్త్తుల లెక్క గూడ ఆడినం. ఒక ప్రోగ్రామ్ కోసం సిద్దిపేట పోయినం. మనిషికి అయిదు వందలు ఇస్తమని పిలిచిన్రు. ఆడినంక మంచిగ ఆడిన్రని మనిషికి వెయ్యి లెక్క ఇచ్చిన్రు. అప్పుడు.. ఇగ కోలాటమే మా పని అనుకున్నం.
అలరించిన పాట!
మా ఊళ్లో జానపద గురువు కడకంచి పాపయ్య ఉన్నడు. ఆయన నాకు అన్న అయితడు. పాపయ్య గొల్లసుద్దులు, జానపదాలు, పార్టీ పాటలు పాడుతడు. ఆయన కోలాటం నేర్పే గురువు కావట్టి మాకేమన్న నేర్పిస్తడేమోనని పోయినం. మేం గిట్ల నేర్చుకున్నం, గిట్ల ఆడినమని చెప్పిన. మాకు ఆట నేర్పించాలె అనడిగినం. ఎట్లెట్ల ఆడిన్రో చూపించమన్నడు. రెండు, మూడు రోజులు వచ్చి మేం ఆడేది చూసిండు. ఎట్ల ఆడితే బాగుంటదో చెప్పిండు. మేం ఆడేది ఫొటోలు తీసి రేడియో వాళ్లకు, టీవీలోళ్లకు, జిల్లా ఆఫీసర్లకు పంపించిండు. గోదావరికి పుష్కరాల కోసం వరంగల్లు డీపీఆర్వో సార్ నుంచి పిలుపొచ్చింది. మంగపేటలో గోదావరి పుష్కరాల ప్రోగ్రామ్లో బోనాల కోలాటం ఆడమన్నరు. గణపతి పాటతో మొదలుపెట్టి ఆడినం. దేవతల పాటలు, జానపదాలు పాడుకుంట బోనాల కోలాటం ఆడినం.
ఊరేగిన ఆట
మా ఆటలు జూసి ఓ సారు ‘ఎన్ని గంటలు పాడుతవ్. ఎంతసేపు ఆడుతవ్?’ అనడిగిండు. రెండు గంటలు పాడి, ఆడుతమంటె.. అంతసేపు పాడితె ఫొటోలు తీసి వాళ్ల సారుకు పంపిస్తమన్నడు. అట్లనె జేసిండు. కొన్నాళ్లకు ఆ సారే మమ్మల్ని వరంగల్ రేడియో స్టేషన్కు తీస్కపోయిండు. అక్కడ ఆడించి వీడియో తీయించిండు. ఆ ప్రోగ్రామ్ చూసి రాష్ట్రంలో చానా ఊళ్లల్లో ఆడోళ్లు సొంతంగా ఆడుతున్నరు. అదివరకు ఎక్కడా ఆడోళ్లు కోలలతో ఆడలే. అంతా మగోళ్లే ఆడేది. ఇప్పుడు ఊళ్లల్లో జాతర అయినా, పార్టీ మీటింగులైనా ఆడోళ్ల బోనాల కోలాటం కనబడుతాంది.
ఘటమెత్తిన గళాలు
ఈ నోట ఆ నోట మా బోనాల కోలాటం గురించి విని మా ఊరికి రావాలె. మా గుడి ముందు ఆడాలెనని పిలుస్తున్నరు. ముందుగాల మా ఊళ్లో రెండు జట్లకు నేర్పించిన. ఆ తర్వాత ఇంకో రెండు జట్లకు నేర్పించిన. జనగామల ఉండె చిందు కుమార్ హైదరాబాద్ తీస్కపోయిండు. శిల్పారామంల రెండుసార్లు ఆడించిండు.
ఒగ్గు రవి, సుంకరి శరత్, గొరిగె నీలతోని కలిసి మాణిక్యపురంల ఆడోళ్లకు ఘటాలు ఎత్తుకోని కోలలతో ఆడుడు నేర్పించిన. పాలకుర్తి దగ్గర మాదాపురంల నలభై మందికి నేర్పించిన. చీటూరు, నల్లగొండ జిల్లా తారాజుపేట టంగుటూరులో నేర్పించిన. గిట్ల ఊరూరుకూ పోయి నేర్పించిన. తెలంగాణలో రెండు వేల మందికి బోనాల కోలాటం నేర్పించిన. ఇప్పుడు కూలి పనులు మానేసిన. ఆట ఆడటం, పిలిచిన కాడికిపోయి నేర్పించే పనే సరిపోతాంది. మామూలు బండి రాములమ్మ.. కోలాటాల కొమ్మ అయింది.
ఆట పాటల సంబురం!
మాకు ఇంతకుముందు అయిదు ఎకరాలు ఉండె. పరిస్థితులు బాగలేక అమ్ముకున్నం. కూలి పనిచేసి బతుకుతున్నం. కూలికి పోయినప్పుడు కాలక్షేపానికి పాడేది. మా ఊళ్లో కొంతమంది ఆడవాళ్లు కోలాటం ఆడుతుంటె చూద్దామని పోయిన. వాళ్లు ఆడింది చూసి పొయిల కట్టెలు అందుకోని ఓ పదిమందిమి కలిసి ఆడినం. ఏదో ఆళ్ల లెక్కన చేశి చూద్దామన్నట్టుగ చేశినం. అందరూ నేర్చుకుందాం, నేర్చుకుందాం అన్నరు. మా పెదనాయిన కోడలు రాములమ్మ అప్పటికే బోనాల కోలాటం నేర్చుకోని ఆడుతున్నది. జానపదాల గురువు కడకంచి పాపయ్య మేనబావ అయితడు. కోలాటం నేర్పించమని అడిగిన. సరేనని అన్నడు. మా ఊళ్లో డప్పు కొట్టే కడారు శ్రీను అనే అబ్బాయికి అప్పగించి ఆట ఎట్ల నేర్పాలో చెప్పిండు.
ఆయన చెప్పినట్టుగా పదిహేను రోజులు నేర్పించిండు. పాటలు పాడుడు, ఆడుడు అంతా మంచిగనె వచ్చింది. రాములమ్మ వాళ్లది మొదటి జట్టు అయితే మాది రెండో జట్టు. మా ఊళ్లోనే ఇప్పుడు నాలుగు టీమ్లు ఉన్నయి. మామిడి హరికృష్ణ సారు మా ఆట జూశి మెచ్చుకున్నడు. నలుగురికీ నేర్పుమన్నడు. నేర్చుకుంటమని ముందుకు వచ్చినోళ్ల ఊళ్లకు పంపిస్తున్నడు. నేను మా ఊరి రాములమ్మ కలిసి చానా ఊళ్లల్ల నేర్పించినం. ఒకప్పుడు మా అమ్మ, నాయనమ్మ, అమ్మమ్మ పాడిన పాటలు విని నేర్చుకున్న. నాకు చదువు రాదు. ఇంట్లో పిల్లలతోని పాటలు చదివిస్త. ఆ పాట విని గుర్తుపెట్టుకుంట. పాటలు నేర్చుకుంట, ఆట నేర్పుకుంట సంతోషంగ ఉన్న.
– గొరిగె నీల
…? నాగవర్ధన్ రాయల
పోతర్ల శ్రీనివాస్