పిల్లలంతా పొలాల గట్లెంబడి తిరుగుతూ ..బోదెల్లోని ఎండ్రకాయల్ని పట్టుకుంటూ.. కమ్మగా కాల్చుకుని తింటూ.. అయినా, జిహ్వ చాపల్యం తీరక అమ్మకిచ్చి పులుసు వండమని పురమాయించి.. వేడివేడి అన్నంలో లొట్టలేస్తూ ఆరగించడం తెలంగాణ పల్లెల్లో వర్షకాల దృశ్యం. తెల్ల పీతలు, ఎర్ర పీతలు, టైగర్ పీతలు మన పొలాల్లో అధికంగా కనిపించే రకాలు. దేని రుచి దానిదే.
గుండె సంబంధ వ్యాధులు, ఆస్తమా, మధుమేహం వంటి సమస్యలతో బాధపడేవారికి పీతలు ఔషధీయ ఆహారం. వీటిలోని కొవ్వు చాలా సులభంగా జీర్ణం అవుతుంది. చిన్న పిల్లల నుంచి వృద్ధుల వరకూ ఎవరైనా నిక్షేపంగా తినవచ్చు.
పీతలను తెలంగాణలో ఎండ్రకాయలని పిలుస్తారు. పాత తరాల వాళ్లకు వాటి రుచి సుపరిచితం. పాత వంటలన్నీ కొత్త హంగులతో మళ్లీ పురుడు పోసుకుంటున్న వేళ.. నాన్వెజ్ మెనూలో పీతల పులుసూ తన ప్రత్యేకతను చాటుకుంటున్నది. స్టార్ హోటళ్ళు, రెస్టారెంట్లు సైతం పీతల పులుసును ‘సిగ్నేచర్ డిష్’గా వడ్డిస్తున్నాయి.
పీతలను రకరకాలుగా వండుతారు. ఇదివరకైతే అచ్చంగా చేపల పులుసు మాదిరిగా మట్టి కంచుట్లో వండేవారు. పీతలను శుభ్రం చేసి పై పెంకు పగిలేలా రోట్లో కాస్త నొక్కిచ్చి చింతపండు పులుసు, కాల్చిన ఉల్లిగడ్డ, మసాలాలు వేసి వండే తెలంగాణ పీతల పులుసు మిగతా పులుసులకు భిన్నమైంది. పీతల్లోని సారమంతా పులుసులో దిగి కమ్మటి రుచి తగులుతుంది.
పీతల్లో మాంసకృత్తులతో పాటు క్యాల్షియం, ఫాస్పరస్, ఐరన్, మెగ్నీషియం, కాపర్, జింక్ వంటి ఖనిజ పోషకాలు పుష్కలం. ఒమేగా 3 కొవ్వు ఆమ్లాలలోని డీహెచ్ఏ, ఈపీఏ వంటివి కంటి చూపునకు మేలు చేస్తాయి. జ్ఞాపకశక్తిని కూడా పెంచుతాయి. పిల్లలకు అలవాటు చేస్తే మంచిదే!
పీతలను కాల్చి, పగులగొట్టి లోపలున్న మాంసంతోనూ పులుసు వండుతారు. అయితే పీతలను పూర్తిగా ఉడికించి వండే పులుసుకే రుచి, ఆదరణ ఎక్కువ. డొల్లలు ప్రత్యేక ఆకర్షణగా కనిపిస్తూ నోరూరిస్తాయి. సామాజిక మాధ్యమాల్లో పీతల వంటకాల హవా బాగానే ఉంది. మనకంటే కొరియా, చైనా, జపాన్లలో వీటిని ఎక్కువగా, మక్కువగా తింటారు.
తెలంగాణలో మంచినీటి పీతలు మాత్రమే ఉంటాయి. చెరువులు, వాగులు, కాలువల గట్లెంబడి రంధ్రాలు చేసుకుని జీవిస్తుంటాయి. ఉప్పు(సముద్ర)నీటి పీతలతో పోలిస్తే మంచినీటి పీతలే రుచికరం. సముద్ర పీతలు పరిమాణంలో పెద్దవైనా, చిన్న పీతల్లోనే పోషకాలు అధికం.