భారతదేశంలో ప్రత్యామ్నాయ ఆదాయ వనరుగా పుట్టగొడుగులను చెప్పుకోవచ్చు. వీటి పెంపకం రాష్ట్రంలో క్రమంగా విస్తరిస్తున్నది. పుట్టగొడుగులను ‘పాలీహౌస్’ లలో సాగు చేయవచ్చు. పాలీహౌస్లలో పుట్టగొడుగుల పెంపకం అత్యంత ఉత్తమమైన వ్యవసాయ సాగులో ఒకటి. అతి తక్కువ స్థలంలో అధిక దిగుబడులు సాధించడానికి ఉత్తమమైన వ్యవసాయ విధానం.
పాలీహౌస్ వ్యవసాయం అనేది అందుబాటులో ఉన్న భూమి, నీటి వనరులను వినియోగించుకుంటూ వానలపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించే కొత్త పద్ధతి. పాలీహౌస్లో పుట్టగొడుగులను పెంచాలనుకునే వారు కాంతిని నిరోధించడానికి గ్రీన్హౌస్లోని ఒక విభాగాన్ని సవరించాల్సి ఉంటుంది. 55-60 డిగ్రీల ఫారెన్హీట్ మధ్య ఉష్ణోగ్రత స్థిరంగా ఉండేలా అదనపు జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి.
సాధారణ పుట్టగొడుగు రకాలు
గడ్డి పుట్టగొడుగు
ఓస్టెర్ మష్రూమ్
బటన్ మష్రూమ్
గడ్డి పుట్టగొడుగులు 35 నుండి 40 డిగ్రీల సెల్సియస్ వరకు ఉష్ణోగ్రతలలో పెరుగుతాయి.
బటన్ పుట్టగొడుగులు శీతాకాలం అంతటా ఉత్పత్తి అవుతాయి.
ఓస్టెర్ పుట్టగొడుగులు ఉత్తర మైదానాలలో పెరుగుతాయి.
పాలీహౌస్ నిర్మాణ ప్రమాణాలు
పైకప్పు- ఇనుప వల, పాలిథిన్ షీట్ (0.025 మిమీ మందం), జూట్ షీట్ (3 మిమీ మందం), ఈపీఎఫ్ థర్మాకోల్ షీట్ (8 మిమీ మందం), యూవీ స్థిరీకరించిన పాలిథిన్ షీట్తో చేసిన బహుళ-లేయర్డ్ పైకప్పు ( 0.4 మిమీ మందం).
ఫ్లోర్ మెటీరియల్- ఒకే పొర నిలువుగా ఇటుక నేలగా సిద్ధం చేసుకోవాలి.
డోర్- ఈగలు, తెగుళ్లు రాకుండా ఉండటానికి డబుల్ డోర్ ఫ్రేమ్ను అమర్చుకోవాలి.
పుట్టగొడుగులకు ప్రత్యేక పెరుగుదల మాధ్యమం అవసరం. సహజ చక్కెరలు, నత్రజని రెండింటిలోనూ అధికంగా ఉండే సేంద్రీయ పదార్థంలో పుట్టగొడుగులు వృద్ధి చెందుతాయి.
మక్కజొన్న పశుగ్రాసం, గడ్డి, పీట్ నాచు, నీరు అన్నీ పుట్టగొడుగుల కంపోస్ట్ను ఉత్పత్తి చేయడానికి ఉపయోగించవచ్చు.
భారీ సంఖ్యలో పుట్టగొడుగులను ఉత్పత్తి చేయాలనుకునే వారు దానికి సరైన మోతాదులో కంపోస్టును తయారుచేసుకోవాలి.
పెంపకం ప్రక్రియ
కంపోస్టింగ్
ఇది పుట్టగొడుగులు పెరగడానికి అవసరమైన పోషణను అందిస్తుంది. పుట్టగొడుగుల కంపోస్ట్ తరచుగా రెండు రకాల పదార్ధాల నుంచి తయారవుతుంది, గోధుమ గడ్డితో కూడిన గుర్రపు ఎరువు కంపోస్ట్, సింథటిక్ కంపోస్ట్-ఎండుగడ్డి, పిండిచేసిన కార్న్కోబ్లతో తయారవుతుంది.
మొలకెత్తుట
ఇండోర్ ఫ్రెష్ కంపోస్ట్ను ఒక సొరంగంలో 57 నుండి 60 డిగ్రీల సెల్సియస్ వద్ద పాశ్చరైజ్ చేయాలి.
ఇది అన్ని బ్యాక్టీరియాను తొలగిస్తుంది. పుట్టగొడుగులను పెంచడానికి స్పాన్తో కలిపి ఆరు రోజుల పాటు కంపోస్ట్ సొరంగంలో ఉంచాలి.
కేసింగ్
పరిపక్వ కంపోస్ట్ పుట్టగొడుగుల పడకలపైకి విస్తరించి ఉంటుంది. పొడవాటి స్టెయిన్లెస్ స్టీల్ బాక్స్లను బెడ్లుగా వాడాలి. డార్క్రూమ్ సెల్లలో నిల్వ ఉంచాలి. వీటిని దాదాపు 23 డిగ్రీల సెల్సియస్ ఉష్ణోగ్రత వద్ద నియంత్రించాలి.
కంపోస్ట్ తేమగా ఉంచడానికి పీట్ కేసింగ్ పదార్థం పొరను దాని పైన ఉంచాలి. అదనపు తేమ అవసరం కాబట్టి, 20 నుంచి 25 లీటర్ల నీరు ప్రతి కణంలో 6 రోజుల పాటు చల్లేలా చూడాలి.
పిన్నింగ్
కేసింగ్లో రైజోమోర్ఫ్లు అభివృద్ధి చెందిన తర్వాత పుట్టగొడుగుల బీజాలు అభివృద్ధి చెందుతాయి. ప్రారంభ పరిమాణంతో పోలిస్తే నాలుగు రెట్లు పెరిగిన తర్వాత పిన్ వంటి నిర్మాణంలోకి మారుతుంది.
పిన్ నుంచి బటన్ దశలోకి మారడానికి 10-15 రోజుల సమయం పడుతుంది. కేసింగ్ తర్వాత 18 నుంచి 21 రోజుల తర్వాత పుట్టగొడుగులు కోతకు సిద్ధమవుతాయి.
సరైన ఫలితాల కోసం చిట్కాలు
పుట్టగొడుగులను నాటిన కొన్ని వారల తర్వాత పాలీహౌస్లో ఉష్ణోగ్రతను 65 నుంచి 70 డిగ్రీల ఫారెన్హీట్కు పెంచాలి. ఈ దశలో స్పాన్ను తేమగా ఉంచడం చాలా ముఖ్యం. సరైన ఫలితాల కోసం రోజుకు మూడు సార్లు ట్రేని తేమగావుండే విధంగా జాగ్రత్త వహించాలి.