భారతీయ వంటకాల్లో వాడే పదార్థం సైంధవ లవణం. ఇంగ్లిష్లో ‘బ్లాక్ సాల్ట్’గా పిలిచే ఈ నల్లుప్పు వల్ల అనేక ఆరోగ్య ప్రయోజనాలు ఉన్నాయని ఆయుర్వేదం చెబుతున్నది. కర్పూరంలానే అపార ఔషధ గుణాలను కలిగి ఉన్నదని నిర్ధారిస్తున్నది.
వంటకాలకు రుచి, వాసన అందించే నల్లుప్పును అగ్నిపర్వత శిలల నుంచి వెలికితీస్తారు. హిమాలయ సానువుల్లో ఈ గనులు ఎక్కువ. ‘హిమాలయ బ్లాక్ సాల్ట్’ ముదురు గులాబీ రంగులో ఉంటుంది. ఇతర రకాలు లేత గులాబీ నుంచి లేత వంగపండు వరకు వివిధ వర్ణాలలో లభిస్తాయి. ఇందులో ప్రాథమికంగా సోడియం క్లోరైడ్ ఉండగా.. సోడియం బైసల్ఫేట్, సోడియం సల్ఫేట్, ఐరన్ సల్ఫేట్, హైడ్రోజన్ సల్ఫైడ్ల ఉనికి కొంతవరకు ఉంటుంది.
హిమాలయ బ్లాక్ సాల్ట్
భారతీయ వంటకాల్లో ఎక్కువగా ఉపయోగించే నల్లుప్పు ఇదే. ఎన్నో ఖనిజాలు ఇందులో ఉంటాయి. రుచిగానూ ఉంటుంది. ఘాటైన వాసన వస్తుంది. కొంతమేర కోడిగుడ్డు వాసనను గుర్తుకు తెస్తుంది.
బ్లాక్ లావా సాల్ట్
దీన్నే హవాయియన్ బ్లాక్ సాల్ట్ అనీ పిలుస్తారు. నల్లగా ఉంటుంది. వంటకాలకు వైవిధ్యమైన మట్టి, పొగ వాసన అద్దుతుంది. దీన్ని హవాయిలోని అగ్నిపర్వతాల లావా నుంచి వెలికితీస్తారు.
బ్లాక్ రిచువల్ సాల్ట్
దీనికి ‘మంత్రగత్తె ఉప్పు’ అని కూడా పేరు. సముద్రపు ఉప్పు, చార్కోల్, బూడిదతో తయారవుతుంది. తినడానికి ఉపయోగించరు. దుష్ట శక్తుల నుంచి రక్షిస్తుందని ఓ నమ్మకం.