సాధారణంగా ఏ గ్రామంలోనైనా మనకు ఒకటో, రెండో ప్రాచీన విగ్రహాలు కనిపిస్తుంటాయి. కానీ, కోరుట్ల మండలం నాగులపేటలో మాత్రం ఎక్కడ చూసినా నాగదేవత ప్రతిమలే దర్శనమిస్తున్నాయి. ఒకే చోట వందల కొద్ది శిల్పాలు, అందులోనూ నాగ ప్రతిమలు ఇప్పటికీ వెలుగుచూస్తూనే ఉన్నాయి. భారీ వర్షం పడిందంటే చాలు.. భూమి నుంచి నాగ దేవత ప్రతిమలు బయటికి వస్తున్నాయి. అన్నింటి చరిత్ర దాదాపు వెయ్యి, పన్నెండు వందల ఏండ్లపైనే ఉంటుందని, ఆయా ప్రాంతాల్లో తవ్వకాలు జరపాలని, ఇక్కడి చారిత్రక ఆనవాళ్లపై పరిశోధన జరగాలని విజ్ఞప్తులు వస్తున్నాయి. ఇంకా ఆ గ్రామ జనాలకు సంబంధించిన పేర్లను పరిశీలిస్తే.. ‘నాగ’తోనే మొదలవడం మరింత ఆశ్చర్యాన్ని కలిగిస్తున్నాయి.
జగిత్యాల, డిసెంబర్ 16(నమస్తే తెలంగాణ): కోరుట్ల మండలంలోని ఒక చిన్న గ్రామం నాగులపేట. ఈ గ్రామానికి ఆ పేరు ఎలా వచ్చిందో తెలియదు కానీ, ఆ పేరుకు సార్థకత చేకూర్చుతూ, గ్రామ శివారులో నాగ ప్రతిమలు పెద్ద సంఖ్యలో బయటపడుతున్నాయి. కొన్నేండ్ల క్రితం కొన్ని నాగ ప్రతిమలు ఉండేవి. ఆ నాగ ప్రతిమలు ఉన్న చోట చెట్ల కిందనే పూజలు నిర్వహించే వారు. అయితే కాలక్రమంలో అదే స్థానంలో భూమి నుంచి వందల సంఖ్యలో ప్రతిమలు బయటపడుతూ వస్తున్నాయంటున్నారు గ్రామస్తులు. వర్షం కురిసిందంటే చాలు భూమిలో ఉన్న ప్రతిమలు వెలుగు చూస్తున్నాయంటున్నారు ఆలయ పూజారి కిషన్ శర్మ.
నాగ దేవత ఆకారంలో ఉన్న విగ్రహాలతోపాటు ఐదు పడగల నాగుపాము విగ్రహాలు వెలుగు చూస్తున్నాయి. చెట్ల కింద ఒకేచోట 285 ప్రతిమ విగ్రహాలు బయటపడ్డాయి. ఇక ఈ స్థలానికి దగ్గరలోనే ఉన్న మామిడితోటలోనూ పదుల సంఖ్యలో నాగప్రతిమలు బయటికి వచ్చాయి. అలాగే కొద్దిదూరంలో ఉన్న హన్మాన్ ఆలయం సమీపంలో సైతం కొన్ని నాగ ప్రతిమలు బయటపడ్డాయి. నాగులపేటలో వందల సంఖ్యలో నాగ ప్రతిమలు బయటపడుతుండడం చరిత్రకారులను ఆలోచనలో పడేస్తున్నది.
గ్రామం పేరు నాగులపేట కాగా, అక్కడ చాలా మంది పేరు నాగ అక్షరంతోనే మొదలుకావడం ఆశ్చర్యం కలిగిస్తున్నది. నాగ ప్రతిమలకు ఇక్కడ పూజ దశాబ్దాలుగా సాగుతూ వస్తున్నదని, నాగదేవతల దయతో పుత్ర సంతానం కలుగడం, సంప్రదాయంగా తరతరాలుగా నాగదేవత ఆరాధకులు కావడంతో గ్రామంలో నాగ అక్షరంతో పేర్లు పెట్టుకోవడం ఇక్కడ రివాజుగా మారిందని గ్రామస్తులు, పూజారి చెబుతున్నారు.
నాగులపేటలో వందల సంఖ్యలో బయటపడుతున్న నాగ దేవతల ప్రతిమలను చూస్తుంటే, ఇది దాదాపు వెయ్యి, పన్నెండు వందల ఏండ్ల క్రితం చారిత్రక కేంద్రమై ఉంటుందని చరిత్రకారులు భావిస్తున్నారు. నాగ ప్రతిమలు వేములవాడ చాళుక్యులు, కళ్యాణి చాళుక్యులు, రాష్ట్రకూటుల కాలానికి లేదా అంతకంటే ముందు కాలానికి చెందినవి అయి ఉండే అవకాశాలు ఉన్నాయంటున్నారు. అలాగే ఒకప్పుడు భిన్నకాలాల్లో వృద్ధి చెందిన ప్రధాన నగరమై ఉండే అవకాశాలున్నాయని భావిస్తున్నారు. హిందూ, జైన, బౌద్ధ మతాలు మూడింటిలోనూ నాగ పత్రిమలకు ప్రాధాన్యత ఉందని, అన్ని మతాచార్యులు నాగిని విగ్రహాలను చెక్కించారని, ప్రాధాన్యతను ఇచ్చారని చెప్పారు.
ఈ నేపథ్యంలో నాగులపేట పూర్వకాలం నుంచి మూడు మతాల వారి పోషణలోనూ విలసిల్లి ఉండవచ్చుననే అభిప్రాయాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి. విగ్రహాలు బయటపడుతున్న స్థలానికి కిలోమీటర్ దూరంలోనే కోరుట్ల పట్టణ పరిధిలో జైన మతానికి సంబంధించిన కళ్యాణి చాళుక్యుల కాలం నాటి రట్ట మార్తాండ దేవాలయం ఉంది. ఈ దేవాలయానికి అనుబంధంగా నిర్మించిన కోనేరులో తైలోక్యమల్లదేవుడి కాలానికి చెందిన శాసనం ఉంది.
ఈ శాసనంలో జైనమతానికి చెందిన ఆలయ నిర్మాణ ప్రస్తావనతో పాటు, జైనమతాచార్యులు (జైన ఫిలాసఫర్స్) అవలంభించే క్రాణూర్గణ గచ్చ, తింత్రిణిగచ్చల ప్రస్తావనతో పాటు, కొరవట్టు (విద్యావేత్తలు, జ్ఞానశీలురు) వారు చేసే గోష్ఠి (చర్చ) అంశం పేర్కొనబడింది. అలాగే ఆలయంలో పార్శనాథుడి నిలువెత్తు విగ్రహం, బాహుబలి విగ్రహాలు, జైన ప్రభా మండలాలు ఉన్నాయి. వీటన్నింటిని పరిశీలించిన చరిత్రకారులు కోరుట్ల రట్ట మార్తాండ ఆలయ ప్రాంతంతో పాటు, నాగులపేట గ్రామం 1500 ఏండ్ల క్రితమే పెద్ద పట్టణమై ఉండవచ్చన్న అభిప్రాయాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి.
నాగులపేటలో వందల సంఖ్యలో విగ్రహాలు బయటపడుతున్న స్థలంలో తవ్వకాలు నిర్వహించాల్సిన అవసరమున్నది. గ్రామంలో ఇప్పటికే 300కు పైగా నాగ ప్రతిమలు బయటపడ్డాయి. ఇంకా కనిపిస్తూనే ఉన్నాయి. ఆ ప్రతిమలన్నీ చారిత్రాత్మకమైనవే. అన్నింటి చరిత్ర దాదాపు వెయ్యి, పన్నెండు వందల ఏండ్లు ఉంటుంది. ఇన్ని పత్రిమలు ఒకేచోట బయటపడడం అనేది ఇంత వరకు ఎక్కడా జరుగలేదు. ఈ ప్రాంతానికి సమీపంలోనే జైన మతానికి సంబంధించిన ఆలయం, శాసనం, శిల్పకళ అన్ని ఉన్నాయి.
ఈ స్థలాలను పరిశీలిస్తే ఇదో పెద్ద చారిత్రక కేంద్రం అని అనిపిస్తోంది. రాష్ట్రకూటులు, వేములవాడ, కళ్యాణి చాళుక్యులు, కాకతీయుల కాలాల్లో ఇది జన సమర్థం ఎక్కువ ఉన్న కేంద్రంతో పాటు, వాణిజ్య, వ్యాపార కూడలి లేదా పెద్ద నగరం అయి ఉండవచ్చని అనిపిస్తుంది. ప్రభుత్వం నాగులపేటపై దృష్టి పెట్టి, పురావస్తు శాఖ వారితో ఇక్కడ తవ్వకాలు జరిపిస్తే మరింత కీలక చరిత్ర వెలుగుచూసే అవకాశాలున్నాయి. ఆ దిశగా ప్రయత్నం చేయాలి.
– డాక్టర్ పోతరవేణి తిరుపతి, చరిత్రకారుడు