Start up plans | డబ్బులు ఊరికే రావు. నిజమే. కష్టపడితేనే వస్తాయి. డబ్బుల కోసమే అందరూ కష్టపడుతున్నరు. మరి కష్టపడ్డోళ్లందరూ సంపద కూడబెట్టిన్రా? లే! అందుకనే మస్తుగ పైసలు సంపాదించాల్నని ఈ కాలం పోరగాండ్లు కొలువులు వద్దంటున్నరు. ఉద్యోగంల ఒకలకు సంపాదించేదేంది? బుద్ధిబలంతోని మనమే సంపాదించుకోవాల్నని స్టార్టప్స్ పెడుతున్నరు. ఇట్లయితే టాలెంట్కి ఫుల్ ఎక్స్పోజర్. మస్తు పైసలంటున్నరు. మరి ఫెయిలయితే ఎట్లంటే… అనుభవం వస్తే మంచి కొలువొస్తది. లేకుంటే ఇంకో స్టార్టప్కి పునాది పడుతదంటున్నరు. ఆ ధైర్యమే స్టార్టప్ ఫౌండర్స్ని బిలియనీర్లు చేస్తున్నది. ‘ఎంత చెట్టుకు అంత గాలి’ అన్నట్టు ‘ఎంత మంచి ఐడియాకు అంత సక్సెస్’ అనుకుంట ఇంజినీరింగ్ పిలగాండ్లంతా ‘ధైర్యే సాహసే స్టార్టప్’ అంటున్నరు!
‘నాన్నోయ్. క్యాంపస్ ప్లేస్మెంట్స్ పక్కా అనుకునే కాలేజీల గాదు. కొత్త ఐడియాలు నిజం చేసే ఇన్క్యుబేషన్ ఉన్న కాలేజీల చేరుత’మంటున్నరు ఈ కాలం పోరగాండ్లు. అంతా పెద్దోళ్ల ఇష్టమేనా ఏంది? మా మనసులో ఏముందో కొంచెం సూడుర్రని అమ్మబాపులని రిక్వెస్ట్ చేస్తున్నరు. ‘అంతంత ఫీజులుకట్టి చేర్పించేది మీ ఇష్టానికి వదిలెయ్యనీకి కాదు. డబ్బులేమన్న చెట్లకు కాస్తున్నయా?’ అని పేరెంట్స్ అంటే.. ‘స్టార్టప్స్కి డబ్బులు కాస్తున్నయ్. గా డబ్బుల కోసమే చెప్తున్న. స్టార్టప్ ఇన్క్యుబేషన్ సెంటర్ ఉన్న కాలేజీలనే సదువుత’ అని బల్ల గుద్ది చెప్తున్నరు. మంచి తెలివి, ఉత్తమమైన ర్యాంక్తో కాలేజీకి వచ్చిన స్టూడెంట్ని ఫస్ట్ క్లాస్లనే ‘ఇంజినీరింగ్ సదువాలె. అమెరికా పోవాలె’ అని ప్రొఫెసర్లు చెప్తుండె. గదిప్పుడు ఔట్ డేటెడ్ కాన్సెప్ట్ అయ్యింది. బే ఏరియాకో, సిలికాన్ వ్యాలీకో పోవాలె. కొలువు జెయ్యాల్ననేది ముప్పయ్యేండ్ల కిందటి కల. ఇప్పుడది కరిగిపోతాంది. అమెరికాల సెటిల్ గావాల. గ్రీన్ కార్డ్, బెంజ్ కారు. అయితే కంపెనీ డైరెక్టర్ నుంచి సీఈఓ దాంక ఉండే పెద్ద పోస్టుల ఏదో ఒకదాంట్ల కొలువు జేయాల్ననే కోరికలు తగ్గిపోతున్నయ్. ‘ఒకల దగ్గర పనిచేసేదేంది? మేమే పని మొదలువెడుతమ’ని ఇంజినీరింగ్ డిగ్రీ రాక మునుపే రెడీ అయితాన్నరు.
అప్ కమింగ్ గ్రాడ్యుయేట్సే కాదు. ఐటీ ఇండస్ట్రీల హై టాలెంట్ పీపుల్ కూడా ‘నా సంగతేంది? ఎంతకీ ఈ కొలువేనా?’ అని ఆలోచనలో పడుతున్నరు. అవకాశం ఉంటె అమెరికాల, లేకుంటె ఇండియాల స్టార్టప్ కంపెనీ పెడుతున్నరు. ఇదంతా పులిని జూసి నక్క వాతబెట్టుకున్న బాపతు అనుకునేరు. అక్షరాలా నిజమని అంకెల్లో జెప్తున్నడు ప్రొఫెసర్ ఇల్యా స్ట్రాబులేవ్. స్టాన్ఫర్డ్ యూనివర్సిటీ, బిజినెస్ స్కూల్ల పాఠాలు జెప్పే ఆ పెద్దాయన అమెరికాల సక్సెస్ అయి, బిలియన్ డాలర్ల విలువ జేసే 500 స్టార్టప్ల లెక్కలన్నీ దీసిండు. వాటిని 1,078 మంది స్థాపిస్తే వాళ్లల్ల 44 శాతం మంది విదేశాల్లో పుట్టి, అమెరికాకు వలసొచ్చినోళ్లు ఉన్నరట. యూనికార్న్ వ్యవస్థాపకుల్ల మన భారతీయులే ఎక్కువ. భారత ప్రభుత్వం రక్షణ రంగం, వ్యవసాయం కోసం అప్పుడప్పుడు ఇజ్రాయెల్ టెక్నాలజీ పేరు తీస్తది. అమెరికాల ఉన్న యూనికార్న్ ఫౌండర్స్ల ఇజ్రాయిల్ది సెకండ్ ప్లేస్. అమెరికన్ టెక్నాలజీ ఇండస్ట్రీ ఉద్యోగుల్ల భారతీయులే ఎక్కువ మంది ఎట్లున్నరో, అట్లనే స్టార్టప్స్ పెట్టుట్ల గూడ పెరిగిపోతున్నరని ఇల్యా స్ట్రాబులేవ్ లెక్క తేల్చిండు. అమెరికాల ఉన్న యూనికార్న్ (ఒక బిలియన్ డాలర్ విలువజేసే స్టార్టప్)లని స్థాపించిన వాళ్లల్ల 90మంది ఇండియాల పుట్టి, పెరిగి అమెరికా వలసొచ్చినోళ్లేనని తేల్చిండు. మైక్రోసాఫ్ట్, గూగుల్, అడోబ్, ట్విట్టర్ లాంటి ఎన్నో టెక్ దిగ్గజాలకు సీఈఓలుగా ఇండియన్స్ ఎదగడమే కాదు, రేపటి టెక్ దిగ్గజాలకు ఇప్పుడు పునాదులేస్తున్నరని ఈ లెక్కలతోని తేలిపోయింది! యూనికార్న్స్లనే ఇన్నుంటే ఇగ మిగతా స్టార్టప్స్లలో ఇండియన్ టెకీలు పది రెట్లుంటరని జెప్తున్నరు. అమెరికాల అట్లుంటే మరి హైదరాబాద్ల ఉండే తెలుగు టెకీలు ఊరికనే ఉంటరా? స్టార్టప్లను దున్నేస్తున్నరు. యూనికార్న్స్ పండిస్తున్నరు!
‘అవసరానికో అబద్ధం’ అన్నట్టు అబద్ధాలు లేకుంట కొత్త ఐడియాలతోని అవసరాలు తీర్చుకొనుడే స్టార్టప్! అది సొంత అవసరాలు గాదు. అందరి అవసరాలు. ఒక రంగంలో ఎప్పుడూ ఉండే అవసరాలను తీర్చడానికి పాత పద్ధతిని పక్కనపెట్టి, టెక్నాలజీని జోడించి కొత్త పద్ధతిలో సేవలు అందించడమే స్టార్టప్. ఇక్కడ పెట్టుబడి కంటే ఐడియా ముఖ్యం. హోటల్ ఇండస్ట్రీ పాతదే. కాచిగూడ (హైదరాబాద్)ల రాజా రెసిడెన్సీ హోటల్ కొత్తగ కట్టలే. జనం హోటల్ల ఒకటి, రెండు రోజులు ఉండుడు కూడా అలవాటే. అయితే.. ఈ హోటల్ ఇండస్ట్రీల హోటళ్లని ఫోన్లనో, కంప్యూటర్లనో జూసి రూమ్ బుక్ జేసుకొనుడు కొత్త. ఇంటర్నెట్తోని హోటళ్లను వాడుకునే తీరుని ఓయో వాడు సూపిచ్చిండు. అంతే.. హోటల్ కట్టలే. కొత్త ఇండస్ట్రీని క్రియేట్ చేయలే. ఉన్నదానినే వాడుకునే సౌలత్ సూపిచ్చిండు. జనం జై కొట్టిన్రు.
మన తెలుగోళ్లు ఫణీంద్ర సామ, సుధాకర్ పసుపునూరి, చరణ్ పద్మరాజు మొదలువెట్టిన ‘రెడ్ బస్’ కూడ అట్లనే. వాళ్లతాన బస్సులుండయ్. కార్లుండయ్. డ్రైవర్లకు జీతాలిచ్చే ఖర్చు లేదు. కిరాయి బాధల్లేవ్. బస్సు ఓనర్లతోని టైఅప్ అయిన్రు. ప్యాసింజర్లకు యాప్ ఇచ్చిన్రు. అంతే ఇంట్లనే ఉండి టికెట్ బుకింగ్ చేసుకుంటున్రు. రిజర్వేషన్ కౌంటర్ల నిలబడనీకి ఒకపూట ఆఫీస్కి సెలవుపెట్టే బాధపోయె. బస్సు ఎప్పుడొస్తదోనని ఎదురుచూసే తండ్లాట తప్పే. అంతా టెక్నాలజీ మహిమ. ఆన్లైన్ పేమెంట్. జీపీఎస్ ట్రాకింగ్.. సుఖవంతమైన ప్రయాణం కదా! గిదంతా సదువుకున్న పోరగాళ్లు, టెక్నాలజీ బాగా తెలిసినోళ్ల ముచ్చటే అనుకునేరు. అట్లయితే వాళ్ల బిజినెస్ కస్టమర్లు లేక సతికిలబడుతుండె. మారుతున్న కాలాన్ని బట్టి అందరూ మారుతున్రు. కొత్తొక వింత కాదు. అవసరం. కాలాన్నిబట్టి ఉర్కకుంటే ఎన్కబడిపోతమని అందరికీ తెలిసిపోయె.
వండే ఓపికలేదు. ‘స్విగ్గీ చేస్తవా, చెయ్యాల్నా?’ అని అమ్మమ్మలూ అంటున్నరు. జేజమ్మలు గూడా టెక్నాలజీకి అట్ల జై కొట్టబట్టె. గీ టెక్నాలజీ ముచ్చట్లన్నీ ఏదో అమెరికోని యవ్వారం అనుకునేరు. ఈ స్విగ్గ్గీ వ్యాపారమంతా మనోళ్లదే. స్విగ్గీ పెట్టిన శ్రీహర్ష మాజేటి, రాహుల్ జైమిని, నందన్ రెడ్డి మనోళ్లే! 2014ల మొదలైన స్విగ్గీ గిప్పుడు దేశమంతా వడ్డిస్తాంది. దీని మార్కెట్ విలువ 3.3 బిలియన్ డాలర్లు! ఎర్కేనా? ప్లాన్ సక్సెస్ అయితే పైసలు గట్ల పెరుగతయ్! ఆరోగ్యం, బీమా సేవలు అందించే ‘ఎకిన్ కేర్’ హైదరాబాద్ ప్రొడక్టే. డాక్టర్ అపాయింట్మెంట్ నుంచి ప్రిస్క్రిప్షన్స్ ఆన్లైన్ చేయడం దాంక పర్ఫెక్ట్గ చేస్తది. ఈ సక్సెస్ స్టోరీలు చెప్పేదేందంటే? సర్వీస్ని డిఫరెంట్గ ప్రజెంట్ జేస్తే కస్టమర్ ఇంకా బాగా సంతృప్తి పడుతడు! గిదే స్టార్టప్ సక్సెస్కి ప్రమాణం!
ఆలోచనే స్టార్టప్కి అసలైన పెట్టుబడి. టెక్నాలజీ ఆసరా. ‘కష్టే ఫలి’ అనుకుంట.. క్లయింట్స్కి సర్వీస్ చేస్తూ, ఏంజెల్ ఇన్వెస్టర్స్ కోసం ఎదురుచూస్తూ, పని జేస్కుంటపోయేటోళ్లు అమెరికాలనే గాదు ఇండియాల గూడ మస్తుగున్నరు. హైదరాబాద్ల అయితే గిప్పుడా కలల సాగు బహుబాగుంది. ఈ మధ్యనే ‘డార్విన్ బాక్స్’ స్టార్టప్ మార్కెట్ క్యాపిటల్ వాల్యూ బిలియన్ డాలర్లకు పెరిగి యూనికార్న్ గుర్తింపు తెచ్చుకున్నది. స్టార్టప్ ప్రయోగాలు, ప్రయత్నాలు ఎన్నో నడుస్తున్నయ్. వాటిల్ల మన హైదారాబాద్ల జీరో యూనికార్న్స్ నుంచి మూడు స్టార్టప్ యూనికార్న్స్ వచ్చినయ్! డార్విన్ బాక్స్, జెనోటి, హైరేడియస్ యూనికార్న్ క్లబ్లో జేరడం మామూలు సక్సెస్ కాదు. టెక్ దిగ్గజాలు మైక్రోసాఫ్ట్, గూగుల్, యాపిల్ లాంటి పెద్ద కంపెనీలన్నీ ఇద్దరు ముగ్గురితోని స్టార్ట్ అయినయే. మొదలు చిన్న స్టార్టప్సే. చిన్నగ నిలదొక్కుకున్నయ్. ఏ పోటీలేని రోజుల్ల అయి నిలదొక్కుకొనుడు వేరు. అన్ని సేవలకూ పెద్దపెద్ద కంపెనీలున్న ఈ రోజుల్ల వాటికి పోటీగా కొత్త ఐడియాతో దీటుగా నిలవడుడు వేరే! కార్పొరేట్ హ్యూమన్ రిసోర్స్ మేనేజ్మెంట్ సాఫ్ట్వేర్ని ఇండియన్ కంపెనీలకు తగ్గట్టుగా తయారుజేసి ‘డార్విన్ బాక్స్’ స్టార్టప్ సక్సెస్ అయింది. గట్లని ఆ ప్రొడక్ట్ ఇండియన్ కంపెనీలతోనే ఆగిపోలే. ఫారిన్ కంపెనీలు గూడ మెచ్చుకుని కొనుక్కున్నయ్. గందుకే డార్విన్ బాక్స్ ఐడియా బంపర్ హిట్ అయింది. 2010 సంవత్సరంలో ఇండియన్ స్టార్టప్స్ల ‘మేక్ మై ట్రిప్’ ఒక్కటే యూనికార్న్ క్లబ్ల జేరింది. ఏడాదికొక్కటి నుంచి మూడేండ్లకు రెండు స్టార్టప్లు యూనికార్న్ క్లబ్ల జేరినయ్. యూనికార్న్ క్లబ్ల జేరే స్టార్టప్ల సంఖ్య ఏటా పెరుగుతానే ఉంది. 2020లనే 12 ఇండియన్ స్టార్టప్స్ యూనికార్న్ క్లబ్ల చేరినయ్! వాటిల్ల సెలూన్లు, స్పాలకు సాఫ్ట్వేర్ అందించే జెనిటో ఉన్నది. ఇది హైదరాబాద్ లోకల్ స్టార్టప్. హైదరాబాద్ల మొదలై అమెరికా దాంక పోయింది ఈ కంపెనీ. ఇంటర్నెట్ వాడకం, ఈ కామర్స్ మార్కెటింగ్ తక్కువగనే ఉన్న ఈ రోజుల్లనే 50 స్టార్టప్స్ యూనికార్న్ క్లబ్ల చేరినయంటే ముందు ముందు ఇంకెన్ని వస్తయో?!
స్టార్టప్ల సక్సెస్ రేట్ తక్కువ. ఒక్క శాతం సక్సెస్ రేట్ ఉన్న స్టార్టప్ ఫీల్డ్ల అడుగువెడితే కోరి ముళ్లబాటలో పయనం మొదలుబెట్టినట్టే అనేటోళ్లు ఉన్నరు. డార్విన్ బాక్స్, జినోటి, హైరేడియస్ ఇంకా సక్సెస్ చూసిన స్టార్టప్లు పెట్టినోళ్లు కోటీశ్వరులు గాదు. మధ్య తరగతి కుటుంబాల నుంచి వచ్చినోళ్లే. పెద్ద పెద్ద కంపెనీల్ల పనిచేసిన్రు. అనుభవంతోపాటు, సేవింగ్స్ పెంచుకున్నరు. ఐడియా, అనుభవం వాళ్ల పెట్టుబడి. కంపెనీ మొదలువెట్టుడు కోసం పెట్టుబడికి ఇబ్బందులు పడ్డోళ్లే. బూట్ స్ట్రాప్ (పర్సనల్ సేవింగ్స్, ఫ్యామిలీ మెంబర్స్, ఫ్రెండ్స్ ఇచ్చిన డబ్బు) తోనే కెరీర్ని మొదలువెట్టిన్రు. కస్టమర్ ఉన్నా, లేకున్నా వాళ్ల ఐడియాలు సీడ్ ఇన్వెస్టర్లకు నచ్చినయ్. పైసలు పెట్టిన్రు. ప్రొడక్ట్ని తెచ్చిన్రు. కస్టమర్లను పట్టిన్రు. ‘ఆపరేషన్’ సక్సెస్ అయిందంటే స్టార్టప్ మీద ఏంజెల్ ఇన్వెస్టర్ల కన్నువడ్డట్టే. ఇక పెట్టుబడుల పంట పండినట్టే. వెంచర్ క్యాపిటలిస్టుల పెట్టుబడుల సిరీస్లు మొదలయితయి. ఈ మధ్యనే యూనికార్న్ క్లబ్ల చేరిన డార్విన్ బాక్స్ మూడో సిరీస్లనే బిలియన్ డాలర్ కంపెనీ అయింది! ప్రొడక్ట్ల దమ్ముంటే తొందర్లనే యూనికార్న్ కావొచ్చని కాలం రుజువు చేసింది.
గిది 20వ శతాబ్దం నాటి ఆవిష్కరణల కాలం గాదు. ఆలోచనల కాలం. ఆవిష్కరణలను సామాన్యుడి సేవకు వినియోగించే కాలం. గందుకే, గిది స్టార్టప్ టైమ్! డిజిటలైజేషన్, ఇంటర్నెట్, ఆటోమేషన్ ఇంటెలిజెన్స్, ఈ వెహికిల్స్, ఈ కామర్స్ ప్రపంచాన్ని కొత్తదారుల్లోకి నడిపిస్తున్నయి. గీ ప్రయాణంల వృత్తులు, ప్రవృత్తులన్నీ రూపం మార్చుకుంటున్నయి. గీ మార్పుని ముందే పసిగట్టినోడు యుద్ధంలనే గాదు యుద్ధం అసుంటి వ్యాపారంల గూడ గెలుస్తడు. వ్యాపారంల కస్టమర్ని కాపాడుకునుడే గాదు, పోటీదారునితో తలపడాలె. గట్లయితెనే గెలుపు. అమెరికా అధ్యక్ష ఎన్నికలు అయిపోయినంక బైడెన్ ‘పారిస్ డీల్’ మీద సంతకం పెట్టిండు. అప్పటిసంది ఈ వెహికిల్స్ ఇండస్ట్రీకి సంబంధించిన ఎన్నో స్టార్టప్లు హైదరాబాద్ల స్టార్ట్ అయినయి. నోట్ల రద్దుతోని అకౌంట్ల డబ్బులున్నా చేతిలోకి రాకపోయె. కరోనా భయంతో పైసలు ఇచ్చినా తీసుకోలేకపోతిమాయె. ఇసుంటి ఇబ్బందుల్ల ఫిన్టెక్ యాప్లు మస్తుగొచ్చినయి. ఈ నాలుగేండ్లల్ల మస్త్ రెవెన్యూ రాబట్టుకున్నయి. పేటీఎం, జొమాటోలు వెంచర్ క్యాపిటల్ (వీసీ) సిరీస్ ఫండ్ రైజింగ్లనే కాదు ఐపీఓ దాంక పోయినయి.
ఈవీల జాతర షురూ అయినంక ఎన్నో ఫీల్డ్స్కి బూస్టింగొచ్చింది. బ్యాటరీ సర్వీస్, పవర్ స్టేషన్స్, ఈ కామర్స్ వెహికిల్స్, లాజిస్టిక్ డెలివరీ, పవర్ సర్వీస్లల్ల ఎన్నో స్టార్టప్లు హైదరాబాద్ల షురూ అయినయి. ఈ కామర్స్, హ్యూమన్ రిసోర్స్, ఎడ్యుకేషన్, హెల్త్, అగ్రికల్చర్, ఎంటర్టైన్మెంట్ రంగాల్ల కొత్త ఆలోచనలతో వస్తున్న యంగ్ ఎంట్రప్రెన్యూర్స్కు ఎంకరేజ్మెంట్ పెరిగింది. తెలంగాణ ప్రభుత్వం టీహబ్, షీహబ్ల ఎట్లయితే స్టార్టప్లకు సపోర్ట్ ఇస్తాందో జేహబ్ (జేఎన్టీయూహెచ్), సిటీల ఉన్న ఐఐఐటీ, ఐఐటీ, బిట్స్తోపాటు కేంద్ర ప్రభుత్వ పరిశోధన, అభివృద్ధి సంస్థలు ఇన్క్యుబేషన్ సపోర్ట్ ఇస్తున్నయి. వంద ఐడియాలు వికసించి నూరు స్టార్టప్లు సక్సెస్ కావాల్నని సపోర్ట్ చేస్తున్నయి.
లోకల్ స్టార్టప్స్ సక్సెస్ రేటు ఇప్పుడు పెరగనీకి కారణం స్టార్టప్ కల్చర్ పెరగడం.ప్రొఫెషనల్సే స్థాపించడం ఇంకో కారణం. ఇండియాల బిజినెస్ ప్రమోటర్ కల్చర్ ఎక్కువ. ప్రమోటర్లే కంపెనీ సీఈఓలు, వైస్ ప్రెసిడెంట్స్, డైరెక్టర్స్గా ఉంటరు. కానీ విదేశాల్ల అట్ల గాదు. నాలెడ్జ్ ఉన్నోళ్లు పెట్టిన కంపెనీలే ఎక్కువ. ముగ్గురు, నలుగురితోని పెట్టిన మైక్రోసాఫ్ట్, గూగుల్ లాంటి కంపెనీలు ఎదిగినయి. ఇప్పుడు సక్సెస్ అయితాన్న స్టార్టప్లన్నీ నలుగురు కలిసి పెట్టినయే. నలుగురు కలిస్తే.. ‘ఏం జేయాలె? ఎట్ల జేయాలే’ అనేదానికి నాలుగు ఐడియాలొస్తయి. థాట్ ఎనర్జీ పెరిగితే ప్రొడక్ట్ క్వాలిటీ పెరుగుతది. ‘హైదరాబాద్ స్టార్టప్స్ల గిప్పుడు టెక్నాలజీ, బిజినెన్ నాలెడ్జ్తోపాటు స్టార్టప్ల పనిజేసిన అనుభవం ఉన్నోళ్లు పెడుతున్నయే ఎక్కువ ఉన్నయ’ని ‘స్టుమాగ్’ స్టార్టప్ ఫౌండర్ శ్రీచరణ్ లక్కరాజు అంటున్నడు. ఇండస్ట్రీ నాలెడ్జ్, ఎక్స్పీరియన్స్ ఉన్నోళ్లల్ల కాన్ఫిడెన్స్ ఎక్కవని చెప్తున్నడు. లోకల్ స్టార్టప్స్ల ఫౌండర్స్ యావరేజ్ నంబర్ మూడు ఉన్నదిప్పుడు. సిలికాన్ వ్యాలీ స్టార్టప్స్ గూడా గిట్లనే ఉన్నయ్. గిదంతా జూస్తాంటే ఎప్పుడో ఒకప్పుడు మన హైటెక్ సిటీ సిలికాన్ వ్యాలీని తలదన్నుద్దాఅనిపిస్తాంది!
2010 సంది 2020 దాంక 44 స్టార్టప్లు యూనికార్న్ క్లబ్ల చేరినయి. 2021 సంవత్సరంల యూనికార్న్ క్లబ్ల 43 స్టార్టప్లు చేరినయి. ఒక్కపాలే అన్ని చేరేసరికి దునియా అంత ఇండియన్ స్టార్టప్లకెల్లే జూసింది. టెక్నాలజీ ఎట్ల స్పీడందుకున్నదో చెప్పనీకి ఈ యూనికార్న్ స్టార్టప్లే రుజువు. మన జిందగీని పదేళ్లల ఊహించుకోలేనంతగ మార్చేస్తదని ఈ స్టార్టప్స్ వెల్లువ ఎరుకజేస్తున్నది!
ఐఐటీ హైదరాబాద్, ఐఐఐటీ హైదరాబాద్, బిట్స్, జే హబ్ (జేఎన్టీయూహెచ్), ఉస్మానియా యూనివర్సిటీల టెక్నాలజీ బిజినెస్ ఇన్క్యుబేటర్స్ నడుస్తున్నయి. కంపెనీ లా, టెక్నాలజీ, బిజినెస్ మేనేజ్మెంట్ ప్రొఫెసర్లు, ఇండస్ట్రీ లీడర్స్ మెంటర్స్గ ఉంటరు. స్టూడెంట్స్కి ఇన్ని తీర్లుగా మేలు జరిగితే వాళ్లకే కాదు, కాలేజీలకీ లాభమే. వాటి రేటింగ్ పెరుగుతది. అట్లనే స్టూడెంట్స్ల డిమాండ్ పెరుగుతది.
జేఎన్టీయూల ఇంజినీరింగ్ మూడో సంవత్సరంల ఉన్న ఎలక్ట్రానిక్స్ స్టూడెంట్స్ మునిగంటి శ్రీజ, దారపనేని సాయి సౌమ్య, కుడికల భవ్యశ్రీ, దుర్గం నీలిమ స్టార్టప్ని స్టార్ట్ చేసిన్రు. ‘ఐ నేత్ర’ అనే డివైజ్ని తయారు చేసిన్రు. డయాబెటిక్ రెటినోపతి, ఇంకొన్ని కంటిజబ్బుల్ని ఇది కనిపెడుతది. ఐఐటీ హైదరాబాద్ ఇచ్చేటి ‘ఆంత్ర
ప్రెన్యూర్షిప్ ఇన్ రెసిడెన్స్ స్కాలర్షిప్’కి ఈ ప్రాజెక్ట్ సెలెక్ట్ అయింది. ఈ స్టార్టప్ నడుపుకొంటనే, ఆ నలుగురు ఉద్యోగాలు చేస్తున్నరు. రిస్క్ తీస్కోడంల ఆడబిడ్డలేం తక్కువ కాదని తేల్చేసిన్రు! కొన్ని వ్యాపారాలల్ల నష్టపోతే రొట్టె విరిగి పొయ్యిల పడ్డట్టయితది. అయితే స్టార్టప్స్ల అట్లగాదు. సక్సెస్ అయినా కాకున్నా ‘రొట్టె విరిగి నెయ్యిలనే పడుతది’ అంటున్నరు! అట్లెందుకంటే.. సక్సెస్ అయితే ఆంత్రప్రెన్యూర్గా ఎదగొచ్చు. ఫెయిలైతే ఎక్స్పీరియన్స్తోని మంచి కంపెనీల జాబ్ గ్యారంటీ అంటున్నరు. రిస్క్ తీస్కొనుడు రస్క్ తిన్నంత ఈజీగా ఫీలయితే సక్సెస్ ఈజీ మామా అంటున్నరు స్టార్టప్ కలలు కనేటోళ్లు.
బెంగళూరుతో హైదరాబాద్ టాలెంట్ని పోల్చుకోవద్దు. ఇక్కడ తొమ్మిది లక్షల మంది టెకీలున్నరు. సక్సెస్లో బెంగళూరు కంటే వెనక ఉన్నమని అనుకుంటే పొరపాటు. ఇది లోకల్ టాలెంట్లో లోపం కాదు. లోకల్గా వెంచర్ ఇన్వెస్టర్లు లేకపోవడమే. విదేశాల్లో జాబ్స్ చేసి వచ్చిన ఇండియన్ టెకీలు ఎక్కువమంది బెంగళూరుల ఉంటున్నరు. వాళ్లు వెంచర్ క్యాపిటలిస్టులగా స్టార్టప్స్ల పెట్టుబడులు పెడుతున్నరు. స్టార్టప్ ఫౌండర్స్ వాళ్లను ఫార్మల్గ కలుస్తరు. అదే… హైదరాబాద్ స్టార్టప్ ఫౌండర్స్ అయితే అపాయింట్మెంట్ తీస్కోని పోవాలె. టైమ్ వేస్ట్, రిస్క్ ఎక్కువ. స్థానికంగా ఇన్వెస్టర్లు పెరిగితే మన టాలెంట్కి బూస్టింగ్ వస్తది. మరిన్ని స్టార్టప్స్ సక్సెస్ అయితయి. టెక్నాలజీ, డైవర్సిటీ, టాలెంట్ పీపుల్, అకడమిక్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్, రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్ హైదరాబాద్ స్టార్టప్ ఇండస్ట్రీకి కలిసివస్తయి. వెంచర్ క్యాపిటలిస్ట్స్ పెట్టుబడితోపాటు స్టార్టప్స్కి మార్కెటింగ్ సపోర్ట్ ఇవ్వాలి. అది పెరిగితేనే లోకల్ టాలెంట్కి గ్లోబల్ ఫోకస్ వస్తది.
– ప్రొఫెసర్ రమేశ్ లోగనాథం, ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ, హైదరాబాద్
‘జేహబ్’ల ఏడాదికో నాలుగు కొత్త స్టార్టప్లు వస్తున్నయి. యూనివర్సిటీ స్టూడెంట్స్తోపాటు ఓల్డ్ స్టూడెంట్స్ కూడా స్టార్టప్ స్టార్ట్ చేస్తున్నరు. వీటిల్ల హెల్త్ కేర్, ఆర్టిఫీషియల్ ఇంటెలిజెన్స్, ఎడ్యుకేషన్ టెక్నాలజీ స్టార్టప్స్ ఉన్నయి. కొన్ని సక్సెస్ అవుతున్నయి. స్టార్టప్ల ఎక్స్పీరియన్స్ ఉన్నోళ్లకు కొలువులు తొందరగ వస్తున్నయి.
– జి. విజయ కుమారి, డైరెక్టర్, జేహబ్, జేఎన్టీయూహెచ్
సిటీలో అకడమిక్ ఇన్స్టిట్యూషన్స్, రీసెర్చ్ సెంటర్స్ల స్టార్టప్ ఇన్క్యుబేషన్స్ ఉన్నాయి. ఐఐటీ, ట్రిపుల్ ఐటీ, సీసీఎంబీ, బిట్స్, ఐఐసీటీ, ఇక్రిశాట్, కేంద్ర ప్రభుత్వ వ్యవసాయ, గ్రామీణాభివృద్ధి పరిశోధన సంస్థలు, జేఎన్టీయూహెచ్, ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ ఇంక్యుబేషన్ సెంటర్స్ ఉన్నయి. లైఫ్ సైన్సెస్కి బెంగళూరు కంటే హైదరాబాద్లనే ఎక్కువ సంస్థలున్నయి. లైఫ్ సైన్సెస్ అప్లికేషన్స్కి ఇండియాల హైదరాబాదే బెస్ట్ ప్లేస్. ఇక్రిశాట్, సీసీఎంబీ, ఐఐసీటీ, ఎన్ఐఎన్, యూనివర్సిటీ ఆఫ్ హైదరాబాద్, డాక్టర్ రెడ్డీస్ ల్యాబరేటరీ, శాంతా బయోటెక్, భారత్ బయోటెక్ వంటి రీసెర్చ్, డెవలప్మెంట్ సంస్థలు సిటీల ఉన్నయి. హైదరాబాద్ల మెడికల్ హబ్ సపోర్ట్ ఉన్నది. ఫార్మా ఇండస్ట్రీ ఉన్నది.
డిఫెన్స్, ఏరోస్పేస్ ఇండస్ట్రీలు శానా పెద్దయి. డిఫెన్స్ మ్యాన్యుఫ్యాక్చరింగ్, డిఫెన్స్ రీసెర్చ్, డెవలప్మెంట్ సెంటర్స్ సిటీల ఉన్నయి. రాకెట్ టెక్నాలజీ అభివృద్ధి, రాకెట్ల (మిసైల్స్) తయారీ హైదరాబాద్లనే జరుగుతాంది. డీఆర్డీఏ, ఆర్సీఐ, బీడీఎల్, ఈసీఐఎల్ వంటి సంస్థలెన్నో ఇక్కడ ఉన్నయి. హైదరాబాద్ల డిఫెన్స్ టెక్నాలజీతోని పనిజేసే స్టార్టప్స్కి ఆకాశమే హద్దు!
వ్యవస్థాపకులు: సునిల్ కుమార్ మద్దికట్ల
సంవత్సరం: 2017
సేవలు: రక్తపు బొట్టు తీసుకోకుండానే ఒక వ్యక్తికి సంబంధించిన ఆరు ఆరోగ్య అంశాలను విశ్లేషించే హెల్త్ టెక్ గాడ్జెట్ని ఈ సంస్థ రూపొందించింది. ఆటోమేషన్ ఇంటెలిజెన్స్, ఇంటర్నెట్ ఆఫ్ థింగ్స్ హెల్త్ టెక్ పరికరాన్ని ఆవిష్కరించిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా రికార్డ్ సృష్టించింది. బ్లూ సెమీలో 69 మిలియన్ డాలర్లు పెట్టుబడి పెట్టేందుకు వెంచర్ క్యాపిటలిస్టులు ముందుకొచ్చారు.
వ్యవస్థాపకులు: మహేశ్ లింగారెడ్డి, నర్సిరెడ్డి పోశం, రోహిత్ రాఠి
సంవత్సరం: 2016
సేవలు: స్మార్ట్ఫోన్లు, ల్యాప్టాప్స్, స్మార్ట్ హోమ్ హబ్, ఈ బైక్, బ్యాటరీ ప్యాక్స్ మొదలైనవాటిని ఇంటర్నెట్తో అనుసంధానించేందుకు ఈ సంస్థ పనిచేస్తున్నది. 200 మిలియన్ డాలర్ల పెట్టుబడులను సాధించింది. రెండేళ్లలో స్మార్ట్రాన్ యూనికార్న్ అవుతుందని అంచనా.
వ్యవస్థాపకుడు: రాజ్ ఎన్
సంవత్సరం: 2011
సేవలు: ఫిన్టెక్ సర్వీస్. గిప్ట్ కార్డ్స్ (కూపన్లు), కార్పొరేట్ పేమెంట్స్, కార్పొరేట్ క్రెడిట్ కార్డ్ సేవలు అందిస్తున్నది. మైక్రోసాఫ్ట్, డాక్టర్ రెడ్డీస్, ఇన్ఫోసిస్, ఏటీ అండ్ టీ, హెచ్యూఎల్, ఇమామీ గ్రూప్ వంటి 4,500 కార్పొరేట్ కంపెనీలకు సేవలందిస్తున్నది. నాలుగు నెలల్లో 200 మిలియన్ డాలర్లు సమీకరించాలని ప్రణాళికలు రచిస్తున్నది.
వ్యవస్థాపకులు: అరుణ్ శ్రేయస్, గౌతమ్ ఎం.
సంవత్సరం: 2018
సేవలుః ఎలక్ట్రిక్ వాహనాలకు బ్యాటరీలను మార్చే సేవలు. భారతదేశంలో ఇప్పటికే బ్యాటరీ ఎక్సేంజ్ సర్వీస్కి కావాల్సిన నెట్వర్క్ ఏర్పరచుకున్నరు. 2023 నాటికి కార్యకలాపాలను విదేశాలకు విస్తరిస్తదట. ఇప్పటికి 2 మిలియన్ల డాలర్లను సమీకరించిన్రు.
వ్యవస్థాపకులు: సందీప్ బొమ్మిరెడ్డి, శ్రవంత్ గాజుల
సంవత్సరం: 2016
సేవలు: వేల ఫ్లాట్స్ ఉన్న గేటెడ్ కమ్యూనిటీల డిజిటల్ అడ్వర్టయిజింగ్.
వ్యవస్థాపకులు: అభిషేక్ దేశ్పాండే, అభయ్ దేశ్పాండే, అనిరుధ్ జలాన్, విక్రం ప్రభాకర్, ఏక్తా నారాయణ్
సంవత్సరం: 2016
సేవలు: ఆఫీస్ వ్యర్థాలను పునర్వినియోగించేలా చేయడం.
పెట్టుబడి: మోర్గాన్ స్టాన్లీ ఇండియా, సర్క్యులేట్ క్యాపిటల్, మురుగప్ప సంస్థలు ఇందులో పెట్టుబడులు పెట్టినయి. ఇప్పటిదాంక 26 మిలియన్ డాలర్ల పెట్టుబడులు సమీకరించినరు.