చలి.. నిలువెత్తు మనిషిని వణికిస్తుంది. గుప్పెడంత గుండెనూ భయపెడుతుంది. హృద్రోగ పీడితులే కాదు, పరిపూర్ణ ఆరోగ్యవంతులు సైతం తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోవాల్సిన సమయమిది. వృద్ధులకైతే పరీక్షా కాలమే. పోషక విలువల ఆహారం, ఎంతోకొంత శారీరక శ్రమ, రుగ్మతల పట్ల అవగాహన.. ఇవే ఉన్ని దుస్తుల్లా మనల్ని చలి పులి నుంచి రక్షిస్తాయి.
చలికాలం హృద్రోగులకు గడ్డుకాలం. చలి శరీరంలోని పలు అవయవాలపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతుంది. ఆరోగ్యవంతులకు సైతం గుండెపోటు వచ్చే ఆస్కారం లేకపోలేదు. అన్ని వయసులవారిపైనా చలి పులి పంజా విసురుతుంది. బయట ఉష్ణోగ్రతలు తగ్గినప్పుడు శరీరంలోని రక్తనాళాల్లో అనేక మార్పులు చోటు చేసుకుంటాయి. ‘సింపథెటిక్ నర్వస్ సిస్టమ్’ చురుకుదనం పెరుగుతుంది. వీటన్నిటివల్ల గుండె సమస్యలు ఉత్పన్నం అవుతాయి. నిజానికి చలికి, గుండెకు ఉన్న సంబంధం విడదీయలేనిది.
చలి అంటేనే బయటి వాతావరణంలో ఉష్ణోగ్రతలు పడిపోవడం. వాతావరణంలో ఉష్ణోగ్రతలు తగ్గిపోయినప్పుడు మనిషి శరీరంలోని రక్త నాళాలు కుంచించుకుపోతాయి. దీనివల్ల అంతర్గత ఒత్తిడి పెరుగుతుంది. ఫలితంగా ‘సింపథెటిక్ నర్వస్ సిస్టమ్’ చైతన్యవంతం అవుతుంది. హృదయ స్పందన పెరుగుతుంది. అంటే, గతంతో పోలిస్తే గుండె ఎక్కువసార్లు కొట్టుకుంటుంది. రక్తనాళాలపై ఒత్తిడి (షియర్ స్ట్రెస్) అధికమై బీపీ అమాంతం పెరిగి పోతుంది. ఇవన్నీ గుండెపై ప్రభావం చూపుతాయి. ఇలా.. చలి అనేక రకాలుగా గుండెను దెబ్బతీస్తుంది.
రక్తం గడ్డకడితే..
మిగతా రోజులతో పోలిస్తే చలికాలంలో రక్తనాళాల్లో రక్తం గడ్డకట్టే స్వభావం 14 నుంచి 20 శాతం అధికం అవుతుంది. ప్లేట్లెట్స్ తీవ్రంగా స్పందించడం వల్లే ఇలా జరుగుతుంది. రక్తం గడ్డకట్టడం వల్ల గుండెకు రక్తసరఫరా మందగించి, గుండెపోటు సంభవిస్తుంది లేదా గుండె విఫలం అవుతుంది.
వ్యాయామం లేకపోతే..
చలికాలంలో బద్ధకం పెరుగుతుంది. ఆలస్యంగా నిద్రలేస్తారు. చలి భయంతో నాలుగు గోడలకే పరిమితం అవుతారు. నడక, వ్యాయామం పూర్తిగా పక్కన పెట్టేస్తారు. బయటికి వెళ్లాల్సిన పనులు వాయిదా వేసుకుంటారు. మిగతా రోజులతో పోలిస్తే.. రెండుమూడు గంటలు ఎక్కువ విశ్రాంతి తీసుకుంటారు. దీనివల్ల ఒంట్లో కదలికలు తగ్గుతాయి. శారీరక కదలికలు తగ్గడమనేది అన్ని విధాలుగా చెడు ప్రభావం చూపుతుంది. గడ్డకట్టుకు పోయిన రక్తం ఊపిరితిత్తులలోని ధమనిని అడ్డు కుంటుంది. ‘పల్మనరీ ఎంబాలిజం’ అంటే ఇదే. ఆ ఫలితంగా రోగికి ఊపిరి ఆడదు. ఇట్టే ఆయాసం వచ్చేస్తుంది. సమస్య తీవ్రమైతే గుండె రుగ్మతకు దారితీస్తుంది.
వైఫల్యాలు అధికం
గుండెనొప్పిని తొలిసారిగా 1772లో గుర్తించారు. ఒక వ్యక్తి ఏదో గుట్టను ఎక్కుతున్న సమయంలో.. తీవ్రమైన చల్లగాలి తాకినప్పుడు ఛాతీలో పుట్టిన అసౌకర్యాన్నే గుండె నొప్పిగా పరిగణించారు. దీన్నే ‘ఎంజైనల్ పెయిన్’ అంటారు. ఇది గుండెపోటుకు హెచ్చరిక. చలికాలంలోని వాతావరణ పరిస్థితుల వల్ల గుండెపై భారం పెరిగి గుండెపోట్లు అధికంగా నమోదు అవుతాయి. మిగతా సీజన్లతో పోలిస్తే.. చలికాలంలో గుండె వైఫల్యాలు ఇరవైశాతం అధికం. పనిభారం పెరగడం వల్ల శరీరానికి అవసరమైంత రక్తాన్ని గుండె పంపింగ్ చేయలేదు. ఫలితంగా ఊపిరితిత్తులపై ఒత్తిడి అధికమైపోయి ఆయాసంగా అనిపిస్తుంది. ఇన్ఫ్లూయంజా, వైరల్ ఫీవర్ వంటి ఇబ్బందులూ ఎక్కువే. ఈ ఇన్ఫెక్షన్స్ వల్ల కూడా గుండె వైఫల్యం ఎదురుకావచ్చు. అనేకానేక కారణాలతో.. చలికాలంలో గుండె లయ తప్పుతుంది. దీనినే ‘ఎట్రియల్ ఫిబ్రిలేషన్’ అంటారు. ఈ ప్రభావంతో బ్రెయిన్స్ట్రోక్ వచ్చే ఆస్కారమూ ఉంది. చలికాలంలో ‘వెంట్రిక్యులర్ ఎరిక్మియా’ కారణంగానూ కొన్నిసార్లు హఠాన్మరణాలు సంభవిస్తాయి. గుండె క్రమ పద్ధతిలో కాకుండా.. కొన్నిసార్లు చాలా వేగంగా కొట్టుకుంటుంది, కొన్నిసార్లు అనూహ్యంగా నెమ్మదిస్తుంది. దీంతో ఒక్కసారిగా గుండె స్తంభించిపోతుంది. ‘సడెన్ కార్డియాక్ డెత్’ అంటే ఇదే.
ఏం చేయాలి?
ఎంజైనల్ ఎటాక్
రోజులో ఎక్కువ శాతం ఇంట్లోనే ఉండటం వల్ల ‘ఇండోర్ ఫుడ్ యాక్టివిటీ’ పెరుగుతుంది. అంటే ఇంట్లోనే కూర్చుని మోతాదుకు మించి తినేస్తూ ఉంటారు. మధ్యమధ్యలో కొవ్వు ఎక్కువగా ఉన్న ఫలహారం లాగిస్తారు. శీతల పానీయాలు తీసుకుంటారు. అలవాటు ఉన్నవారిలో ధూమపానం, మద్యపానం
మోతాదు కూడా పెరుగుతుంది. దీనివల్ల కొలెస్ట్రాల్, ఒబేసిటీ సమస్యలు చుట్టుముడతాయి. శారీరక శ్రమ లేకపోవడంతో రక్తపోటూ అధికం అవుతుంది. వీటన్నిటివల్లా ‘ఎంజైనల్ ఎటాక్'(గుండె నొప్పి) వచ్చే అవకాశాలు ఉంటాయి.
…?మహేశ్వర్రావు బండారి
డాక్టర్ టి.శశికాంత్
ఇంటర్వెన్షనల్ కార్డియాలజిస్ట్, యశోద హాస్పిటల్,
సికింద్రాబాద్