మీ బంధం ఆరోగ్యకరంగా ఉందా?

ది గర్ల్‌ ఫ్రెండ్‌.. ఇటీవల వచ్చిన సినిమా. సోషల్‌ మీడియాలో విపరీతమైన చర్చకు దారి తీసింది. ఓ అమ్మాయి టాక్సిక్‌ రిలేషన్‌షిప్‌లో బాధపడటం, చివరికి తెగించి బయటపడటం ఈ సినిమా సారాంశం.

ది గర్ల్‌ ఫ్రెండ్‌.. ఇటీవల వచ్చిన సినిమా. సోషల్‌ మీడియాలో విపరీతమైన చర్చకు దారి తీసింది. ఓ అమ్మాయి టాక్సిక్‌ రిలేషన్‌షిప్‌లో బాధపడటం, చివరికి తెగించి బయటపడటం ఈ సినిమా సారాంశం. దీనిపై సోషల్‌ మీడియాలో అనుకూల, ప్రతికూల వాదనలు జోరందుకున్నాయి. ఈ నేపథ్యంలో టాక్సిక్‌ రిలేషన్‌షిప్‌ అంటే ఏమిటి? మానసిక ఆరోగ్యంపై దాని ప్రభావం ఎలా ఉంటుంది? అలాంటి బంధం నుంచి బయటపడే మార్గం ఏమిటో తెలుసుకుందాం..రండి.

టాక్సిక్‌ రిలేషన్‌షిప్‌ అనేది ఒకరి సంతోషాన్ని, ఆత్మగౌరవాన్ని, శక్తిని హరించే బంధం. ఈ బంధంలో ఇద్దరు వ్యక్తులు తమ గురించి, తమ బంధం గురించి నిరంతరం ప్రతికూలంగా భావిస్తారు. ఇది ప్రేమ, స్నేహం, కుటుంబ బంధం లేదా వృత్తిపరమైన సంబంధంలో కూడా ఉండవచ్చు. ముఖ్యంగా, ఇందులో పరస్పర గౌరవం, మద్దతు, నమ్మకం లోపించి, నాటకీయత, విమర్శ, నియంత్రణ వంటి అంశాలు ప్రధానంగా ఉంటాయి.

లక్షణాలు ఇలా..
ఒక బంధం విషపూరితమైనదని గుర్తించడానికి ఇక్కడ కొన్ని స్పష్టమైన లక్షణాలు ఉన్నాయి:

1. నియంత్రణ, ఆధిపత్యం
అధిక పర్యవేక్షణ: మీ జీవితంలోని ప్రతి అంశాన్నిమీరు ఎవరితో మాట్లాడుతున్నారు, ఎక్కడికి వెళ్తున్నారు, ఏమి ధరిస్తున్నారు నియంత్రించడానికి ప్రయత్నించడం.
వేరుచేయడం : మిమ్మల్ని స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యుల నుంచి దూరం చేయడానికి ప్రయత్నించడం, అలా మీరు పూర్తిగా వారిపైనే ఆధారపడవలసి వస్తుంది.

2. తక్కువ చేయడం

• మీ బలహీనతలను ఎత్తి చూపడం, మిమ్మల్ని పదేపదే విమర్శించడం, మీ ఆత్మగౌరవాన్ని దెబ్బతీయడం.
• మిమ్మల్ని తక్కువ చేసి మాట్లాడటం. దీనినే ‘డిస్మిస్సివ్‌ బిహేవియర్‌’ అంటారు.

3. గౌరవం లేకపోవడం

• మీ భావోద్వేగాలను, అభిప్రాయాలను, అవసరాలను పట్టించుకోకుండా కొట్టిపారేయడం.
• మీ వ్యక్తిగత హద్దులను గౌరవించకపోవడం.

4. గ్యాస్‌లైటింగ్‌

• మీ అనుభూతులు, జ్ఞాపకాలు నిజం కాదని మిమ్మల్ని నమ్మించడానికి ప్రయత్నించడం.
• ‘నువ్వు అతిగా ఆలోచిస్తున్నావు’, ‘అలా జరగలేదు, నువ్వు ఊహించుకుంటున్నావు‘ అని చెప్పడం ద్వారా మిమ్మల్ని మీరే అనుమానించేలా చేయడం.

5. నాటకీయత, సంఘర్షణ

• ఎప్పుడూ అధిక ఉద్రిక్తత ఉండటం. చిన్న విషయాలకే పెద్ద గొడవలు, నాటకీయ ప్రతిస్పందనలు ఉండటం.
• తప్పు జరిగిందని తెలిసి కూడా, మీపై నింద వేయడం.

కారణాలు..
టాక్సిక్‌ బంధాలు ఏర్పడటానికి ప్రధానంగా వ్యక్తుల మానసిక సమస్యలు, బాల్య అనుభవాలు, అభద్రతా భావాలు కారణమవుతాయి.

1. వ్యక్తిగత అభద్రతా భావాలు
టాక్సిక్‌ ప్రవర్తనకు ఇది అతి ముఖ్యమైన కారణం. తమను తాము ప్రేమించుకోలేని, నమ్మకం లేని వ్యక్తులు ఈ ప్రవర్తనను ప్రదర్శిస్తారు.

• తక్కువ ఆత్మగౌరవం: తమకు విలువ లేదని భావించే వ్యక్తి, తమ భాగస్వామిని నియంత్రించడం ద్వారా, తక్కువ చేసి మాట్లాడటం ద్వారా తాత్కాలికంగా తమ శక్తిని నిరూపించుకోవాలని చూస్తారు. ఇతరులను కించపరిస్తే తాము గొప్పగా కనిపిస్తామని భావిస్తారు.
• పొసెసివ్‌నెస్‌: తమ భాగస్వామి తమను విడిచిపెడతారనే భయం తీవ్రంగా ఉన్నప్పుడు అధికంగా నియంత్రించడానికి ప్రయత్నిస్తారు. ఇది అధిక అనుమానం, పదేపదే తనిఖీ చేయడం రూపంలో వ్యక్తమవుతుంది.

2. బాల్య అనుభవాలు
ఒక వ్యక్తి బాల్యంలో ఎదుర్కొన్న అనుభవాలు వారి బంధాలపై తీవ్ర ప్రభావాన్ని చూపుతాయి.

• రోల్‌మోడల్‌ లేకపోవడం: బాల్యంలో తల్లిదండ్రుల మధ్య ఆరోగ్యకరమైన కమ్యూనికేషన్‌, పరస్పర గౌరవం చూసి పెరగకపోతే తమ బంధాలలోనూ అదే విషపూరితమైన నమూనాలను పునరావృతం చేస్తారు.
• బాధాకరమైన అనుభవం: బాల్యంలో నిర్లక్ష్యం, హింసకు గురైన వ్యక్తుల అటాచ్‌మెంట్‌ ైస్టెల్‌ దెబ్బతింటుంది. దీనివల్ల వారు తమ బంధాలలో స్థిరంగా ఉండలేక ఇబ్బంది పడతారు.

3. పూర్‌ కమ్యూనికేషన్‌ స్కిల్స్‌
తమ భావాలను, అవసరాలను ఆరోగ్యకరమైన రీతిలో వ్యక్తపరచలేని వ్యక్తులు తరచుగా టాక్సిక్‌ మార్గాలను ఎంచుకుంటారు.

• పాసివ్‌ అగ్రెషన్‌: కోపం, బాధను నేరుగా చెప్పకుండా, పరోక్షంగా వ్యంగ్యంగా మాట్లాడటం, మౌనంగా శిక్షించడం ద్వారా వ్యక్తపరచడం.
• బ్లేమింగ్‌: గొడవ జరిగినప్పుడు తమ తప్పును అంగీకరించకుండా, ఎదుటివారిపైనే నింద వేయడం.
• బౌండరీస్‌ తెలియకపోవడం: ఒకరి వ్యక్తిగత హద్దులను మరొకరు గౌరవించకపోవడం లేదా హద్దులను స్పష్టంగా ఏర్పాటు చేయకపోవడం.

4. మానసిక ఆరోగ్య సమస్యలు
కొన్ని రకాల మానసిక ఆరోగ్య సమస్యలున్న వ్యక్తులలో టాక్సిక్‌ ప్రవర్తనలు అధికంగా కనిపిస్తాయి.

• నార్సిసిజం: తమ గురించే ఆలోచించడం, ఎదుటివారి భావాలను అర్థం చేసుకోలేకపోవడం, తమ అవసరాల కోసం భాగస్వామిని ఉపయోగించుకోవడం.
• బోర్డర్‌ లైన్‌ పర్సనాలిటీ డిజార్డర్‌: తమ బంధాలలో తీవ్రమైన భావోద్వేగ మార్పులను కలిగి ఉండటం, తరచుగా బంధాన్ని నాశనం చేసే ధోరణిని చూపించడం.

మానసిక ఆరోగ్యంపై ప్రభావం..

• దీర్ఘకాలిక ఆందోళన: భాగస్వామి ప్రవర్తన ఎలా ఉంటుందోనని భయపడటం, ఆందోళన చెందడం.
• తక్కువ ఆత్మగౌరవం: నిరంతర విమర్శల వల్ల మీ సామర్థ్యాన్ని, విలువను అనుమానించడం.
• డిప్రెషన్‌: నిస్సత్తువ, నిరాశ, బంధం నుంచి బయటపడలేని నిస్సహాయత భావన.
• శారీరక లక్షణాలు: దీర్ఘకాలిక ఒత్తిడితో నిద్రలేమి, తలనొప్పి, కడుపు సంబంధిత సమస్యలు తలెత్తడం.

బయటపడటం ఎలా?
ఒకసారి టాక్సిక్‌ బంధాన్ని గుర్తించిన తర్వాత, మీ ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకోవడానికి మీరు చర్యలు తీసుకోవాలి:

• హద్దులు విధించండి: ఎటువంటి ప్రవర్తన ఆమోదయోగ్యం కాదో భాగస్వామికి స్పష్టంగా చెప్పండి.
• నిజాయతీగా మాట్లాడండి: సమస్యను పరిష్కరించడానికి కూర్చుని ప్రశాంతంగా మాట్లాడండి. వారి ప్రవర్తన మీపై ఎలా ప్రభావం చూపుతుందో వివరించండి.
• మద్దతు కోసం వెతకండి: మీ పరిస్థితిని అర్థం చేసుకోగల స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యులు లేదా వృత్తిపరమైన కౌన్సెలర్‌తో మాట్లాడండి. బయటి సహాయం తీసుకోవడం బలహీనత కాదు, ధైర్యం!
• బంధం తెంచుకోవడం: పరిస్థితి మారడం లేదని, లేదా హింస తీవ్రంగా ఉందని భావిస్తే, ఆ బంధాన్ని తెంచుకోవడానికి ధైర్యం చేయండి. మీ ఆత్మగౌరవం, మానసిక ప్రశాంతత ఏ బంధం కంటే కూడా విలువైనవి. ఎవరైనా మిమ్మల్ని వారి విలువను పెంచుకోవడానికి ఉపయోగించుకుంటే, ఆ బంధాన్ని వదులుకోవడమే ఉత్తమం. మీ సంతోషానికి మీరే బాధ్యులు.

బి. కృష్ణ, సీనియర్‌ సైకాలజిస్ట్‌
ఇగ్నిషియో చైల్డ్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ సెంటర్‌,
హైదరాబాద్‌, 99854 28261