Chandrayaan-3 | (స్పెషల్ టాస్క్ బ్యూరో) హైదరాబాద్, ఆగస్టు 23 (నమస్తే తెలంగాణ): వచ్చే 12 సెకండ్లలో వేగాన్ని ఏ మేరకు తగ్గించాలి? ప్రీ- ప్రొగ్రామ్లో అంచనా వేసినట్టు వాతావరణం లేదు.. ఇప్పుడు ఎలా? ధూళి వల్ల దిగే చోటు సరిగ్గా గుర్తించరావట్లే.. ఏం చేయాలి? చంద్రుడి గురుత్వాకర్షణశక్తి లాగేస్తుంది.. తర్వాతి సూచన ఇవ్వండి.ఇలా.. ఒకటి కాదు.. రెండు కాదు.. ఏకంగా 879 ప్రశ్నలు ఒకేసారి.12 సెకండ్ల సమయంలో వీటన్నింటికీ కచ్చితమైన సమాధానమివ్వాలి.879 మంది శాస్త్రవేత్తల్లో ఏ ముగ్గురు పొరపాటు చేసినా.. మిషన్ మొత్తం కుప్పకూలుతుంది.చదువుతుంటేనే.. గుండె వేగం పెరిగిపోతున్నది కదూ.. ‘చంద్రయాన్-3’ ల్యాండింగ్ ప్రక్రియ ఎంత సంక్లిష్టమైనదో.. శాస్త్రవేత్తలు ఎంత శ్రమపడ్డారో ఈ ఒక్క ఉదాహరణ చాలు అర్థంచేసుకోవడానికి!
చంద్రయాన్-3 మిషన్ విజయవంతం కావడం మాత్రమే అందరికీ తెలుసు. అయితే, ప్రయోగం వెనుక జరిగిన కసరత్తు, శాస్త్రవేత్తలు పడిన శ్రమ, ల్యాండింగ్ సమయంలో ఇస్రో ప్రధాన హాల్లో నడిచిన ఉత్కంఠ, విక్రమ్ ల్యాండర్ చంద్రుడి మీద దిగుతున్న సమయంలో తెరవెనుక జరిగిన కథ అతికొద్దిమందికే తెలుసు. ల్యాండింగ్ సమయంలో జస్ట్ 0.3 శాతం పొరపాటు జరిగినా మొత్తం చంద్రయాన్ ప్రయోగమే విఫలమయ్యేదని తెలుసా? అయితే, అలా జరుగకుండా మన సైంటిస్టులు పకడ్బందీగా వ్యూహాన్ని అమలుచేశారు. అందుకే, యావత్తు ప్రపంచ దేశాలకు చెందిన ప్రఖ్యాత శాస్త్రవేత్తలు ఇస్రో సైంటిస్టుల కృషిని కొనియాడుతున్నారు.
సవాలక్ష సమస్యలు..
చంద్రుడి దక్షిణ ధ్రువంపై విక్రమ్ ల్యాండర్ను విజయవంతంగా దిగబెట్టడం అంత సులువైన విషయం కాదు. అదెంత కష్టమో ఒక ఉదాహరణతో అర్థం చేసుకొందాం. మీరు విమానంలో ఎప్పుడైనా ప్రయాణించారా? ఎంతో నునుపుగా ఉన్న రన్వే మీద ల్యాండింగ్ అయ్యే సమయంలో కూడా విమానం నేలకు తాకగానే కుదుపులకు లోనవ్వడం మీరు గ్రహించే ఉంటారు. ప్లేన్లో ఉన్న పైలట్ ప్రత్యక్షంగా నియంత్రించినప్పటికీ, రన్వే ఎంతో నునుపుగా ఉన్నప్పటికీ.. కుదుపులు మాత్రం ఆగవు. మరి అలాంటిది.. ఇక్కడి బెంగళూర్ ఇస్రో సెంటర్ నుంచి ఎక్కడో భూమికి 3,84,400 కిలోమీటర్ల దూరంలో చంద్రుడి మీద ఒక ఎస్యూవీ కారు బరువు ఉన్న వస్తువును (ల్యాండర్ విక్రమ్) అత్యంత జాగ్రత్తగా దిగబెట్టాలంటే ఎంత కష్టపడాలి? పైగా విమానాన్ని పైలట్ ప్రత్యక్షంగా నడిపినట్టు కాకుండా.. సెన్సర్లు, ప్రీ-ప్రోగ్రామింగ్ సూచనలతో పరోక్షంగా ల్యాండింగ్ను పూర్తిచేయాలి. సరే.. దిగబెట్టే ప్రదేశమైనా రన్వేలాగా నునుపుగా ఉంటుందా? అంటే, లోయలు, పర్వతాలు, బిలాలు, పగుళ్లు, రాళ్లు, దుమ్ము ఇలా సవాలక్ష సమస్యలు ఉంటాయి. సరే.. ఇవన్నీ తట్టుకొని.. ల్యాండర్ను హెలికాప్టర్ ల్యాండింగ్ మోడ్లో దిగబెట్టాలని అనుకున్నా.. గురుత్వాకర్షణ శక్తిలో తేడాలతో చంద్రుడి ఉపరితలంపై ల్యాండర్ పడిపోయే ప్రమాదం ఉండనే ఉన్నది. అయినప్పటికీ.. ఇవన్నీ దాటుకొని మన శాస్త్రవేత్తలు విక్రమ్ను ఎంతో చాకచక్యంగా చంద్రుడి మీద దిగబెట్టారు.
సమయాన్ని బట్టి నియంత్రణ
ఇస్రో చంద్రయాన్-3 ప్రయోగంలో పాలుపంచుకొన్న శాస్త్రవేత్త ఒకరు బుధవారం సాయంత్రం ఇస్రో ప్రధాన హాల్లో జరిగిన ఉత్కంఠను, ప్రయోగం నడిచిన విధానాన్ని ఇలా వివరించారు. గురుత్వాకర్షణ శక్తి తక్కువగా ఉండడం వల్ల ల్యాండర్ అవరోహణపై మరింత కచ్చితత్వంతో ఉండాలి. సరైన శక్తితో సరైన సమయంలో సరైన స్థాయిలో ఇంజిన్లు మండించాల్సి ఉంటుంది. ల్యాండర్ కిందికి దిగుతున్న వేగాన్ని నియంత్రించడంలో ఏ చిన్న పొరపాటు జరిగినా కూలిపోవచ్చు. అయితే, చంద్రుడి ఉపరితలంపై వేగంగా దిగే ల్యాండర్ను సమయాన్ని బట్టి నియంత్రించడం, ల్యాండింగ్ సమయంలో థ్రస్టర్లు మండటంతో దానినుంచి వెలువడే ప్రెజర్ కారణంగా వెలువడే ధూళి ఈ రెండు విషయాలు శాస్త్రవేత్తలకు పెద్ద సమస్యగా మారాయి. చంద్రుడి గురుత్వాకర్షణ శక్తిని తట్టుకొంటూ.. పైకి ఎగసిన దుమ్ములోనే నిర్ణీత ప్రదేశాన్ని గుర్తిస్తూ ల్యాండర్ను వీలైనంత నెమ్మదిగా దింపాలి. ఈ సమయంలో ప్రీ-ప్రొగ్రామ్ సూచనల్లో ల్యాండర్ సమస్యలు ఎదుర్కొనే ప్రమాదం కూడా ఉన్నది. భూమి నుంచి ఇచ్చే సిగ్నల్స్లో ఆలస్యం జరిగినా.. ల్యాండర్ వేగంగా కూలిపోగలదు. 2019లో చంద్రయాన్-2 ప్రయోగంలో దాదాపుగా ఇలాగే జరిగింది. అయితే, ఈసారి ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు అన్నింటికీ సంసిద్ధులై ఉన్నారు. గతంలో జరిగిన పొరపాట్ల నుంచి పాఠాలు నేర్చుకొన్నారు.
ప్రీ-ప్రోగ్రామ్ సెట్ చేసినప్పటికీ..
ప్రీ-ప్రోగ్రామ్లో ఏమైనా సమస్యలు ఎదురైతే, పరిష్కరించడానికి 879 మంది శాస్త్రవేత్తలు బుధవారం విక్రమ్ ల్యాండింగ్ సమయంలో రెడీగా ఉన్నారు. ప్రీ-ప్రోగ్రామింగ్ సూచనలకు, విక్రమ్ అడిగే ప్రశ్నలకు సమాధానాలను 12 సెకండ్ల నిర్ణీత సమయంలో ఇవ్వడానికి సిద్ధమయ్యారు. ఆలస్యమైతే, ల్యాండర్తో సంబంధాలు తెగిపోయే ప్రమాదమున్నదన్న విషయం వారికి ఇదివరకు అనుభవమే. శాస్త్రవేత్తలు ఊహించినట్టు డీఫాల్ట్ ప్రోగ్రామ్లో పెద్దయెత్తున సమస్యలు రాకపోయినప్పటికీ, కొన్ని చిన్న సమస్యలు ఎదురయ్యాయి. అంతే, అప్పటికే సిద్ధంగా ఉన్న శాస్త్రవేత్తలు కొందరు డీ-ఫాల్డ్ ప్రోగ్రామ్ను ముందుకు పుష్ చేయగా, మరికొందరు సమస్యలను యుద్ధప్రాతిపదికన పూర్తిచేశారు. ఇదంతా కేవలం 12 సెకండ్లలోనే పూర్తయ్యింది. అయితే, ల్యాండర్ దిగేటప్పుడు.. దాని నుంచి వచ్చే ప్రెషర్ వల్ల.. చంద్రుడి ఉపరితలం మీద ధూళి పెద్దయెత్తున పైకి లేచింది. దీంతో ల్యాండర్ ఎక్కడ దిగుతుందో కెమెరాలకు అంత స్పష్టంగా కనిపించలేదు. దీంతో హాల్లో ఒక్కసారిగా ఉత్కంఠ పెరిగిపోయింది. అయితే, ఉపరితలం నుంచి ల్యాండర్ ఎంత ఎత్తులో ఉన్నది? వేగం ఏమేరకు తగ్గింది? అన్న లెక్కలను పక్కాగా వేసి.. విక్రమ్ను శాస్త్రవేత్తలు సురక్షితంగా చంద్రుడి మీద దిగబెట్టారు.
స్వదేశీ సాంకేతికతతో సగర్వంగా..
బెంగళూరు: చంద్రుడిపైకి విజయవంతంగా విక్రమ్ను ల్యాండ్ చేసి ప్రపంచం ముందు సగర్వంగా జాతీయ జెండాను రెపరెపలాడించిన భారత్ చంద్రయాన్-3 ప్రయోగం చేసేందుకు ఎవరిపైనా ఆధారపడలేదు. స్వదేశీ టెక్నాలజీని వాడుతూ.. సొంత పరిజ్ఞానంతోనే నింగిలోకి దూసుకెళ్లింది. గతంలో ప్రయోగించిన చంద్రయాన్-2 సమయంలో రష్యా సహకారంతో ఇస్రో ప్రయోగం చేసింది. ఈ ప్రయోగాన్ని రష్యా-భారత్ సంయుక్తాధ్వరంలో నిర్వహించినట్టే చెప్పుకోవాలి. ఎందుకంటే దీనిలో ఉపయోగించిన ఆర్బిటర్, రాకెట్ మాత్రమే స్వదేశంలో తయారయ్యాయి. ప్రయోగంలో అతి కీలకమైన ల్యాండర్, రోవర్ రష్యాలో తయారయ్యాయి. అయితే రష్యా సహకారంతో చేపట్టిన ఈ ప్రయోగం సాంకేతిక కారణాల వల్ల చివరి నిమిషంలో విఫలమైంది. దీంతో ఇతర దేశాలపై ఆధారపడకూడదని నిర్ణయించుకున్న భారత్ సొంత టెక్నాలజీని నమ్ముకుంది. విక్రమ్ ల్యాండర్, ప్రజ్ఞాన్ రోవర్లను స్వదేశీ టెక్నాలజీతో రూపొందించుకుంది. వాటితోనే నేడు చంద్రుడి ఉపరితలంపై సగర్వంగా అడుగుపెట్టింది.
అంకెల్లో చంద్రయాన్-3