సాధించాలనే పట్టుదలే సంకల్పం. సంకల్పం శుద్ధి కలిగినది అయితే… దాన్ని నెరవేర్చడానికి దైవం తోడు నిలుస్తుంది. దుస్సంకల్పమైతే.. తాత్కాలికంగా అది ఫలించినా, అంతిమంగా పతనాన్ని ఇస్తుంది. సంకల్పం వికల్పం కావొద్దంటే.. ఆధ్యాత్మిక శక్తి అవసరం. మనోబలానికి దైవశక్తి తోడైతే అద్భుతాలు సృష్టించవచ్చు. మనిషి మహనీయుడుగా మారతాడు. అసాధ్యం అనేదే ఉండదు.
మనసులో కలిగే ఆలోచనలు అయితే సంతోషానికి, లేదంటే బాధకు కారణం అవుతుంటాయి. ఈ రెండూ కాని ఆలోచనంటూ ఏదీ ఉండదు. ఏ ఆలోచనైతే మనకు ఆనందాన్ని కలిగిస్తుందో.. దాన్ని సొంతం చేసుకోవాలనీ, ఆ ఫలితాన్ని అందుకోవాలనీ, అందుకోసం ఏదైనా సరే చేయాలనీ మనసు కోరుకుంటుంది. భౌతికంగా మన ప్రయత్నమూ ఆ దిశగానే సాగుతుంది. ఇలా మనలో పట్టుదలను కలిగించే ఆ ఆలోచనే సంకల్పం. అలాంటి సంకల్పానికి ఆధ్యాత్మికత మరింత చైతన్యాన్ని జోడిస్తుంది.
మనం అనుకునే ప్రతి మాటనూ, చేసిన ప్రతి ఆలోచననూ.. సంకల్పంగా భావించొద్దు. ఆలోచన వేరు, సంకల్పం వేరు! నిరంతరంగా ఆలోచించటం మనసు సహజ లక్షణం. ఒక్క క్షణంలో వందలాది ఆలోచనలు పుడుతుంటాయి. అవన్నీ సంకల్పాలు కావు. మనకు కలిగే ఆలోచనలన్నీ దాదాపు క్షణికాలే. వేలాది ఆలోచనల్లో ఏవో కొన్ని ఆలోచనలు మాత్రమే ఆచరణలోకి వస్తాయి. ఏ ఆలోచనైతే మళ్లీ మళ్లీ మన మనసులో మెదులుతుంటుందో, ఏ ఆలోచన గురించి మనసు, బుద్ధి తీవ్రంగా పరితపిస్తూ ఉంటాయో, ఏ ఆలోచన సాధించటం కోసం మన హృదయం అనుక్షణం పరితపిస్తుంటుందో ఆ ఆలోచనే ‘సంకల్పం’గా భావించాలి.
మహాప్రళయం తర్వాత సృష్టిని తిరిగి ప్రారంభించాలని బ్రహ్మదేవుడు అనుకున్నాడు. ఆ సమయానికి ఆయన చేతిలో ఎలాంటి పరికరమూ లేదు. మనసు నిండా ఆలోచన మాత్రమే ఉంది. ఎలాగైనా సరే సృష్టి జరగాలని భావించాడు. ఆ ఆలోచన బలపడింది. సంకల్పంగా మారింది. ‘తప’, ‘తప’ అనే శబ్దం ఆకాశవాణి నుంచి వినిపించింది. తపస్సు ప్రారంభించాడు. విరాట్పుషురుడికి అనుగ్రహం లభించింది. బ్రహ్మ ముఖం నుంచి రుద్రుడు ఆవిర్భవించాడు. అక్కడ నుంచి మిగిలిన సృష్టి అంతా ఆవిర్భవించింది. బ్రహ్మ సంకల్పానికి సైతం ఆధ్యాత్మిక శక్తి అవసరమైంది. తపస్సు, సాధన ద్వారానే ఇది సాధ్యపడింది.
మహారాజు విశ్వామిత్రుడు చాలా గర్విష్ఠి. బ్రహ్మర్షి అయిన వశిష్ఠుడిని అనేకరకాలుగా ఇబ్బందిపెట్టడానికి ప్రయత్నిస్తాడు. కానీ, ఏ ప్రయత్నమూ ఫలించదు. వశిష్ఠుడికి ఉన్న బ్రహ్మర్షిత్వం తనకూ కావాలనుకుంటాడు విశ్వామిత్రుడు. తపస్సు ప్రారంభిస్తాడు. కొద్దికాలానికే మేనక మోహంలో పడి తపస్సు విడిచిపెడతాడు. అప్పటిదాకా పొందిన శక్తి వ్యర్థమైపోతుంది. తప్పు తెలుసుకొని ఈసారి గట్టిగా సంకల్పించుకున్నాడు. తపస్సు ప్రారంభించాడు. దైవమూ అనుగ్రహించింది. అమోఘమైన తన ఆధ్యాత్మిక సంకల్పశక్తితో విజయం సాధించాడు. వశిష్ఠుడితో ‘బ్రహ్మర్షీ!’ అని పిలిపించుకున్నాడు. సంకల్పన సాధనకు విశ్వామిత్రుడి కథ ప్రేరణగా నిలుస్తుంది.
సవతి తల్లి సురుచి పలికిన నిష్ఠురాలకు ధ్రువుడు ఎంతగానో కుమిలిపోయాడు. కన్నతండ్రిని కనీసంగా కూడా చేరలేని తన స్థితికి దుఃఖించాడు. ఎలాగైనా సరే తండ్రి ఉత్తానపాదుడి ప్రేమను పొందాలని సంకల్పించాడు. తల్లి సునీతి సూచనతో తపస్సు కోసం అడవులకు చేరుకున్నాడు. నారద మహర్షి చేసిన మంత్రోపదేశంతో శ్రీమన్నారాయణుడి ప్రత్యక్ష దర్శనం పొందాడు. దీంతోపాటు శాశ్వతమైన ధ్రువస్థానాన్ని సాధించాడు. ఆధ్యాత్మిక శక్తి తోడైన ధ్రువుడి సంకల్పం ఆచంద్రతారార్కం నిలిచిపోయింది. సత్సంకల్పం సాధించిన సర్వోన్నత విజయానికి ఇది సంకేతం.
ప్రతి మనిషిలో ఇచ్ఛాశక్తి, జ్ఞానశక్తి, క్రియాశక్తి అనే మూడు శక్తులు సహజంగా ఉంటాయి. ఇవి పుట్టుకతోనే వస్తాయి. అయితే, ఈ శక్తులు తనలో ఉన్నాయన్న ఎరుక కొద్దిమందికి మాత్రమే ఉంటుంది. ఈ మూడుశక్తుల్లో మొదటిదైన ఇచ్ఛాశక్తే సంకల్పశక్తి. మనలోని ఈ అద్భుతమైన శక్తి దైవికమైనది. మన ద్వారా జరిగే ప్రతి పనికీ మనలో కలిగే సంకల్పమే కారణమవుతుంది. సత్సంకల్పం మనలో పుట్టాలంటే జ్ఞానం ఉన్నంత మాత్రాన సరిపోదు. దైవ సాయమో, ప్రకృతి ప్రేరణో దోహదం చేసినప్పుడు సంకల్పానికి శక్తి ఒనగూడుతుంది.
సంకల్పానికి, ఇచ్ఛాశక్తికి కొద్దిపాటి తేడా ఉంటుంది. ఈ సూక్ష్మభేదాన్ని మనం గ్రహించాలి. సంకల్పం అంటే దృఢ నిశ్చయం. ఏదైనా ఒక పని జరిగితీరాల్సిందే అని మనం అనుకుంటే అది కేవలం ‘ఇచ్ఛ’ (కోరిక)గానే మిగిలిపోతుంది. ఈ ఇచ్ఛ వెనక దృఢమైన నిశ్చయం ఉంటే అది సంకల్పంగా మారుతుంది. సంకల్పాల ద్వారా మనం శక్తిని పొందటమో, పోగొట్టుకోవడమో జరుగుతుంది. పవిత్రమైన సంకల్పాలతో శక్తి ఉత్పన్నమవుతుంది. అపవిత్రమైన సంకల్పాలతో శక్తి నాశనమవుతుంది. మన ఆధ్యాత్మిక వ్యక్తిత్వాన్ని వ్యక్తపరిచేవే పవిత్ర ఆలోచనలు. మిగతావన్నీ పతనానికి దారితీసేవే. సత్సంకల్పానికి దైవబలం రక్షణగా నిలుస్తుంది. దుస్సంకల్పాలను దైవమే హరిస్తుంది. సంకల్పం సదా బలంగా ఉండాలంటే… అది మంచిదై ఉండాలి. పదిమంది మంచికీ ఉపయోగపడాలని గుర్తుంచుకోవాలి.
…? డాక్టర్ కప్పగంతు రామకృష్ణ