తెలంగాణ జీవనంతో ముడిపడిన సామెతల్లో ఇదొకటి. అర్థం పర్థం లేకుండా మధ్యలో దూరి మాట్లాడేవాళ్లను, విషయం తెలుసుకోకుండా ఒర్లేవాళ్లనూ ఉద్దేశించి చెప్పిన సామెత ఇది. ‘సుయ్యి.. అంటే నాకో బూరెయ్యి అన్నాడట’ అన్న ప్రయోగంలో లోతైన అర్థమే ఉంది. నలుగురు కలిసి ముచ్చట్లు పెట్టుకుంటున్నప్పుడు, సంబంధం లేని వ్యక్తి మధ్యలో కలుగజేసుకొని మాట్లాడితే ఏం జరుగుతుంది? ఆ బాపతు వ్యక్తులు అక్కడ ఏం జరిగిందో, విషయం ఏమిటో తెలుసుకుండా ఒర్లుతారు. దీనికో చక్కని ఉదాహరణను ఇచ్చారు జానపదులు. మూకుట్లో నూనె కాగబెట్టి బూరెలు, గారెలు గోలిస్తున్నప్పుడు ‘సుయ్యి’ అనే శబ్దం వస్తుంది. ఆ మూకుట్లో బూరెలేసినా, గారెలేసినా ఇంకేమైనా పిండివంటలు చేసినా.. ‘సుయ్యి’ అనే శబ్దమే వస్తుంది. అందులో ఏం వండుతున్నారో కూడా తెలుసుకోకుండా, కాల్చేది కచ్చితంగా బూరెలే అన్న నిర్ధారణకు వచ్చేసి, ‘నాకొక బూరె ఇయ్యి’ అని అడిగినట్టే ఉంటుందట వాచాలుడి వ్యవహారం.
కుక్క తెరువు పోవద్దు..లచ్చనాలెంచొద్దు!
హీనులతో స్నేహం చేస్తే వాళ్ల బుద్ధులే మనకూ వస్తాయని చెప్పే సామెత ఇది. కుక్కలవన్నీ తక్కువ బుద్ధులే. అటువంటి హీనగుణాలున్న వ్యక్తులతో సోపతి చేయడం ఎందుకు? మళ్లీ వాళ్ల చెడు లక్షణాలు ఎంచడం ఎందుకు? తేడావస్తే వారితోనే అనవసరంగా మాటలు పడటం ఎందుకు? అందుకే, ‘కుక్క తెరువు పోవద్దు.. లచ్చనాలెంచొద్దు’ అంటారు. ఇలాంటిది మరో సామెత – ‘కుక్క జోలికి పోవద్దు.. సక్కదనం ఎంచొద్దు’ అనేది. కుక్కజోలికి పోతే అది కరవకుండా ఊరుకుంటుందా? దాని బుద్ధే (సక్కదనం) అంత! అందుకే, ఇతరులతో స్నేహం చేసేటప్పుడు వారి గుణగణాలు, నేపథ్యం తెలుసుకోవడం చాలా అవసరమని చెబుతుంటారు పెద్దలు.
‘ముతక కట్నం’ సమర్పించారా?
తెలంగాణలో పెండ్లితంతులు, శుభకార్యాల్లో ఆశ్చర్యం గొలిపే ఎన్నో సంప్రదాయాలు, సంస్కృతులు మిళితమై ఉంటాయి. వాటిలో ఒకటి ‘ముతక కట్నం’. శుభకార్యం జరిగేటప్పుడు బాగా వినిపించే పలుకుబడి ఇది. ఇప్పుడు కనుమరుగయ్యే పరిస్థితికి వచ్చింది. కారణం.. మారిన జీవన విధానం, కుటుంబ పరిస్థితులు. ముతక కట్నం అంటే.. ఇంట్లో శుభకార్యం జరిగేటప్పుడు ఆ కార్యానికి వచ్చిన పెద్ద వయసు వాళ్లకు, అందులోనూ దగ్గరి చుట్టాలకు బట్టలు పెట్టి గౌరవించుకోవడం. దీనివల్ల బంధాలు మరింత బలపడుతాయి. ‘ఇచ్చి పుచ్చుకోవడం’ అన్నది ఓ సంప్రదాయంగా వర్ధిల్లింది నాడు. ఉమ్మడి కుటుంబం కారణంగా సఖ్యత ఉండేది. శుభకార్యాల్లో పెద్దలను ఇలా సంతోషపెట్టి, వారి ఆశీర్వాదం తీసుకోవడం శుభసూచకంగా భావించేవారు. కానీ, నేటి కుటుంబ పరిస్థితుల కారణంగా పెద్దలను పక్కకు పెట్టేస్తున్నారు. కొందరైతే వృద్ధాశ్రమాలకూ పంపుతున్నారు. ‘ముతక కట్నం’ మసక బారింది. ఈ సంప్రదాయాన్ని కొన్ని ప్రాంతాల్లో ‘ముత్తవ కట్నం’ అనీ అంటారు.
బొమ్మలు: మృత్యుంజయ్