ఈ సామెత వ్యక్తుల మానసిక స్థితిని తెలుపుతుంది. రోజంతా శారీరక శ్రమ చేసి, ఆ శ్రమను మర్చిపోవడానికి పల్లీయులు నాడు ‘కల్లు’ను ఆశ్రయించేవారు. అదే వారికి మధురపానం. విచిత్రం ఏంటంటే, ఎక్కువ శాతం సామెతలు ‘మందు’ చుట్టే ఉంటాయి. అది తాగినప్పుడు విపరీతంగా తన్నుకొస్తాయి. ఈ సామెత విషయానికి వస్తే, మద్యపానం చేసిన వ్యక్తి అదే లోకంలో ఉంటాడు. మైమరచిపోతాడు. తనచుట్టూ ఏం జరిగినా సోయి లేనంత మత్తు అది. ఇల్లు కాలినా, ఇల్లాలికి ఏమైనా, చివరికి తండ్రి చనిపోయినా ఆ బానిసత్వాన్ని వదులుకోలేని స్థితి. అందుకే అన్నారు, ‘ఈదుల్లకు బోయినోడు ఇల్లు కాలినా రాడు’ అని. ఇలాంటిదే మరో సామెత ‘తాళ్లల్లకు పోయినోడు తండ్రి చచ్చినా రాడు’.
‘మాగికాలం కైకిలి మరువక సెయ్యాలె..’
మాగి కాలమంటే ‘చలికాలం’. చలికాలంలో కైకిలి (కూలికి పోవడం) తప్పకుండా చేయాలని గ్రామీణులు భావిస్తారు. దీనికి కారణముంది. అప్పట్లో గడియారాలు లేవు. సూర్యుడి గమనమే మనకు లెక్క. పొద్దున లేచి పనులన్నీ తీర్చుకొని, భోజనం చేసి, పనికి బయల్దేరేవారు. పొద్దుగూట్లో పడేంత వరకూ పని చేసి తిరిగొచ్చేవారు. చలికాలం రాత్రి ఎక్కువగా ఉంటుంది. పగలు తక్కువగా ఉంటుంది. ఎండకాలంలో ఏడు గంటలకు సూర్యాస్తమయమైతే చలికాలంలో అయిదు గంటలకే చీకటి పడుతుంది. అంటే, రెండు గంటలు తక్కువ. కూలీ అంతే. తక్కువ సమయం పని చేయడం వల్ల రోజుకూలీకి కోతపడుతుంది. అందుకే ‘మాగి (చలికాలం) కైకిలి మరువక చెయ్యాలె’ అనే సామెత వచ్చింది. ఇలాంటి అర్థవంతమైన ఎన్నో సామెతలు తెలంగాణ సమాజంలో వాడుకలో ఉన్నాయి.
మ్యాన పెద్దయ్య చుట్టానివా?
‘అబ్బో మ్యాన పెద్దయ్య సుట్టం అడిగిండు.. ఇంగ దబ్బున తీసియ్యాలే..’ ఇది వేళాకోళంగా, వెటకారంగా ఉపయోగించే వ్యంగ్యాస్త్రం. తెలంగాణ ప్రాంతంలో ఈ పదాన్ని మాటల సందర్భంలో విరివిగా ఉపయోగిస్తుంటారు. ఇక్కడ ‘మ్యాన’ పదం మేనరికాన్ని సూచిస్తుంది. బంధుత్వాల్లో మేనమామ, మేనత్తల స్థానం ఎంతో విలువైంది. ఇక్కడ పెద్దయ్య అనడంలో మేనమామ బంధుత్వం కనిపిస్తున్నది. మేనమామ పాత్ర పెండ్లి పేరంటాల్లో కీలకమైంది. ఆ పాత్ర లేకుండా ఏ శుభకార్యమూ జరుగదు. మేనమామ చుట్టం కూడా మనకు దాదాపుగా ముఖ్యమైనవాడే. కాగా, ఇక్కడ మ్యాన పెద్దయ్య చుట్టం అనే పదం రెండు రకాల అర్థాలను ఇస్తున్నది. ఒకటి అది స్వయంగా మేనమామ కావొచ్చు లేదా మేనమామ దగ్గరి చుట్టం కావొచ్చు. మొత్తానికి ఎవరైనా మన దగ్గర నుండి లాభదాయకమైన పనిని గాని, వస్తువుని గాని ఆశించినప్పుడు.. మనకు కాదని చెప్పే ఉద్దేశం ఉన్నప్పుడు ఈ పదాన్ని ఉపయోగిస్తుంటారు.
మన పలుకుబడులు
-డప్పు రవి
ఇవీ కూడా చదవండి…