వైభోగం నుంచి వైరాగ్యం

‘ప్రపంచాన దుఃఖాన్ని చూసి వివేకవంతుడు భోగాలను వదిలిపెడుతున్నాడు’ అని పై ఉపనిషత్‌ వాక్యానికి భావం. ఇక్ష్వాకు వారసుడైన శుద్ధోధన మహారాజు భార్య మాయాదేవి ప్రసవానికి తన తండ్రిగారింటికి బయలుదేరింది. కానీ, మార్గమధ్యంలోనే లుంబిని అనే ప్రాంతంలో ఒక సాలవృక్షం కింద మగబిడ్డను ప్రసవించింది. లుంబిని పట్టణం కపిలవస్తు దేశంలో (ప్రస్తుత నేపాల్‌) ఉంది.

• ఉపనిషత్‌ వాక్యం

కిం వా దుఃఖ మనుస్మృత్య
భోగాం స్త్యజతి చోఛ్రితాన్‌
(కుండిక ఉపనిషత్‌ 8)

‘ప్రపంచాన దుఃఖాన్ని చూసి వివేకవంతుడు భోగాలను వదిలిపెడుతున్నాడు’ అని పై ఉపనిషత్‌ వాక్యానికి భావం. ఇక్ష్వాకు వారసుడైన శుద్ధోధన మహారాజు భార్య మాయాదేవి ప్రసవానికి తన తండ్రిగారింటికి బయలుదేరింది. కానీ, మార్గమధ్యంలోనే లుంబిని అనే ప్రాంతంలో ఒక సాలవృక్షం కింద మగబిడ్డను ప్రసవించింది. లుంబిని పట్టణం కపిలవస్తు దేశంలో (ప్రస్తుత నేపాల్‌) ఉంది. బిడ్డ పుట్టిన కొద్ది రోజులకే మాయాదేవి మరణించింది. ఆ పసివాడికి ఐదో రోజు సిద్ధార్థుడని నామకరణం చేశారు. అతని భవిష్యత్తును చెప్పమని ఎనిమిది మంది జ్యోతిష్యులను కోరాడు శుద్ధోధన మహారాజు. కౌండిన్యుడనే పండితుడు సిద్ధార్థుడు భవిష్యత్తులో బుద్ధుడు అవుతాడని జ్యోస్యం చెప్పాడు. కానీ, శుద్ధోధనుడికి తన కొడుకును చక్రవర్తిని చేయాలని కాంక్ష. ఆ లక్ష్యంతోనే తాత్విక విషయాలు గాని, ప్రజల కష్టసుఖాలు గాని తెలియకుండా కుమారుడికి సకల రాజభోగాలూ సమకూర్చాడు. సిద్ధార్థుడు పినతల్లి మహా ప్రజాపతి పెంపకంలో పెరిగాడు. అతనికి 16వ ఏట యశోధరతో వివాహమైంది. ఈ దంపతులకు రాహులుడనే కుమారుడు పుట్టాడు.

ఇలా సిద్ధార్థుడు 29 ఏండ్లు వచ్చే వరకు విలాసవంతమైన జీవనాన్నే గడిపాడు. కానీ, ప్రాపంచిక సుఖాలను అనుభవించడం పరమ లక్ష్యం కాదన్నట్టుగా ఏదో కోల్పోయినట్టుగా ఉండేవాడు. ఒకనాడు నగర సందర్శనలో సిద్ధార్థుడు అనుకోకుండా ఒక ముసలివాణ్ని, మృ కళేబరాన్ని, రోగిని, సన్యాసిని చూశాడు. ‘అయ్యో! జనాలు ఇంతగా దుఃఖిస్తున్నారే! దీనికి కారణం ఏమిటి?’ అనే తపన సిద్ధార్థునిలో బయలుదేరింది. వాళ్ల కష్టాలకు కారణం తెలుసుకోగలిగితే, వాళ్లకు బోధిస్తే అవన్నీ తొలగిపోతాయి కదా! అనే సానుభూతి అతనిలో బలీయంగా నాటుకుంది. దానితో ఐహిక సుఖాల వ్యామోహం పూర్తిగా తుడిచిపెట్టుకు పోయింది. ఉవ్వెత్తుగా తీవ్రమైన వైరాగ్యం ఆ స్థానంలో చోటు చేసుకుంది. వెంటనే సిద్ధార్థుడు.. భార్యా పిల్లలను, రాజ్యాన్ని, సుఖభోగాలన్నింటిని విడిచిపెట్టి అర్ధ రాత్రివేళ సత్యాన్వేషణకై ఒక్కడే బయలుదేరాడు. కఠోర సాధనతో బోధ్‌గయలోని ఒక బోధి వృక్షం కింద జ్ఞానోదయం పొంది బుద్ధుడయ్యాడు.

డా॥ వెలుదండ సత్యనారాయణ