రజాకార్ల కాఠిన్యానికి.. రాజ్యంలో అగ్గి రాజుకుంది. ప్రాణాలకు, మానాలకు విలువ లేకుండ పోయింది. ఉడుకు నెత్తురు ఉప్పొంగి.. ఉద్యమ దివిటీలై ఉద్యమిస్తున్న వేళ. పిడికిలి బిగించి.. పిస్తోళ్ల వికృత విన్యాసాలను చీల్చి చెండాడిన వీర వనిత గొల్ల రామవ్వ. పీవీ జీవం పోసిన గొల్ల రామవ్వ పాత్ర నోరు విప్పి పోరు సంగతి చెప్తానంటున్నది. తనకు ప్రాణం పోసిన రచయితకు శతాధిక వందనాలు సమర్పిస్తున్నది.
అది రజాకార్ల జమాన. భయం భయం మధ్యన మా బతుకులు సాగుతుండేటియి. ఒకరి ఆపతి ఇంకొకరు అర్సుకొనుడు లేదు. ఎవ్వల భయం వాళ్లదే. చీమకూడా చిటుక్కుమనని భయమది. ఇండ్లుంటయి. గుడిశెలుంటయి. కానీ, ఏ దర్వాజా తెర్సుకోదు. బైటున్నోల్లు బైటనే ఉంటరు. లోపలున్నోళ్లు లోపల్నే ఉంటరు. గడికొక్కడొస్తడు. గడియను గుద్ది పోతడు. చెప్పినట్లు వినకపోతే ఇంటికి మంటవెట్టి చలికాచుకుంటరు. నేనేమో ఒంటిదాన్ని. మా గొల్లాయిన ఉండంగ ఎంత మంచిగుంటుండెనో? మేం సల్లలు జేసి ఊరంతా సదురుదుము. ‘గొల్ల రామక్క సల్లజేస్తె గోల్కొండ ఘాటెక్కుతది’ అందురు ఊళ్లె. కొవ్వ చిలికి, కొప్పెర నెత్తిల వెట్టుకొని వాడకట్ల తిరుగుతుంటే ‘అరే రామక్క వస్తున్నట్టుందిరో కమ్మటి వాసన కమ్ముకుందిరో’ అనుకునేటోళ్లు. నేను మంచి దైర్నం గల్లదాన్నే. ఏదైనా ఆపతొస్తే అదరకపోదు, బెదరకపోదు.
‘దైర్నం గల్లదేగాదు దయ గల్లది’ అనిగూడా పేరుంది ఊళ్లె. ఒకరికి కీడు జేసే జాతి కాదు మాది. పగోనిగ్గూడా మంచే జరగాలని మొక్కే ఎర్రగొల్ల జాతి. సీటిశీరె కట్టుకొని, చెవులకు గంటీలు వెట్టుకుంటే ‘గొల్ల కేతమ్మ లెక్కనే ఉన్నవ్’ అందురు అమ్మలక్కలు. కొందరైతే ‘గంటీల రామక్క’ అంటుండె. అసొంటి నిమ్మళమైన బతుకు బతుకుతున్న మాకు ఒకటెన్క ఒకటి పిడుగుల లెక్కనే వచ్చినయి సమస్యలు. ఏడికెల్లి వచ్చిండ్రో యెమినొల్లు.. వాళ్లు ఊళ్లెకు అడుగు వెట్టంగనే నా పెనిమిటి పేరు లేకుండ పోయిండు. గావురంగ సాదుకున్న ఒక్కగానొక్క కొడుకు ఒరిగిపోయిండు. రంది వెట్టుకున్న కోడలూ జీవిడిశింది. నా చేతిల సుక్కసొంటి పొల్లను పెట్టి పొయిండ్రు. అవ్వయ్య లేరనే లోటు తెల్వొద్దని కంటికి రెప్పలెక్క చూసుకొని, అన్నిందాల అర్సుకున్న. ‘ఒగయ్యింటికిస్తే నా బాధ్యత తీరుతది. ఇగ నేను ఏడున్నా ఉంటా’ అనిపించింది.
మల్లవ్వకు కొంరయ్యతో లగ్గమైంది. పిలగాడు మంచోడే దొర్కిండు. ఐదొందల జీవముంది. కొత్త పెండ్లిపిల్లాయె ఒగ నాలుగొద్దులు ఉండొస్తదిగా అని మల్లవ్వను నా తానికి తోలుకొచ్చుకున్న. వచ్చిన కాన్నుంచి ఊళ్లె ఒకటే లొల్లి. బైటొచ్చే బూట్ల సప్పుడుకే పొల్ల అదురుకుంది. ‘ఏ.. ఊకోయే నాలుగొద్దులు ఉండి పొయ్యెదానికి భయపడ్తవు. నేను ఇసొంటియి ఎన్ని సూడలే’ అని ఊకె సముదాయించుడైతాంది. దానికైతే చెప్తున్నగనీ నాగ్గూడా లోపల్లోపల భయమైతాంది. ఇసొంటి కతలెప్పుడూ సూడకపోతిమి. ఊ అన్నా సంపుడే, ఆ అన్నా సంపుడే ఉంది. ఇంత పగలెందుకో అనిపించింది. ఇరుగు సప్పుడు లేదు. పొరుగు సప్పుడు లేదు. అందరిదీ అదే భయం. ‘ఎవడన్న ఏట్లెవోని, గంగలవోని.. మనకెందుకు? మనం సప్పుడు గాకుంట ఉంటే బతికిపోతం’ అనే తీరు మునుపెన్నడూ కన్పించలే. ఇసొంటి చిచ్చువెట్టింది రజాకార్లు పంపిన పోలీసులే.
ఒక్కొక్కడు ఏన్గెలున్నట్టే ఉన్నరు. సూస్తనే పానం బోయెటట్టుంది. చిన్నపిల్ల గాళ్లయితే దర్సుకునుడు పక్కా. ఏదో రెండుమూడు రోజుల పంచాదేమో అనుకున్నం. కానీ వారమైంది, పది రోజులైంది, నెలరోజులైంది. అగ్గి రాజుకుంటుందేగానీ సల్లార్తలేదు. అరుపులు వినిపిస్తున్నయేగానీ అయ్యో పాపం అనేమాటలేదు. ‘ఏం కట్టమొచ్చెరా దేవుడా’ అనిపించింది. ఏదైతదాయె, నలుగురితోటి నారాయణ అని, మల్లవ్వ నేను ఇంట్లనే తిని ఉంటున్నం. కానీ, మాపటీలి నిద్ర వట్టదు. అర్ధరాత్రి అపరాత్రి ఎవడో వచ్చి తలుపు గొడ్తడు. వాని బాధేందో అర్థం గాదు. అరే.. అంతకు ముందే ఒకడొచ్చి గిట్లనే సొట్లు సోదిచ్చిపోయిండు. మల్లా ఇంకోడొచ్చి గుడ్లు గుర్కాయించె. అడిగిందే అడుగుడు. సూశిందే చూసుడు. దినదినానికీ ఉతారే అయితుంది. ఇప్పటంతల సల్లవడేటట్లు కన్పించక పోవుడుతోటి శెరొచ్చి పడ్డట్లయింది.
మేం ఎట్లనో అట్ల ఓర్సుకుంటున్నం. కానీ, పోరగాళ్లది ఉడుకు నెత్తురాయె. ఎవరూ వింటలేరు. సంపుడో, సచ్చుడో అనవట్టె. ఇది సమస్యను ఇంకా పెంచింది. చీకట్ల మాపట్ల ఎవరూ సూడనప్పుడు పదిమంది ఒక్కతాన కమేటయ్యి మాట్లాడుకునేటోల్లం. పిలగాళ్లకు నచ్చజెప్పే ప్రయత్నం జేసినా వాళ్లు వినకపోదురు. ‘మా కండ్లముందు మీ పానాలు, మానాలు పోతుంటే మేం చూసుకుంట కూసోవాల్నా? ఇందుకేనా మమ్మల్ని మీరు కన్నది, పెంచింది. ఉంటే ఉంటం, పోతే పోతం. కానీ, ఆ కొడుకులను తీస్కొనే పోతం’ అని పోరలు కోపానికొస్తాండ్రు. అట్లంటున్నందుకు వాళ్లను చూసి మెచ్చుకోవాల్నా? మా కోసం పానాలడ్డం పెడుతున్నందుకు బాధ పడాల్నా అర్థం కాకపోయేది. ఒకరోజు.. ఎప్పటి లెక్కనే దర్వాజలు దనాయిస్తుండెవడో. మల్లెవనికి గత్తర లేశిందో అనుకున్న. భయం భయంగనే ‘ఎవరుల్లా’ అన్నా.సప్పుడు లేదు సడి లేదు. ‘ఇనవడ్తలేదా? దర్వాజ గొట్టేది ఎవరుల్లా?’ అని మల్ల మొత్తుకున్నా. ‘తెలుగొచ్చి పాడుగాదు కదా.. అందుకే, సప్పుడు జేస్తలేనట్టుండ్రు’ అని ‘కోనాయె’ అన్నా. ఐనా సప్పుడు లేదు. కానీ, తలుపులను ఒక్కటే గుద్దుతాండ్రు. కిటికీ కాడికివొయ్యి, ‘పిలుస్తుంటే పల్కరేముల్లా. తెల్లం దాక పొద్దుందాక ఏందీ మీలొల్లి. మీ కోసానికి ఉండాల్నా? ఉరేసుకోవాల్నా?’ అని గట్టిగ అరిశిన.చెయ్యి కిటికీలకెల్లి లోపలికి పెట్టిండు. పొల్ల భయపడ్తాంది.
‘ఊకోయే.. కాశింతకు కూశింతకు భయపడ్తవ్’ అని మల్లవ్వను గదుమాయించిన. సప్పుడు గాకుంట పన్నది. మల్లవ్వకు ఆ మాటజెప్పి మల్లా కిటికీదిక్కు మల్లంగనే.. కిటికీలకెల్లి ఒకడు లోపలికి జొర్రిండు. ‘ఐపోయిందిరా ఇగ’ అనుకున్న. ‘నేను ముసల్దాన్ని ఎట్ల సచ్చినా సస్త. కానీ, పాపం పొల్ల జీవితం ఆగమయ్యే కాలమొచ్చెగా’ అనిపించింది. ‘ఏదో ఒకటి చెయ్యాలె. ఈ పోలీసుల నుంచి బైట పడాలె. నా బిడ్డెను కాపాడుకోవాలె’ అనే ఆలోచనలు సుట్టుముట్టినయి. వొచ్చినోడు ఊకెనా రాడు.. వానితోటి తుపాకో.. ఇంకోటో తీస్కొనే వస్తడు. కావట్టి, మనం వాడినేం చెయ్యలేం. ఉన్నదల్లా బతిలాడుకోవుడొక్కటే అనిపించి, ‘అయ్యా బాంచెన్ నీ కాల్మొక్తా.. మాకే పాపం తెల్వది. మేం ఎవలకూ హాని చెయ్యలేదు. పాపం ఆ పోరి చిన్నది. దాన్నేం జేయొద్దు. మమ్ములను ఇడిశి వెట్టయ్యా. నీకు పుణ్యముంటది. అవ్వయ్య లేని పిల్లనయ్యా అదీ’ అన్నా. మనిషి దగ్గరికొస్తాండు. దీపం సల్లార్పినం గావట్టి గుడిసెంతా చీకటే ఉండి, మొఖం కన్పిస్తలేదు. ‘నేను పోలీసును కాదవ్వా.. మిమ్మల్నేమీ చెయ్యను’ అనేసరికి కొంత పానం నిమ్మళమైంది. కానీ, ‘పోలీసుల ఇకమతులు తెల్వనియా? ఇట్లనే ఒగలువడి తర్వాత చేసేదంతా చేస్తరు’ అనిపించింది. ఐనా సరే, ‘అవ్వా’ అని నోటినిండా అంటుండు కాబట్టి, జరసేపు సూద్దాం’ అనుకున్నా.
నా భయం అబద్ధమైంది. వొచ్చిన పోరడు పోలీసోడు కాదనిపించింది. కాంగ్రీజు ఉద్యమంల చేరి మా కోసం కొట్లాడుతున్నోడు. పోలీసులతోటి కొట్లాడి తప్పించుకొని వచ్చిండు కొడుకు. శలీరమంతా పుండుపుండయింది. వీపుల ముండ్లు దిగినయి. “ఏ తల్లి కొడుకో ‘అవ్వా’ అని వొచ్చిండు చూసుకుంట ఉంటమా” అని మల్లికి చెప్పి గొంగడి కప్పి, గడంచె వేసి, ముండ్లు పీకేయించి, పెయ్యినంతా తుడిశినం. పాపం గజగజా వణుక్కుంటా వచ్చిన కొడుకు ఉషారైండు. ‘పొయ్యిన పానం లేసొచ్చినట్టయిందవ్వా’ అన్నడు. ‘ఈ గొల్ల రామి చేతి మహిమ అసొంటిది’. నా చేత్తోటి వండిన గట్క తినిపించిన. ఇన్ని నీళ్లు తాగిపించిన. కొడుకు కుదార్తమైండు.‘నీ కడుపు సల్లగుండా.. ఇగవోతనవ్వా’ అన్నడు. అట్లెట్ల పోనిస్తా. ‘ఏడికయ్యా పొయ్యేది. సప్పుడుగాకుంట ఈడనే ఉండు..’ అని గట్టిగా అనేసరికి కుయ్మనలేదు. కొద్దిసేపటికి, ‘అది కాదవ్వా.. నేను ఈడ ఉండుడు మీకు అంత మంచిది కాదు. నాకూ మంచిది కాదు. మా కోసం ఇప్పటికే ఇల్లిల్లూ సోదిస్తుండొచ్చు. నాకు కష్టకాలంల ఆశ్రయమిచ్చి అవ్వలెక్క చూసుకున్నవ్. ఇగ సాలు. నీ మేలు మర్శిపోను ఎప్పటికీ..’ అని లాగు జేబుల పిస్తోల్ తీయవోతుండగా గుంజుకున్నా.
‘ఎప్పుడు పన్నవో ఏమో.. జరసేపు నిద్రవో’ అనేసరికి పండుకున్నడు. కన్నంటుకుంది. కొడుకు ఇట్లపన్నడో లేదో మల్లా దర్వాజల సప్పుడు. ఈసారి సప్పుడు పెద్దగొస్తాంది. ఇది పక్కా పోలీసులదే అనిపించింది. భయపడుతూనే ‘ఎవరుల్లా’ అన్నా.‘ఏయ్ రామీ.. దర్వాజా ఖోలో’ అనే అరుపులు వినిపిస్తున్నయి. నేను గొల్లెం తీసినా తీయకపోయినా దర్వాజలు పలగ్గొట్టయినా వచ్చెటట్లున్నరు. మల్లవ్వనే కాదు అవ్వా అని నా ఇల్లజొచ్చిన పొలగాన్నీ బతికించుకోవాల్నని.. పోరనికి గొల్లేశం కట్టించిన. ఇద్దర్నీ ఒకతాన్నే ఆలుమొగల్లెక్క పండుకోమన్నా. ఇంతకన్న వేరేది తోయలేదు.
పొయ్యి తలుపుదీసి ‘మా ఇంట్లె ఎవలూ లేరయ్యా.. అగో నా మనవరాలు, మనవడు వాళ్లు’ అని నమ్మించి పంపించిన. ఏడికెల్లి వచ్చిందో ఏమో ఆ దైర్నం నాకు. పాపం మల్లవ్వ నా మాటకు విలువిచ్చి నేను చెప్పినట్టు చేసింది. ఆ పోరడైతే నన్ను ‘భరతమాత.. ఆ మాతా.. ఈ మాతా’ అని మెచ్చుకుండు. నాకు గవన్నీ తెల్వది. వాళ్లిదర్నీ పానాలతోటి కాపాడుకోవాలె గంతే.
పోరన్ని విడిశిపెడితే తిరుగుబాటు చేసెటట్టే ఉండు. కానీ, నాకు పోనియబుద్ది కాలేదు. అప్పటికే నెత్తుటితోటి వచ్చిండు. పెయిమీద బట్టలు కూడా లేకుండె. ఒక్క లాగు మాత్రమే ఉంది. పానం అరచేతిల పెట్టుకొని వచ్చినోన్ని మల్లా ఎట్లా ఉసిగొలుపుతా అనిపించింది. ‘మా మల్లవ్వ కాళ్లు కడిగి నెత్తిల పోసుకోవాలె’ అనిపించింది. పరాయి పిలగాడు, ఎవరో తెల్వది. ఎసొంటోడో తెల్వది. వాళ్లను కాపాడుకోవడం కోసం నేనొక ఉపాయం పన్నితే.. ఆ ఉపాయం బాగుందా బాగలేదా? ఈ వొచ్చినోడు మోసం జేస్తడా? ఏదీ ఆలోచించకుండా ఒక్క నామీద నమ్మకంతో నేనెట్లా చెప్తె అట్లా చేసింది బిడ్డ. పోలీసులకు అనుమానం రాకుండా ఉండనీకె ‘ఒక్కతాన కూడుర్రి బిడ్డా’ అంటే మల్లవ్వ ‘సరే’ అన్నది. ఇయ్యాల రేపు ఎవలు ఒప్పుకొంటరు అట్ల? ఇగ ఏదైతేంది మొత్తానికైతే నానా తిప్పలవడ్డా. వాసనతోనే పసిగట్టి పానాలు దీసే పోలీసులను మా ఇంట్లెవరూ లేరని నమ్మించిన. నా గడప కాడికెల్లి పంపించిన.
ఇగ అప్పటిసంది ‘గొల్ల రామవ్వ’ లోకమంతా తెలిసిపోయింది. నన్ను ఇంత గొప్పదాన్ని చేసిందీ.. ‘గొల్ల రామవ్వ’ కథను అందరికీ తెలిపింది మాత్రం పీవీ నర్సింహరావు. ఆ సారే లేకపోతే ఈ గొల్ల రామవ్వ ఎక్కడిది? చిన్నప్పటి సంది సామాన్యుల వెతల్ని చూసిండు కావట్టే, ఇంత గొప్పగ రాసిండు. అప్పటి పరిస్థితులు తెలుసు గనుకే, నా కథను కండ్లముందుకు తెచ్చిండు. రాజ్యమేలినోడాయె.. రాతపూతలల్ల రాటు దేలినోడాయె. రజాకార్ల రాజ్యం తీరును ఎర్రగొల్ల ఇంటి ఆడిబిడ్డె కథతో చెప్పించుడు మంచిగనిపించింది. ‘గొల్ల రామవ్వ కొవ్వకు ఉన్నంత కమ్మదనం.. ఆమె గంటీలకు ఉన్నంత కళ.. ఆమె తెగువకు ఉన్నంత ధైర్యం.. ఆమె ఆలోచనకు ఉన్నంత ముందుచూపును తెలుపుతుంది’ అని బైట జనాలు అనెటట్లు చేసిండు. ఇసొంటియి వింటుంటే నాకైతే మస్తు సంబరమైతాంది. గొల్ల రామవ్వ ఎట్లుంటదో, ఏడుంటదో.. ఎవరికి తెలుసు? అసొంటి నా రూపురేఖను పది కాలాలపాటు వర్ధిల్లెటట్లు చేసిన పీవీ సారుకు ‘శత’కోటి వందనాలు. సారు పేరుతోపాటు గొల్ల రామవ్వ అనే నా పేరునూ వందేండ్ల్లు ప్రజల నోళ్లల్ల నానేటట్లు జేసిన సారుకు శతాబ్ది శనార్తులు. వేన వేల దండాలు!
-దాయి శ్రీశైలం